متخصص مغز و اعصاب کیست و چه تفاوتی با جراح مغز و اعصاب دارد؟
نورولوژی شاخه‌ای از پزشکی است که به مطالعه و درمان اختلالات سیستم عصبی می‌پردازد و متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) اختلال‌های مربوط به نورولوژی را درمان می‌کند. سیستم عصبی یک سیستم پیچیده و تشکیل‌شده از دو بخش است که فعالیت‌های بدن را تنظیم و هماهنگ می‌کند. این دو بخش عبارت‌اند از:
- سیستم عصبی مرکزی: مغز و نخاع
- سیستم عصبی محیطی: اندام‌های حسی مانند چشم، گوش، پوست و همه گیرنده‌های حسی موجود در سراسر بدن.
هرگونه اختلال در عملکرد این سیستم‌ها باعث به‌وجودآمدن مشکلات اعصاب می‌شود و پزشک نورولوژیست اختلالاتی را که بر مغز، نخاع و سایر اعصاب محیطی تأثیر می‌گذارد، درمان می‌کند. در ادامه نقش و عملکرد متخصص مغز و اعصاب را بررسی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم چه زمانی باید به دکتر مغز و اعصاب در کرج مراجعه کنید و به شما می‌گوییم که تفاوت متخصص مغز و اعصاب با جراح مغز و اعصاب چیست؟
متخصص مغز و اعصاب کیست؟
متخصص مغز و اعصاب Neurologist youtube را بشناسید : پزشکی است که بیماری‌های مغز، نخاع و اعصاب را تشخیص داده و درمان می‌کند. او معمولا بیماری‌ها و اختلالاتی را که بر تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارد هم بررسی می‌کند. دکتر مغز و اعصاب جراحی نمی‌کند و صرفا روی درمان بیماری‌هایی تمرکز دارد که نیاز به جراحی ندارند.
تخصص مغز و اعصاب چه فوق تخصص‌هایی دارد؟
سیستم عصبی یک سیستم پیچیده است و تخصص در هر بخش نیاز به سال‌ها مطالعه و کسب تجربه دارد. پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب تکامل یافته‌ی تخصص مغز و اعصاب هستند یعنی بسیاری از متخصصان پس از پایان دوره رزیدنتی خود به مطالعه زیرمجموعه خاصی از نورولوژی می‌پردازند و تمرکز خود را روی یک بخش خاص محدود می‌کنند تا بهترین راهکارهای درمان را در آن حیطه به بیماران ارائه دهند. یک متخصص ممکن است آموزش خود را بر روی موارد زیر متمرکز کند:
- داروی سردرد
- داروی عصبی عضلانی
- مراقبت عصبی
- عصبی انکولوژی
- نورولوژی سالمندان
- اختلالات خودمختار
- نورولوژی عروقی (مراقبت از سکته مغزی)
- نورولوژی کودک
- نورورادیولوژی مداخله‌ای
- صرع.
جراح مغز و اعصاب کیست؟
جراح مغز و اعصاب پزشکی است که بیماری‌های مربوط به مغز، ستون فقرات و سایر قسمت‌های سیستم عصبی شما را تشخیص داده و درمان می‌کنند. تفاوت آنها با متخصصان مغز و اعصاب در این است که جراح مغز و اعصاب به طور خاص در زمینه جراحی آموزش دیده‌است. درحالی که متخصص مغز و اعصاب بر سایر اشکال درمان تمرکز می‌کند و اجازه جراحی ندارد.
متخصص مغز و اعصاب چه معایناتی انجام می‌دهد؟
در اولین مراجعه به مطب نورولوژیست، پزشک معمولا یک معاینه فیزیکی و یک معاینه عصبی انجام می‌دهد. او معاینه عصبی اولیه را با سنجیدن وضعیت ذهنی فرد و انعکاس‌های عصبی او بررسی می‌کند. پزشک در روش‌های معمول از ابزارهای ساده آزمایشی مانند چکش رفلکس و نور استفاده می‌کند و وضعیت بیمار را در موارد زیر مورد بررسی قرار می‌دهد:
- قدرت تکلم و سخن گفتن
- مهارت‌های حرکتی
- حدت بینایی و عضلات خارج چشم
- هماهنگی حرکات بدن
- استحکام و قدرت
- رفلکس‌ها.
