چرا سفر رئیس‌جمهور به آفریقا اهمیت دارد؟
آنا بررسی می‌کند؛
دولت سیزدهم با برگزیدن دیپلماسی فعال و چندجانبه و جایگزینی آن با «دیپلماسی التماسی» درصدد احصای ظرفیت‌های مختلف سایر نقاط جهان برآمده که استفاده از مزیت‌ها و ویژگی‌های آفریقا ازجمله آنهاست.
گروه سیاسی خبرگزاری علم و فناوری آنا- سعید امینی: این بار آفریقا، قاره سیاه مقصد سفر رئیس جمهور انتخاب شد و بعد از سفر به سه کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا قرار است امروز در رأس هیئتی به کنیا، اوگاندا و زیمباوه سفر کند. دولت سیزدهم دیپلماسی فعال و چندجانبه را جایگزین دیپلماسی منفعلانه، تک‌بعدی و التماسی دولتِ پیشین کرد؛ طوری که ثمرات و مزایای آن به وضوح در عرصه سیاست خارجی و گشایش‌های مالی و اقتصادی دیده می‌شود.
سفر به چین، سفر روسیه، عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های و تلاش برای عضویت در بریکس، برقراری رابطه با عربستان سعودی، احتمال برقراری روابط با مصر و توسعه روابط با دیگر کشور‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از دستاورد‌های سیاست خارجی دولت سیزدهم محسوب می‌شود که تنها در دو سال اتفاق افتاده است. دولت مردمی سیزدهم به دنبال برقراری توازن میان دو رویکرد غرب‌گرایانه و شرق‌گرایانه است، یعنی هم روابط با غرب پیش برود و هم روابط با شرق طوری که نه وابستگی به شرق و نه وابستگی به غرب اتفاق بیفتد.
*مزیت توسعه روابط با آفریقا
توسعه روابط با کشور‌های آفریقایی مزیتی است که به خاطر گذاشتن تمام تخم‌مرغ‌ها در سبد برجام – که ماحصل سیاست خارجی دولت قبل بود – از آن غفلت شده بود و دولت سیزدهم درصدد استفاده حداکثری از مزیت‌های مغفول‌مانده است تا اثرات تحریم‌ها را خنثی و حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران را عمق بخشد.
مدت‌هاست که آفریقا به عرصه رقابت کشور‌ها تبدیل شده و قدرت‌های منطقه‌ای مانند ترکیه و عربستان برای نفوذ بیشتر در این قاره تلاش می‌کنند. جمهوری اسلامی با بررسی نیاز‌ها و البته با شناسایی مزیت‌ها و قابلیت‌های اقتصادی خود می‌تواند به رقابت با این بازیگران بپردازد البته به شرط آنکه تجار ایرانی شناخت دقیقی از فرصت‌ها و نیاز‌های کشور‌های آفریقایی داشته باشند.
مدت‌هاست که آفریقا به عرصه رقابت کشور‌ها تبدیل شده و قدرت‌های منطقه‌ای برای نفوذ بیشتر در این قاره تلاش می‌کنند. «جمهوری اسلامی» با بررسی نیاز‌ها و با شناسایی مزیت‌ها و قابلیت‌های اقتصادی خود می‌تواند به رقابت با این بازیگران بپردازد
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری مرداد ۱۳۹۳ در جمع سفرا و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور فرمودند: «در کنار بازیگران سنتی، بازیگران جدیدی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین وارد عرصه شده‌اند و در تلاشند جایگاه خود را در نظم جدید پیش رو، تثبیت کنند. در این دوران، دیپلماسی قوی و کارآمد اهمیت مضاعفی می‌یابد و به همین علت، امروز کار وزارت خارجه از گذشته حساس‌تر است.»
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان هم بار‌ها بر اهمیت توسعه روابط با کشور‌های آفریقایی تأکید و آن را از اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی دولت عنوان کرد و به همین منظور در سال گذشته به کشور‌هایی مانند مالی، تانزانیا و زنگبار و موریتانی سفر کرد.
*قابلیت‌های معدنی، کشاورزی، صنعتی و تجاری آفریقا
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل آفریقا در گفت‌وگو با خبرنگار جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا، با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به آفریقا، می‌گوید: قاره آفریقا با دارا بودن ۵۴ کشور و با جمعیت حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر دارای قابلیت‌های معدنی، کشاورزی، صنعتی و تجاری است که همه دنیا در حال حاضر بر سر بهره برداری از این قاره رقابت دارند. بهره‌برداری‌هایی که از یک طرف به نفع آفریقا و از طرف دیگر به نفع کشور‌هایی که در قاره آفریقا کار می‌کنند است. متاسفانه ایران به دلیل یکسری اعمال بند‌ها و راهبرد‌های نادرست، نتوانست جایگاه خود را در این قاره به دست آورد.
