زیارت در زندان امام موسی کاظم (ع)

شهر بغداد در تاریخ مذهب شیعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و شیعیان همواره بخشی از این شهر بوده اند. در قرون سوم، چهارم و پنجم، یکی از دو محله بزرگ بغداد، یعنی کرخ، محل سکونت شیعیان از جمله حوزه علمیه مهم شیعه و بزرگانی چون شیخ کلینی، شیخ مفید، شیخ سید رضی، سید مرتضی و طوسی و وکلای شیعه گروه بزرگی در آنجا تدریس می کردند.

امروزه نیز که دوازده قرن از تأسیس آن می گذرد، شیعیان اکثریت جمعیت آن را تشکیل می دهند، طبق آمار بیش از هشتاد درصد جمعیت بغداد بزرگ را شیعیان تشکیل می دهند.

شهر بغداد از دیرباز مقصد سفر امامان شیعه، محدثین و وکلای امامیه بوده است. چند تن از بقایای آنها در گوشه و کنار شهر باقی مانده بود. نوزده زیارتگاه شیعیان در بخش قدیمی بغداد عراق (به جز کاظمین در حومه بغداد) وجود دارد. مرقد نواب اربعه و مقبره شیخ کلینی و حرم اسماعیل بن موسی بن جعفر و زندان براثا مشاء و حضرت موسی بن جعفر (ع) و مقبره قنبر علی و حرم سید ادریس حضرت کاظم (ع) نوادگان.

در گذشته برخی از این زیارتگاه ها توسط اهل سنت متعصب اشغال شده بود، قلمرو دفتر بنیاد شیعیان بازگردانده شد.

در غرب بغداد، مهم ترین بازمانده از آخرین دوره خلافت عباسی، مدرسه المستنصریه است که توسط المستنصر بالله عباسی در سال 60 هجری ساخته شده و هنوز پابرجاست.

در اطراف این مکان مهم تاریخی، زیارتگاه های شیعیان زیادی وجود دارد. در غرب مدرسه مسجدی به نام جامع الاصافی قرار دارد که در اصل جامع الصفوی یا مسجد صفوی نامیده می شد که عثمانی ها آن را به آسفیه تغییر دادند. شیخ محمد بن یعقوب کلینی رازی صاحب کتاب شریف کافی متوفی سال 9 هجری قمری در بخشی از مسجد جلیل الکدر به خاک سپرده شد.

در شرق مدرسه، مقبره اسماعیل بن موسی بن جعفر (ع) قرار دارد که در کنار مسجد باستانی دوران ایلخانی نیز قرار دارد. در قسمت شمالی مدرسه ذکر شده و جلوی درب تاریخی آن قبر علی بن محمد سمری متوفی سال 9 هجری قمری در زمان غیبت صغری امام زمان و وکیلش قرار دارد.

این بقعه قبلاً دارای صحن و خانه نیز بوده است، اما در سال سوم میلادی کل محوطه بقعه به بهانه توسعه بازار کفش مصادره شد و حرم مرحوم سمری در اتاقی به ابعاد 4*4 متر قفل شد.

شش سال پیش، کل حرم و اطراف آن که به انبار و کافه تبدیل شده بود، توسط شیخ سمیع مسعودی، معاون وقت بنیاد عراق و رئیس سازمان حج و زائران، بازپس گرفته شد. در روند بازسازی
روز شنبه در محرم 1446 هجری قمری برای شرکت در کنگره جهانی غدیر به نجف اشرف مشرف شدم. به دعوت رئیس مقبره و نایب رئیس بنیاد شیعیان عراق به بغداد رفتم. حرم شیخ کلینی بازسازی شد و ضریح نقره ای زیبای ساخته شده توسط هنرمندان اصفهانی رونمایی شد.

نرسیده به مقبره شیخ کلینی و خانه «سندی بن شاهک» در گوشه شمال غربی مدرسه مستنصریه، زندان موسی کاظم امام (ع) و زندان تاریکی که سالها در آن زندانی بود. .

به گفته سالمندان و اهالی منطقه، این بخش در قرن اخیر به مدت یک قرن تعطیل بوده و مانع از ورود افراد شده است، توابع آن واقع شده است. این پل در محل همان پلی که پیکر مبارک حضرت موسی بن جعفر (ع) روی آن قرار گرفته بود ساخته شد.

پس از آن بود که پس از مراسم رونمایی از ضریح مرحوم شیخ کلینی به پیشنهاد بنده حجت الاسلام والمسلمین شیخ سمیع مسعودی و حجت الاسلام والمسلمین شیخ محمدرضا انصاری و دکتر دکتر . ساعدی، رئیس عتبات عالیات عراق، از المستنصریه بازدید کرد. ساخت و ساز و فعالیت را تمام کردیم، الان در حال تعمیر و تعمیر بودند، درب ورودی مدرسه بسته بود، به همین دلیل حرکت کردیم. با علم به اینکه خانه سندی بن شاهک و زندان مخوف امام کاظم (ع) در همین منطقه و در لابی منتهی به مدرسه است، همه به مدرسه رفتیم.
پس از بازدید از نقاط مختلف مکان تاریخی و معروفی که در قرن هفتم هجری قمری ساخته شد، با اشاره به ارباب پیری که همراه ما بودیم، ما را به دهلیز هدایت کرد که بیش از یک سنگ به درب زندان حضرت منتهی می شد. و آجرها. قرن تمام شد، ما رسیدیم!
به شیخ سمیع مسعودی پیشنهاد دادم که ماموریت و وظیفه بعدی شما ثبت سندی از حرم عصاری به نام امام هادی ع که در عراق و کشورهای اسلامی به صورت آزاد و صدادار بوده و سایر دستاوردهای شما در بسیاری از مقابر زیارتگاه هایی که زمین های وقف شده ای را که به قهوه خانه و انبار تبدیل شده است، باز پس می گیرند! حالا باید اینجا را به روی مردم شیعه و سنی باز کنید تا ظلم و ظلم قرن هفتم بر همه آشکار شود!
در اینجا دستور تخریب دیوار مذکور را داد و من و او اولین آجر دروازه این زندان را تخریب کردیم و پس از دقایقی و تخریب دیوار درب زندان امام کاظم ع با پرواز عمیق مواجه شدیم. و پله های فرسوده!
یادم می آید که از این پله های کهنه و ترسناک با فاصله بیش از پنج فوتی پایین می رفتم در حالی که کاملاً زیر خاک بودیم!
اما بالاخره به جایی رسیدیم که نمی‌توانستیم پایین‌تر برویم و می‌ترسیدیم از آن طرف فرو بریزیم و از وجود عقرب و حشرات دیگر و غیره!
در دنیایی پر از غم و اندوه و افسردگی و نفرت، به سختی از این مکان بالا آمد و از آن زمان بود که شیخ سمیع مسعودی به او دستور داد که از امروز این مکان را باز کرده و برای بازدیدکنندگان آماده کند.
بدین ترتیب پس از گذشت یک قرن، این مکان نمایان شد و اکنون زائران می توانند برای درک بخشی از ظلم و سختی های امام هفتم که سال ها در این مکان زندانی بوده به این مکان مراجعه کنند.

* خادم افتخاری سنت اطبا در عراق و عضو فرهنگستان پزشکی ایران
یکشنبه 5 اسفند / برابر با سالروز شهادت امام کاظم (ع)