نورولوژیست از چه ابزارها و آزمایش‌هایی برای تشخیص استفاده می‌کند؟
بر اساس نتیجه معاینه فیزیکی و انعکاسی فرد و ارزیابی نتایج معاینه، متخصص مغز و اعصاب ممکن است آزمایش‌های دیگری را تجویز کند که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.
۱. پونکسیون کمری
اگر نورولوژیست معتقد باشد مشکلات عصبی و علائم شما ناشی از اختلال در نخاع شما است ممکن است از مایع نخاعی شما نمونه بگیرد و روی آن آزمایش کند. در طی پونکسیون کمری یک سوزن به ستون فقرات وارد می‌شود و پس از بی‌حسی، از مایع نخاعی نمونه‌برداری می‌شود. معمولا پزشک در صورت شک به موارد زیر پونکسیون کمری را تجویز می‌کند:
- مننژیت
- آنسفالیت
- میلیت
- سرطان خون
- بیماری‌های خود ایمنی، مانند ام اس (MS)
- زوال عقل
- خونریزی در مغز.
ponction lombaireمتخصص مغز و اعصاب از روش لامبر پانکسیون برای نمونه‌برداری از مایع نخافی استفاده می‌شود.
۲. تست کشش یا تست تانسیلون
میاستنی گراویس یک بیماری عصبی عضلانی نادر است که ماهیچه بازوها و پاها را ضعیف می‌کند. تست کشش به پزشک شما در تشخیص میاستنی گراویس کمک می‌کند. در این آزمایش، پزشک دارویی به نام تنسیلون را به شما تزریق می‌کند و از فرد خواسته می‌شود که حرکات مختلفی مانند نشستن و ایستادن، باز و بسته کردن پاها و بالا بردن بازوها انجام دهد سپس پزشک تأثیر دارو را بر حرکات ماهیچه‌ای بیمار مشاهده می‌کند و آن را تحلیل می‌کند.
3. الکترومیوگرافی (EMG)
الکترومیوگرافی، فعالیت الکتریکی بین مغز (یا نخاع) و اعصاب محیطی حرکتی را بررسی می‌کند. در واقع متخصص مغز و اعصاب از الکترومیوگرافی برای ارزیابی میزان واکنش عضلات فرد به تحریک الکتریکی نورون‌های حرکتی (اعصاب تخصصی کنترل‌کننده حرکت ماهیچه‌ها) استفاده می‌کند.
برای انجام الکترومیوگرافی، یک تکنسین آموزش‌دیده، سوزن‌های کوچکی به نام الکترود را در عضله فرو می‌کند. این الکترودها فعالیت الکتریکی مختلفی را که در بافت ماهیچه‌ای شما در طول دوره‌های حرکت و استراحت رخ می‌دهد، ثبت می‌کنند. دستگاه الکترومیوگراف یک الکترومیوگرام تولید می‌کند که نتایج آزمایش در آن ثبت شده‌است و متخصصان مغز و اعصاب می‌توانند از نتایج برای تشخیص بیماری‌های عصبی عضلانی مانند میاستنی گراویس و ALS استفاده کنند.
4. الکتروانسفالوگرام (EEG)
متخصص مغز و اعصاب برای اندازه‌گیری و ثبت فعالیت الکتریکی مغز، الکتروانسفالوگرام را تجویز می‌کند. برای انجام آزمایش، یک تکنسین الکترودهایی را در اطراف پوست سر قرار می‌دهد که شبیه فنجان‌هایی کوچک هستند سپس تکنسین، تغییراتی در محیط ایجاد می‌کند (مانند نورهای مختلف یا نویزها) تا دستگاه سیگنال‌های مغز را اندازه‌گیری کند. این روش به تشخیص بیماری‌های مغز، از جمله التهاب، تومورها و جراحات، و همچنین تشنج و اختلالات روانپزشکی کمک می‌کند.
eegپزشک از الکتروانسفالوگرام برای بررسی فعالیت الکتریکی مغر استفاده می‌کند.
5. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
ام آر آی از تصویربرداری مغناطیسی و امواج رادیویی برای گرفتن عکس از داخل مغز شما استفاده می‌کند. این آزمایش می‌تواند به نورولوژیست کمک کند تا تورم و سایر آسیب‌های مغزی را بررسی کند.