وی با بیان اینکه دولت سیزدهم بنا دارد، سیاست اولویت دادن به روابط اقتصادی را دنبال کند، می‌افزاید: یکی از راهبرد‌ها این است که با دسته‌بندی کشور‌های آفریقایی، همکاری خود را با آن دسته از کشور‌های آفریقایی که قابلیت بیشتری نسبت به دیگر کشور‌ها برای استفاده از کالا‌های صادراتی ما و توانایی بازپرداخت آن‌ها را داشته باشند گسترش دهند.
دولت سیزدهم در صدد است که بخش خصوصی را با آفریقا آشنا کند و موانع موجود بر سر راه فعالیت‌های بخش خصوصی را در عرصه تجارت و صنعت آفریقا بر دارد
کارشناس مسائل آفریقا می‌گوید: دولت سیزدهم در این سفر، در صدد است که با رونق بخشیدن روابط خود با آفریقا برخی از نیازمندی‌هایی که ما داریم و در آفریقا تولید می‌شود را از آن کشور‌ها بهره برداری کند و از طرف دیگر زمینه‌ای را برای صادرات ایجاد کند.
همچنین یکی دیگر از راهبرد‌هایی که در دولت‌های قبلی دنبال شد، اما به جدی گرفته نشد، فعال کردن بخش خصوصی در آفریقا است و دولت سیزدهم در صدد است که بخش خصوصی را با آفریقا آشنا کند و موانع موجود بر سر راه فعالیت‌های بخش خصوصی را در عرصه تجارت و صنعت آفریقا بر دارد.
*ضرورت همراهی تیم بزرگ اقتصادی در سفر رئیس جمهور به آفریقا
«مرتضی غرقی»، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار جهان خبرگزاری علم و فناور آنا، در این رابطه می گوید: زمانی که رئیس جمهور به کشور‌های آفریقایی می‌رود حداقل باید یک تیم بزرگ اقتصادی از بخش خصوصی همراه وی باشند، تا آن‌ها با بازرگانان آفریقایی ارتباط بگیرند. این ارتباط است که می‌تواند ماندگار باشد و اقتصاد ایران را تغییر دهد و منافع اقتصادی برای ما داشته باشد. اگر رئیس‌جمهور یک تیم اقتصادی بزرگ از بخش خصوصی همراه خود به آفریقا ببرد، این سفر می‌تواند موثر باشد و در غیر این صورت مانند سفر‌هایی که در گذشته روسای جمهور ایران انجام دادند نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه مذاکره و همپیمانی با یک کشور آفریقایی گام خوبی است، اما کافی نیست و نمی‌تواند پایدار باشد، تصریح می‌کند: ۸۰ درصد این کشور‌ها در سیاست خارجی خود نمی‌توانند تصمیم مستقل بگیرند.
نتیجه‌گیری…
قاره آفریقا از ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای برخوردار است و برای استفاده از این ظرفیت‌ها باید در داخل کشور برنامه‌ریزی دقیق انجام پذیرد و از سوی دیگر به بخش خصوصی بیش از پیش بها داده شود و نیز از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این قاره از طریق به‌روز کردن سیستم تجارت با جهان بهره جست.
پرواضح است در آفریقا معادن عظیم نفت و گاز، جنگل، نیروی کار ارزان و تولیدات بسیار خوبی موجود هستند که هریک از این‌ها برای تأمین مواد اولیه کارخانه‌های کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه جذابیت دارند و جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشور‌های قدرتمند منطقه باید در این زمینه سیاستی بلندمدت را اتخاذ کند. البته باید توجه داشت در این راستا لغو تحریم‌ها و تسهیل در نقل و انتقالات مالی برای دستیابی به هدف مطلوب کمک خواهد کرد، زیرا اغلب کشور‌های آفریقایی یا وابسته هستند و یا اینکه پایبندی شدیدی به تحریم‌های آمریکا و اروپا دارند، لذا برای حضور پررنگ حتماً باید ماجرای تحریم‌ها را تعیین‌تکلیف کرد.
سفارتخانه‌های کشورمان در قاره آفریقا نقش ویژه‌ای را در پیشبرد دیپلماسی دولت با کشور‌های موجود در قاره سیاه برعهده دارند و باید بیش از قبل فعال شوند
در پایان میتوان به این نکته اشاره کرد که سفارتخانه‌های کشورمان در قاره آفریقا نقش ویژه‌ای را در پیشبرد دیپلماسی دولت با کشور‌های موجود در قاره سیاه برعهده دارند و باید بیش از قبل فعال شوند و همچنین بخش خصوصی را با ظرفیت‌های اقتصادی آفریقا آشنا سازند. از سوی دیگر این را هم مدنظر داشته باشیم، زیرساخت‌های نقل و انتقال کالا در آفریقا خیلی وضعیت مساعدی ندارند و باید خودمان به صورت مشترک ظرفیت‌های حمل و نقل دریایی و هوایی را احصا و به فعل تبدیل کنیم.