چگونه می توان مهریه را اقساطی کرد؟

تقسیط مهریه ( قسطی کردن مهریه)

تقسیط مهریه به معنای آن است که مهریه زن تبدیل به اقساط می‌شود و میزان این اقساط نیز بر اساس اینکه توانایی مالی مرد چقدر است و هزینه‌های زندگی‌ خود و خانواده‌اش و همچنین میزان درآمدی که در ماه دارد تعیین خواهد شد. به بیان بهتر میزان اقساط مهریه باید به میزانی تعیین گردد که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد این تذکری است که وکیل خانواده همیشه متذکر است.

به طور کلی مهریه از جمله حقوق قانونی زن است . به عبارت دیگر مالی است که در زمان عقد زوج متعهد به پرداخت آن می شود که این مال میتواند به صورت پول نقد، سکه، طلا، اموال منقول و غیرمنقول باشد . بنابراین یکی از مسائلی که پس از جدایی زوجین از یکدیگر جزو دغدغه اصلی آنان تبدیل شده است بحث مهریه و نحوه پرداخت آن است که در ادامه مقاله به شرح این موضوع می‌پردازیم.

علت تقسیط مهریه

گاهی ممکن است زوج توانایی پرداخت مهریه به صورت یک جا را نداشته باشد در این صورت ناچار به تقسیط مهریه می شود. در این صورت زوج می تواند گاهی به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهربه که اصطلاحاً اعسار از پرداخت مهریه نامیده می شود از دادگاه تقاضای قسط بندی مهریه کند تا بتواند طی قسط های معینی مهریه را به زوجه بپردازد.

اما توجه کنید که در قوانین مرتبط با مهریه و نحوه تقسیط مهریه، هبچ گونه میزان و ملاکی برای اقساط مهریه معین نشده است بلکه اختیار تعیین آن کاملا به قاضی رسیدگی کننده پرونده محول شده است . به عبارت دیگر این قاضی است که با توجه به مهریه و میزان آن، شرایط مالی زوج و دفاعیات زوجه، نحوه قسط بندی مهریه و میزان پیش قسط مهریه را تعیین می‌نماید.

اعسار و قسط بندی مهریه در طلاق توافقی

در ملاک برای دادگاه خانواده توافق طرفین است در این صورت زوج و زوجه که متقاضی طلاق هستند می‌توانند در خصوص مهریه و پرداخت آن هر گونه توافقی با یکدیگر داشته باشند.

برای مثال می تواند توافق کنند که مهریه در قبال طلاق بخشیده شود و یا مهریه تمام و کمال پرداخت گردد و یا قسمتی از آن را زوجه دریافت نماید. در نهایت در توافق بین زوجین محدودیتی برای اعمال هر یک از این ها وجود نخواهد داشت بلکه آن چیزی که برای دادگاه حائز اهمیت است همین توافق زوجین می باشد.

توجه کنید هم زن و هم مرد برای تقسیط مهریه در جدایی و طلاق نیاز به مشاوره با یک وکیل مهریه یا کارشناس حقوقی دارند ، لذا پیشنهاد می‌شود قبل از هرگونه اقدام برای اینکار با یک مشورت نمایید. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و روند قانونی آن می‌پردازیم.

نکات مهم تقسیط مهریه در طلاق توافقی

۱ ) اگر پرداخت تعدادی از  اقساط مهریه به بعد از طلاق موکول شده باشد، ازدواج مجدد زوجه مانع استحقاق دریافت مهریه قبلی او نیست.

۲ ) در مهریه ۱۱۰ عدد سکه یا معادل ریالی آن، ضمانت اجرای جلب در صورت نپرداختن آن وجود دارد. بنابراین اگر اقساط مهریه ۱۱۰ سکه که بعد از اقساط آن پرداخت نشود زوجه می تواند اقدام قانونی کند.

۳ ) امکان ممنوع الخروج کردن زوج توسط زوجه بعد از در صورتی که اقساط مهریه را پرداخت نکند وجود خواهد داشت.

۴ ) معمولا در دادگاه، تغییر اقساط سکه توافق شده بین زوجین را در صورت ادعای زوج مبنی بر عدم توانایی پرداخت یا دادخواست تعدیل اقساط نمی پذیرند اگرچه موارد نقض آن هم دیده شده است.

۵ ) پس از صادر شدن رای طلاق توافقی، زن و شوهر متقاضی طلاق می توانند توافق کند که برای اقساط مهریه قبوض اقساطی توسط دفتر طلاق صادر شود. نپرداختن چند قبض اقساطی باعث حال شدن باقی مانده مهریه خواهد شد.

۶ )  به دلیل نپرداختن اقساط مهریه بالای ۱۱۰ سکه امکان جلب‌ همسر سابق وجود ندارد حتی اگر توافق کرده باشند. بلکه در صورت نپرداختن، زوجه می تواند اموال او را توقیف کند و یا اگر کارمند باشد یک چهارم یا یک سوم حقوق را توقیف نماید.

* “البته در فرض اخیر درست این است که برای عدم پرداخت اقساط ضمانت اجرا هم در نظر گرفته شود.  در واقع صدور و مبادله قبض اقساطی همزمان با طلاق در دفترخانه طلاق یک راه حل خوب است برای حفظ فشار بر روی مرد جهت پرداخت اقساط” *

تقسیط مهریه در طلاق یک طرفه از جانب مرد

در صورتی که درخواست طلاق از سوی مرد باشد آیا مهریه قسط بندی میشود؟‌

در جواب این سوال باید بگوییم که اگر مرد به طرفیت همسر خود یعنی زوجه تقدیم دادگاه کند دادگاه رسیدگی کننده هم مطابق با ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مؤظف است در ضمن حکم طلاق نسبت به حقوق مالی زوجه از جمله مهریه نیز تعیین تکلیف کند که در این جا دو فرض مطرح می‌شود :

در صورت تقاضای طلاق از طرف مرد دو حالت داریم.

• ” اگر قبل از طرح ، زوجه دادخواست مهریه داده باشد” دادگاه رسیدگی کننده به طلاق ، به آن پرونده مهریه هم که ممکن است در همان شعبه باشد و یا شعبه دیگر رسیدگی خواهد کرد. در این صورت اگر مرد بخواهد در این حالت تقاضای تقسیط مهریه کند ، یعنی (اعسار از پرداخت کامل مهریه) را مطرح نماید ، باید در شعبه ای که در مورد مهریه رای  صادر شده است دادخواست اعسار از پرداخت مهریه یا همان تقسیط مهریه را تقدیم دادگاه کند.
• “اما فرض دوم زمانی است که زن دادخواست مهریه مطرح نکرده است ولی مرد داده است” در این حالت بعد از صدور حکم طلاق، زوج (مرد) می تواند در همان دادگاه رسیدگی‌ کننده به طلاق دادخواست اعسار از پرداخت مهریه مندرج در عقدنامه و دادنامه طلاق را به طرفیت همسر و از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت کند. دادگاه هم پس از تعیین وقت و استماع شهادت شهود زوج و همچنین اظهارات زوجه در خصوص قسط بندی مهریه تصمیم نهایی را می گیرد و رای را صادر می کند.

* نکته مهم قابل توجه این است که اجرای طلاق از طرف مرد و ثبت آن به تعیین تکلیف دادخواست اعسار مرد موکل خواهد شد.
بنابراین اگر دادگاه اعسار پذیرفته نشود باید کل مهریه ای که  زن مستحق آن است پرداخت شود در غیر این صورت امکان ثبت طلاق نیست و اگر دادگاه اعسار را بپذیرد با پرداخت پیش پرداخت تعیین شده آن هم توسط دادگاه و سایر حقوق مالی زوجه که در دادنامه آمده است طلاق از جانب مرد ثبت می شود. اما رویه دادگاه بر این است که اصولا بعضی از شعب به طور کلی اعسار مرد را در زمانی که درخواست طلاق داده است نمی پذیرند و طلاق را به پرداخت کامل حقوق مالی زوجه موکول می کنند.*

رسیدگی به درخواست تقسیط مهریه در دادگاه

در همه شعبات دادگاه خانواده، تا سه بار خطاب به زوج اخطاریه ارسال میشود اما اگر زوج نسبت به اجرای حکم بی توجه باشد، دادگاه به درخواست زوجه می‌تواند حکم جلب زوج را صادر کند.

مرحله اول اجرای تقسیط مهریه با توجه به زمانی است که حکم به مرد ابلاغ می‌شود . بدین ترتیب که اگر حکم دادگاه در رابطه با قسطی کردن مهریه، در تاریخ بیستم به مرد اعلام شود او موظف است هرماه و در تاریخ بیستم این مبلغ را پرداخت کند. اگر مرد 5 روز بعد از ابلاغ، حکم مربوطه را دریافت کند بازهم موظف است در تاریخ مقرر (ابلاغ حکم) نسبت به پرداخت هر قسط از مهریه اقدام کند.

از طرفی مرد می تواند با پرداخت زودهنگام مهریه، اقساط را در تاریخ متفاوتی پرداخت کند. به عنوان مثال اگر مرد در مثال فوق، ده روز بعد از ابلاغ یعنی در اول ماه، قسط مهریه را پرداخت کرد دیگر نیازی به پرداخت قسط بعدی در بیستم همان ماه نبوده و می تواند تا ابتدای ماه بعدی صبر کند و سپس قسط بعدی را پرداخت کند.

“نکته بسیار مهمی که در جلسات مختلف مشاوره حقوقی تقسیط مهریه به مراجعین تذکر داده می شود این است که هرفردی به نمایندگی از مرد می تواند قسط مهریه را پرداخت کند اما صرفا زن می تواند مهریه را دریافت نماید مگر اینکه برای اینکار به شخص دیگری وکالت داده باشد.”

نحوه اعتراض به تقسیط مهریه

اعتراض نسبت به تقسیط مهریه هم از جانب زن و هم از جانب مرد امکان پذیر است. اگر زوجه به حکم دادگاه اعتراض داشته باشد می تواند اعتراض خود را نسبت به حکم با تهیه لیست دارایی مرد، توانایی او را به پرداخت مهریه اثبات نماید.

در مقابل مرد هم می تواند نسبت به میزان تقسیط اعتراض کرده و به دادگاه ثابت کند که توانایی مالی برای پرداخت مبالغ تعیین شده در هر قسط را ندارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود پیش از اعتراض به رأی دادگاه با مشاوره گرفتن از نحوه و چگونگی اعتراض به حکم آگاه گردید چرا که متن اعتراض باید کاملا مستدل و مبتنی بر دلایل قانونی باشد.

تقسیط مهریه برای مرد بیکار

این روزها سوال بسیاری از آقایان زمانی که مسئله جدایی در میان است اینکه اگر مهریه عندالمطالبه باشد و مرد بیکار باشد و درخواست اعسار بدهد، تقسیط مهریه به چه صورت است؟
وقتی مرد هیچ منبع درآمدی ندارد و هیچ مالی ندارد چگونه قسط بندی می شود؟

در چنین شرایطی اگر اعسار هم پذیرفته بشود، مرد موظف است بخشی از مبلغ مهریه را نقدا بدهد و مابقی را با اقساط کمتر پرداخت کند زیرا در قانون بیکاری توجیهی برای عدم پرداخت محسوب نمی‌شود، بلکه ممکن است صرفا باعث کمتر شدن اقساط پرداخت شود

مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟

در رابطه با تمامی ‌احکام مالی مربوط به مهریه و نفقه، اکر یا نفقه از سوی مرد صورت نگیرد با درخواست زن مرد بازداشت خواهد شد. به همین دلیل است که مرد باید ماه به ماه و در تاریخی مشخص بدهی خود را پرداخت کند در غیر این صورت اگر در پرداخت بدهی تاخیری رخ دهد اجرای احکام معمولا تا ۱۰ روز حکم جلب صادر نمی‌کند اما در قبال دریافت مهریه آن هم با تاخیر به میزان قیمت سکه در همان روز یک‌ بیستم از مرد جریمه می‌گیرد.

بعد از گذشت ۱۰ روز نیز در صورتی که زن تقاضای جلب همسرش را مطرح کند، پرونده اجرای احکام به شعبه رسیدگی‌ کننده ارسال و با بررسی پرونده توسط قاضی و موافقت او، اجرای احکام نیز دوباره حکم جلب تازه‌ای صادر می‌کند. در چنین مواردی برخی از مردان که توانایی پرداخت را ندارند با مراجعه به قاضی پرونده از او می‌خواهند تا مثلا برای یک هفته به آن‌ها مهلت دهند. در صورتی که قاضی موافقت نماید، پرونده را تا مدتی که مهلت داده به اجرای احکام ارسال نمی‌کند و مرد می‌تواند بدهی خود را با تاخیر و البته جریمه بپردازد و دیگر ترس از حکم جلب منتفی است.

در نهایت مطالب فوق، گزیده ای از ابهامات و مشکلات ادعای اعسار و تعدیل اقساط مهریه می باشد که دارای پیچیدگی های بسیاری است، بنابراین ضمن مشاوره با وکلای دادفر با بهره گرفتن از تجربیات و علم وکیل به دلیل میزان موفقیت پرونده هایی از این قبیل در پیشبرد دعوای حقوقی و کیفری و خانواده خویش از اتلاف وقت جلوگیری کنید.

اعسار از پرداخت مهریه و راههای اثبات آن

بر طبق ماده ۶ قانون مذکور معسر شخصی است که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین قادر به تادیه دیون خود نمی‌باشد.

حال سوالاتی این روزا در مشاوره ها زیاد مطرح می‌شود که در ادامه مطالب به آنها پرداخته می‌شود.

شرایط اعسار از پرداخت مهریه و راه های اثبات آن کدامند؟

 مهلت دادن دادخواست اعسار از پرداخت مهریه چقدر میباشد؟

شرایط اعسار از پرداخت مهریه به این صورت است که در مرحله اول مدعی اعسار (زوج) باید بعد از صدور حکم با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی به جهت دادن دادخواست اعسار اقدام نماید.

پرداخت مهریه و ضمانت اجرای آن

همانطور که در قوانین کشور آمده است هیچ چیز موجب اسقاط حق دریافت مهریه برای زن نمی باشد. حتی نشوز زن و عدم تمکین وی که حق دریافت نفقه را از وی میگیرد نمیتواند موجب از بین رفتن حق دریافت مهریه برای زوجه باشد. تنها امری که به موجب آن تمامی حقوق و تکالیف موجود در عقد نکاح ساقط میشود بطلان نکاح است. مهریه نیز یکی از ارکان عقد نکاح سالم است. هرچند که میتواند موقع انعقاد عقد نکاح تعیین نشده باشد و بعد از انجام عقد با تراضی طرفین تعیین شود. در ماده ی 1082 قانون مدنی :

“به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید”

البته این ماده بیشتر بر مهریه عند المطالبه صادق است و زن هر موقع که مهریه را درخواست کند باید پرداخت شود. اما ممکن است با توافق طرفین یا تشخیص دادگاه نحوه ی پرداخت مهریه متفاوت باشد . دریافت مهریه می تواند با توجه شرایط مالی مرد انجام شود و به حکم دادگاه قسطی کردن مهریه صورت بگیرد.

عدم پرداخت مهریه ضمانت اجرای خود را دارد. به موجب قانون مهریه ، تا 110 سکه ی بهار آزادی ضمانت اجرای کیفری دارد. یعنی اگر مرد 110 سکه را پرداخت نکند میتوان حکم جلب وی را دریافت کرد. اما به مازاد 110 سکه دیگر دریافت مهریه جنبه ی حقوقی پیدا می کند و مرد میتواند حتی از دادگاه درخواست قسطی کردن مهریه را بکند.