۶. سی تی اسکن
سی تی اسکن از ترکیب اشعه ایکس و فناوری تصویربرداری کامپیوتری برای ایجاد تصاویر دقیق از مغز و نخاع و اعصاب محیطی، استفاده می‌کند. این آزمایش به پزشکان اجازه می‌دهد هر گونه ناهنجاری را که می‌تواند باعث علائم شما شود، بررسی کنند.
تست‌های دیگر
متخصصان مغز و اعصاب ممکن است از انواع دیگر آزمایشات نیز استفاده کنند:
- آزمایش خون و ادرار
- تصویربرداری از مغز یا ستون فقرات با سونوگرافی یا پت اسکن
- آزمایش ژنتیک
- بیوپسی
- آنژیوگرافی مغز.
متخصص مغز و اعصاب چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
نورولوژیست شرایط و بیماری‌هایی را درمان می‌کند که بر عملکرد عصبی شما تأثیر می‌گذارد مانند آسیب به مغز یا نخاع، سکته مغزی یا شرایط مزمن مانند صرع. در ادامه تک تک بیماری‌هایی که توسط دکتر مغز و اعصاب درمان می‌شود را بررسی می‌کنیم:
۱. جراحت سر
همه آسیب‌ها و جراحت‌هایی که به سر وارد می‌شود نیاز به ملاقات با نورولوژیست ندارند، اما گاهی اوقات ممکن است برای تعیین میزان آسیب‌ها و برنامه‌ریزی درمان به یک متخصص مغز و اعصاب نیاز باشد. به عنوان مثال، افرادی که دچار ضربه مغزی شده‌اند ممکن است علائمی داشته باشند که برای چندین ماه باقی بماند. مثلا ممکن است برای سردردها و مشکلات حافظه‌ای که ممکن است ایجاد شود به معاینه متخصص مغز و اعصاب و انجام آزمایش و درمان‌های جانبی نیاز داشته باشند.
۲. سردردهای مزمن
همه ما ممکن است گاهی دچار سردرد شویم اما برخی افراد به صورت مکرر دچار سردرد می‌شوند و نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارند. اگر چندین بار در هفته سردردهای غیرقابل تحملی دارید و با داروها و روش‌های درمانی پزشک عمومی بهبود نیابد، ممکن است پزشک شما را به نورولوژیست ارجاع دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند علت سردرد شما را مشخص کند و به شما در یافتن درمان‌های مؤثر کمک کند.
۳. میگرن
اگر دچار میگرن هستید و در موقعیت‌های مختلف مورد حمله میگرن قرار می‌گیرید باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این بیماری علاوه بر دردناک بودن، اغلب باعث حساسیت به نور و صدا، حالت تهوع و سرگیجه می‌شود. درد میگرن معمولا می‌تواند ساعت‌ها یا روزها ادامه داشته باشد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند میگرن شما را تشخیص دهد و حساسیت به هرگونه محرکی که ممکن است میگرن شما را تحریک کند شناسایی کند. سپس نحوه اجتناب از آنها را توصیه می‌کند و داروهایی برای پیشگیری و درمان میگرن تجویز خواهد کرد.
۴. اسکلروز چندگانه
مولتیپل اسکلروزیس یا MS یک بیماری مزمن است که بر مغز و نخاع شما تأثیر می‌گذارد و باعث بی‌حسی، ضعف و تحلیل‌رفتن اندام‌های حسی می‌شود. بسیاری از افراد دچارضغف بینایی یا حرکتی می‌شوند. ام اس یک بیماری پیشرونده است و علائم می‌تواند در زمان‌های مختلف و در افراد مختلف، متفاوت باشد. نورولوژیست می‌تواند ام اس را تشخیص دهد و با درمان‌ها و داروهای مناسب به شما کمک کند وضعیت خود را مدیریت کنید.
۵. تشنج یا صرع
تشنج در مغز شما شروع می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد. این بیماری باعث حرکات کنترل نشده و احساسات عجیب و غریب می‌شود. در بسیاری از موارد، فرد هوشیاری خود را هم از دست می‌دهد. پس از تشنج، پزشک ممکن است شما را برای آزمایشات بیشتر به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند آزمایشات و تصویربرداری‌های مختلفی برای یافتن علت تشنج شما تجویز کند و می‌تواند تشنج طولانی مدت مانند صرع را نیز تشخیص دهد. پس از تشخیص، نورولوژیست داروها و درمان‌هایی را برای کمک به کنترل تشنج و صرع تجویز می‌کند.
مرجع مقاله: