تصویر سازی چیست به زبان ساده

خدمات طراحی گرافیک و تصویرسازی چیست؟

تصویرسازی و موشن گرافیک چیست؟ تصویر گری، روایی است. راوی مجسم متن؛ تصاویر همراه یا بدون متن کاربرد دارند و می توانند دنباله دار، یا تک فریم باشند. تفاوت اصلی تصویرگری با نقاشی، هدفمند بودن آن برای کاربرد مشخص و در نظر گرفتن مخاطب و سفارش دهنده است و از این نظر تصویرسازی شبیه طراحی گرافیک است. از انواع تصویرگری می توان نقاشی های داخل کتاب های کودک و روی جلد کتاب های بزرگسال و گاه تصاویر داخلی برای متن (در ایران، تصویرگری برای متن بزرگسال کمتر رایج است)، نقاشیهای روی پوسترهای تبلیغاتی و اقلام تجاری، داستانهای مصور (کمیک استریپ) و طراحی ها و نقاشی های داخل مجلات و روزنامه ها را نام برد.

آدمی از هزاران سال پیش انواع موشن گرافی را می دانسته و این را درک می کرده که می تواند به کمک تصویر مفاهیم و پیام های بسیاری را منتقل کند. از نقشی که بر استخوان دنده گاوی از ۲۰۰ هزار سال پیش حک کرده (رفيع فر، ۱۳۸۱) تا نقاشی غارها گویای این مطلب است. داستان سرایی به صورت مکتوب با خطوط تصویری چون هیروگلیف و سپس میخی چون خط سومری و عیلامی و… آغاز شد. البته توتم ها، اساطیر و حماسه ها از دورانی بسیار دورتر وجود داشته اند. اما تصاویر آنها، همین طور تصویرسازی کتاب های مقدس و روایت های مذهبی و داستان های پیامبران و تجسم نیروهای خیر وشر عمدتا در دوران نوسنگی شکل گرفته است.

در ایران نیز با پیشینه‌ای تاریخی از گذشته های دور، اقوام مختلف اسناد تصویری فراو بر دیواره غارها (نظیر غار میرملاس در لرستان) (تصویر ۲۹)، تخته سنگ هایی در کوهه نقش برجسته ها، ظرفهای سفالی (تصاویر ۳۰ تا ۳۳) و فلزی، بناها، جنگ افزارها و دیگر ابزار و لوازم برجای گذاشته اند. سفالینه های سیلک (کاشان) (تصویر۳۳)، مارلیک (رودبار) و تپه حصار (دامغان)، مفرغهای لرستان و بسیاری مناطق دیگر که بر آنها نقوشی اساطیری، جانوری و اغلب به صورت قرینه بر ابزار و وسایل روزمره تا جنگ افزارها نقش بسته است، نمونه های بارزی به شمار می آیند؛

همین طور می توان در بناها و نقوش برجسته به جای مانده از دوران هخامنشی، شمایل های انسانی را در حین مراسم نوروز، پرداخت خراج و مراسمی دیگر مشاهده کرد که هر یک جلوه هایی از هنر روایتی را دربردارند. از زمان زردتشت اوستا از کتاب های مقدس ایرانیان به شمار می آمد و نوشته ها و مطالب آن را بر هزاران پوست گاو می نوشتند. در ایران برای نگارش علاوه بر پوست از الواح گلی یا سنگی هم برای ثبت وقایع استفاده می شد.

از دوران اشکانیان به نقاشی های باقی مانده بر بناها و نقش برجسته ها می توان اشاره کرد. مانی پیامبر دوران ساسانی نیز کتاب خود ارژنگ را برای پیروان خود به صورت تصویری آورد و معجزه خود را در قالب نقاشی به همراه متن در خصوص تعالیم و آیین مانوی عرضه کرد. در بین خصوصیات بارز ارژنگ می توان به هم نشینی حروف، تصاویر و نقش های تزیینی، خطوط پیرامونی تیره، رنگ آمیزی تخت و ساده، و چهره هایی با چشم هایی شبیه به چشم های اقوام آسیای میانه اشاره کرد.