شایان ذکر است قسطی کردن مهریه با توجه به شرایط مالی مرد صورت میگیرد. اگر مرد توانمندی پرداخت مهریه را به صورت یکجا داشته باشد ولی از انجام آن خودداری کند نه تنها دادگاه حکم قسطی کردن مهریه را نمیدهد بلکه زوجه و یا وکیل او می توانند حکم توقیف اموال مرد را نیز دریافت کنند. این توقیف اموال تا زمان پرداخت مهریه به صورت کامل ، باقی می ماند.

در هر صورت اگر زوجه یا وکیل وی بخواهند حکم توقیف اموال مرد را دریافت کنند باید مدارک  و مستندات محکمه پسند مبنی بر توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهند. همچنین اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را به صورت یکجا ندارد و درخواست قسطی کردن مهریه را دارد باید وضعیت مالی خود به وسیله مدارک معتبر به دادگاه ارائه کند. در ادامه شیوه ی انجام و چگونگی قسطی کردن مهریه را به طور کامل توضیح میدهیم.

مراحل قسطی کردن مهریه

در وهله ی اول لازم به ذکر است برای قسطی کردن مهریه نیاز حتمی به مراجعه به دادگاه نیست. شما می توانید از طریق توافق و سازش با زوجه ی خود به این امر بپردازید که مزیت این امر در سهولت و صرفه جویی در وقت است. اما ممکن است که زوجه ی شما از طریق دادگاه اقدام به درخواست مهریه ی خویش کرده باشد . در این صورت شما باید به فکر نحوه ی پرداخت مهریه و تقسیط مهریه باشید.

ممکن است تصور کنید که برای این کار نیازی به وکیل قسطی کردن مهریه ندارید. اما چنین نیست و شما از طریق وکیل مذکور علاوه بر کسب اطلاعات لازم می توانید نحوه ی پرداخت مهریه را تا حد بسیار زیادی به نفع خود کنید. اگر مهریه ای که ملزم به پرداخت آن هستید در مقادیر بالا باشد حضور وکیل مذکور بیش از پیش اهمیت پیدا می کند زیرا اگر قسطی کردن مهریه به درستی و مطابق شرایط شما صورت نگیرد ، شما در آینده متحمل فشار مالی می شوید.

پس از درخواست همسر شما مبنی بر دریافت مهریه ، شما باید اقدام به دریافت حکم اعسار کنید. این حکم ممکن است در صورت کافی نبودن مدارک اثبات اعسار رد شود. منظور از دریافت حکم اعسار دریافت حکمی است که نشان دهنده ی ناتوانی مرد در پرداخت مهریه به صورت یک جا می باشد. برای دریافت حکم اعسار دادگاه به شغل مرد ، میزان درآمد ماهانه ی وی ، و سایر مال و اموال او نظر دارد و پس از برسی آنها در صورت منطبق بودن شرایط مالی با قانون برای دریافت حکم اعسار ، این حکم صادر می شود.

شایان ذکر حکم اعسار یک امر دائمی تلقی نمی شود. در صورتی که زوجه مدرکی خلاف ادعای شما ارائه کند یا شرایط مالی شما در هر صورتی تغییر کند به طوری که دیگر برای پرداخت مهریه دچار عسر و حرج نشوید این حکم ملغی می شود.

درخواست اعسار ارتباطی به طلاق ندارد و چه درخواست طلاق از طرف زن باشد و چه از طرف مرد باشد و چه حتی طرفین قصد ادامه ی زندگی را داشته باشند ، مرد میتواند تقاضا ی حکم اعسار کند.

پس از دریافت حکم اعسار دادگاه اقدام به قسطی کردن مهریه شما می کند. میزان پیش قسط ، تعداد اقساط ، و مقدار هر قسط بر اساس مقدار درآمد شما و توامندی مالی شما تعیین می شود. لازم به ذکر است نمی توان هیچ مقدار دقیقی برای پیش قسط یا یا مقدار هر قسط تعیین کرد و همه این موارد صرفا بر اساس نظر و دادگاه خانواده تعیین می شود.

معیار قاضی برای تعیین مقادیر اقساط و پیش قسط مشخص نیست و از فرد تا فرد دیگر متفاوت است. اما در هر صورت برای تعیین این مقادیر علاوه بر استطاعت مالی مرد ، شرایط مالی زن ، شرایط زندگی او و همچنین و شان منزلت وی نیز مد نظر قاضی قرار میگیرد. ولی در هر حال قسطی کردن مهریه در دادگاه بر عهده ی قاضی و با صلاحدید او صورت می گیرد.

هم در پرداخت پیش قسط و هم در پرداخت اقساط باید رسید پرداخت صادر شود تا مدرک معتبری مبنی بر پرداخت اقساط مهریه موجود باشد. در این میان تفاوتی میان توافقی بودن قسطی کردن مهریه یا قانونی بودن آن ، وجود ندارد. همچنین پس از پرداخته شدن تمامی اقساط و کل مهریه ، باید در دفترخانه اقدام به ثبت کرد. اگر زوجه قصد بخشش ما بقی مهریه را کرد ،این مورد باید در دفترخانه ثبت شود. در صورت ثبت بخشش مهریه امکان مطالبه ی مجدد آن وجود ندارد.

اگر درخواست حکم اعسار از جانب دادگاه رد شود مرد می تواند به آن اعتراض کند . بهتر است پس از اعتراض، مدارک معتبر تری را برای اثبات عدم توانایی در پرداخت کل مبلغ مهریه ارائه کند. در غیر این صورت یحتمل مجددا درخواست حکم اعسار رد می شود.

یکی از مدارکی که مرد برای گزارش شرایط مالی خود به دادگاه ارائه می دهد فیش حقوقی و گردش حساب بانکی است. گاهی پیش میاید که زوج برای دریافت حکم اعسار و قسطی کردن مهریه اقدام به جعل مدارک فوق می کند. در این صورت اگر پس از کارشناسی و برسی مدارک جعلی بودن مدارک اثبات شود و یا زوجه مدرکی خلاف ادعا های مرد ارائه کند ، مرد علاوه بر رد شدن تقاضا حکم اعسار ، برای جعل و استفاده از اسناد جعلی نیز مورد محاکمه و مجازات قرار می گیرد.

اگر درخواست حکم طلاق از جانب مرد باشد وی همچنان میتواند درخواست قسطی کردن مهریه را بکند. اما اگر درخواست حکم اعسار از جانب دادگاه رد شود ، مرد تا زمان پرداخت تمامی مقادیر مهریه و اجرت المثل ایام زوجیت نمی تواند حکم طلاق را دریافت کند.

اعتراض به قسط بندی مهریه

اعتراض به قسط بندی مهریه از جانب دو طرف می تواند صورت بگیرد. زوجه میتواند به درخواست و صدور حکم اعسار اعتراض کند و با ارائه ی مدارک جدید و معتبر توانمندی مالی مرد را اثبات کند. همچنین مرد می تواند در صورت رد شدن درخواست حکم اعسار و قسطی کردن مهریه ، درخواست تجدید نظر کند. همچنین در ادامه در صورتی که نحوه قسطی کردن مهریه از نظر شما نا مناسب باشد میتوانید درخواست تجدید نظر کنید و مجددا این امر ، هم از جانب زوج و هم زوجه میتواند مطرح شود.

برای مثال اگر قسط بندی مهریه به صورتی بود که مرد برای پرداخت آن به سختی بیوفتد ، میتواند درخواست تجدید نظر کند. همچنین اگر زن قسطی کردن مهریه و یا مقدار اقساط را نا عادلانه ببیند میتواند اقدام به اعتراض کند. شما می توانید این امر را از طریق وکیل قسطی کردن مهریه انجام و اقدام به پیگیری آن کنید.

ممکن است از نظر شما این امر ضرورتی نداشته باشد اما شایان ذکر است شما برای به نتیجه رساندن پرونده ی خود نیاز به اطلاعات دقیق قانونی و حقوقی دارید که این اطلاعات را صرفا باید از فرد متخصص آن طلب کنید. برای دسترسی به وکیل قسطی کردن مهریه در تهران به سایت عدل و حق مراجعه کنید.