بعدها این عوامل در هنر تورفان واقع در چین که پیروان مانی در آنجا حضور داشتند به خوبی تأثیر گذاشت. از این دوران مورخان به کتاب هایی چون خدای نامک نیز شامل تاریخ زندگی شاهان ایرانی اشاره می کند. استاد ملک الشعرای بهار به کتابی با عنوان ارداویراف نامه اشاره می کند که حاوی وقایع دینی موضوعات اجتماعی، و موارد اخلاقی با تصاویر زیاد بوده است.

تصویر سازی در دوره اسلامی چگونه بوده است ؟

با پذیرش اسلام روند و هنر کتاب آرایی در ایران رو به رشد گذاشت. از سویی بحث در خصوص رواج کلام خداوند و از سوی دیگر شوق و علاقه ایرانیان مسلمان به کسب علوم مختلف و ادبیات زمینه را برای رشد اینگونه از هنرها به وجود آورد. از این رو، غالب آثاری که در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران که به عنوان اسناد و گواه معتبر به شمار می آیند مربوط به دوران پس از اسلام است.

از خصوصیات بارز نگارگری ایرانی بعد از اسلام پیوستگی و پیوند آن با ادبیات است؛ تا بدان حد که همواره این دو در هنر کتاب آرایی ایرانیان به صورت اجزائى جدایی ناپذیر از هم در آمدند. نگارگران واژگان و ابیات سخنوران و شاعران را در قالب خط، رنگ فرهنگ و ادب ایرانی صور خيال در شعر و نگارگری ایرانی همدیگر را به خوبی پوشش داده اند. چنان که توصیفاتی نظیر قد سرو، شب لاجوردی، خورشید زرین، روی ماه و غیره که موجب پیدایش عناصر تصویری معادل توسط هنرمندان نگارگر گردید.

بدین ترتیب نگارگران به مرور تصاویری قراردادی بر پایه ی ادبیات جمع آوری نمودند که تا امروز در این هنر چون اصولی محکم و استوار برجای مانده و هنرمندان نگارگر خود را ملزم به انجام آن می دانند. در واقع بین هنر نگارگری با ادبیات و رشد سخنوری و شعرسرایی پیوندی غنی و محکم به وجود آمد و با ادبیات نگارگری نیز رشد یافت و شکوفا گردید. از همین روی زمانی که ادبیات کلاسیک ایرانی با فراز و نشیب مواجه می شد نیز نزول سیر تصویری در نگارگری را به خوبی می توان دید.

قرن اول هجری

اسلام رایج ترین دین و عربی زبان رایج ایران و کشورهای همسایه به شمار می آمد. در قرن دوم هجری زبان فارسی دری پا به عرصه ی وجود گذاشت. رودکی پدر ادبیات کلاسیک ایران، در اواخر قرن سوم هجری، ادبیات را به اوج رساند.از آن زمان به بعد ادبیات ایران حرکتی شتابان و رو به رشد را آغاز کرد در هر عصر ادیب و نابغه ای در عرصه ادبیات ایران ظاهر شد. در اواخر قرن چهارم هجری حکیم فردوسی اثر جاودانه خود شاهنامه، را سرایید و منظومه های وامق و عذرا را عنصری، ورقه و گلشاه را عیوقی، ویس و رامین را گرگانی به ادبیات غنی ایران افزودند. حکیم نظامی گنجوی اثر جاویدان خود، خمسه نظامی، را پدید آورد که در ادبیات آن عصر تحولی عظیم پدید آورد. سعدی در قرن هفتم هجري آثار جاودانه خود بوستان و گلستان را نه تنها به ایرانیان بلکه به جهانیان عرضه کرد.

در قرن هشتم هجری نیز شعرایی چون امیر خسرو دهلوی، خواجوی کرمانی و غزل سرایانی نظیر حافظ و خجندی ظهور کردند. قرن نهم هجری نیز عصر جامی سخنور بود که توانست انواع سخنوری گذشته را با هم بیامیزد.

ادبیات در قالب کتاب هایی نظیر شعر، حماسه، علوم پزشکی، گیاه شناسی، فقه و رساله های گوناگون به طرزی شگفت انگیز در این اعصار شکوفا شد که بیشتر این آثار نیز با تصاویر نگارگران، خط خطاطان، و جدول کشی مذهب کاران و تجليد جلدسازان زینت یافته بود. ضرورت وجود یک دستی و وحدت و یگانگی در تمام عناصر تزیینی کتاب موجب شد که بسیاری از نگارگران خود خطاط، مذهب کار و نگارگرهم باشند. به تدریج که نگارگری از ادبیات دور شد و ارتباط بین آنها نیز کم اهمیت گردید، لطافت، ظرافت و حکمت نیز در آثار متأخرتر کم تر شد. به طور کلی می توان تحول تاریخی هنر نگارگری را به صورت زیر بررسی کرد:

مکتب بغداد

 مکتب بین المللی عباسی با مکتب بغداد، که اولین مکتب نگارگری جهان اسلام است و به سده های اولیه هجری و دوران خلافت عباسیان مربوط می شود.در همین زمان در ایران آل بویه نیز حکومت دارد.( ۱۳۳- ۶۵۶ه.ق.) در این دوره با توجه به محدودیت های تصویری ایجاد شده بسیاری از هنرمندان به دربار خلفای عباسی رفتند و آثاری در کشورهای عراق، عربستان و سوریه کنونی به وجود آوردند. خط کتابت، عربی بود و در آثار این دوره تأثیرپذیری از هنر بیزانسی و ساسانی و مانویان آشکار است. زمینه نقاشیها یا بدون رنگ است یا از رنگ بسیار کمی بهره برده است.

در بیشتر موارد، خطوط محیطی دور تصاویر به رنگ سیاه و رنگ آمیزی ها به صورت تخت و یک دست صورت گرفته است. از کتاب هایی که در این دوره به تصویر کشیده شده اند می توان به مقامات حریری، کلیله و دمنه، عجایب المخلوقات قزوینی، الترياق، کتاب داروشناسی ديسقوريدوس و کتاب فی معرفت الخيال الهندسيه اشاره کرد. از تصویرگران و نقاشان معروف این دوره می توان از ابو نصر نقاش، ابوبکر محمد بن حسن نقاش و عبدالله بن فضل نام برد.

مكتب سلجوقی

مكتبی است که در دوران حکومت سلجوقیان (۵۹۰-۴۲۹… ق.) رایج بوده است. در دوره سلجوقی کتاب ها برای نخستین بار به خط فارسی در می آیند. در این مکتب می توان خصوصیات هنر بیزانس را که به خوبی با هنر مانوی تلفيق شده مشاهده کرد. چین و چروک لباس ها بیشتر میشود. خطوط مشکی قلم گیری کناره تصاویر لطافت و ظرافت بیشتری می یابد و اندام ها در مقایسه باهنر مكتب عباسی، قدری کشیده تر تصویر می شوند.

لباس افراد و شخصیتهای نقاشی نیز با نقش مایه های گیاهی نظیر اسلیمی ها تزیین شده اند. حضور رنگ قرمز و نارنجی در نقاشی های این دوره به قدری زیاد می شود که به صورت یکی از خصایص هنر کتاب آرایی این عیدی در می آید. استفاده از رنگ های روحی و شفاف، رعایت ترکیب بندی به صورت انباشته و روی هم، از دیگر ویژگی های این مکتب اند. البته در این دوره کلا قالب های هنری به شدت تزیینی و دارای ویژگی هایی شبیه مشخصه های نقاشی روی سفال ها هستند. .

از کتاب های این دوره به طب جالینوس، الاغانی، خواص اشجار و مفید الخاص با تصویرسازی فخرالدین حسین بدیع نقاش و ابو تراب می توان اشاره کرد. در مکتب سلجوقی(همان گونه که از کتاب های آن دوره مشخص است توجه به علوم طب، داروشناسی و موسیقی بیش از توجه به دیگر علوم بوده است و می توان ادعا کرد که تلاش های اولیه ای در خصوص مصور کردن کتاب های علمی در آن دوره صورت گرفته است.