انواع نوار تیپ آبیاری قطره ای

نوار تیپ آبیاری چیست؟

این نوارها برای سیستم های آبیاری قطره ای در مزرعه، باغ، گلخانه و یا حتی در سیستم های آبیاری زیر سطحی مورد استفاده قرار می گیرند. آبیاری نواری یا نوار تیپ یکی از روش های آبیاری تحت فشار و نوعی از آبیاری قطره ای است که آب را بوسیله لوله آبیاری پلاستیکی با فشار کم در نزدیکی منطقه ریشه گیاهان، به خاک و گیاهان می رساند. در ادامه مقاله به معرفی انواع نوار تیپ آبیاری قطره ای می پردازیم.

هایپر صنعت فامکو یکی از تامین کنندگان تجهیزات آبیاری تحت فشار، تیپ آبیاری را در انواع زیر ارائه می نماید.

• تیپ آبیاری درزدار 70 تا 75 درصد خروج یکنواخت آب
• تیپ آبیاری پلاک دار 95 درصد خروج یکنواخت آب

مشخصات فنی نوار آبیاری

امروزه با محدود بودن منابع آبی استفاده از آبیاری قطره ای، روشی مناسب برای صرفه جویی در مصرف آب است. امروزه تقریبا تصور کشت گلخانه ای به روش های آبیاری غرقابی و ردیفی (سنتی) محال است. و در اکثر کشت های گلخانه ای اعم از کشت خاکی یا بدون خاک استفاده از تیپ آبیاری امری عادی و مقرون به صرفه می باشد، همچنین با توجه به شرایط کنونی آب در جهان حتی در مزارع و باغات هم بدون استفاده از تیپ آبیاری، کشاورزی امری هزینه بر می باشد.

تیپ آبیاری یا نوار آبیاری قطره ای، به طور معمول از جنس پلی اتیلن بوده و به صورت مسطح تولید می شود، پس از جریان یافتن آب در درون نوار، تیپ آبیاری قطره ای به شکل لوله در آمده و آب توسط دریپر های نصب شده بر روی نوار آبیاری به سطح یا ریشه گیاه می رسد. پس اتمام فرآیند آبیاری، دوباره به حالت مسطح بازگشته تا در صورت نیاز کاربر به راحتی قادر به جمع آوری آن باشد.

در آبیاری قطره ای نواری، لوله های آبیاری قطره چکان دار با جداره نازک هستند که ضخامت بین 0.1 تا 0.6 میلیمتر دارند و قطرات آب از طریق قطره چکان های تعبیه شده روی نوار آبیاری قطره ای خارج می شود. جنس نوار تیپ کشاورزی از پلی اتیلن می باشد و از موادی تشکیل می شود که در برابر اشعه ماوراء بنفش نور خورشید، تغییرات دما، پوسیدگی و مواد شیمیایی مانند کود و سم شیمیایی مقاومت زیادی دارد، این نوار ها دارای ضخامت های مختلف می باشد. باید بدانید که دانستن آموزش لوله کشی آبیاری قطره ای جز موارد ضروری محسوب می شود.

شایان ذکر است طول رول ها نیز متفاوت است. در عین حال که ضخامت نوار تیپ ها خیلی کم می باشد ولی در برابر عوامل طبیعی مقاومند و می توانند فشار مورد نیاز را خیلی خوب تحمل کنند. این محصول بر خلاف لوله آبیاری پلی اتیلن سخت، خیلی نرم و انعطاف پذیر است و به صورت مسطح می باشد. ضخامت های نوار تیپ 150، 175 و 200 میکرون می باشد و طول رول های نوار 1000، 1500 و 3000 متری می باشد. نوار تیپ آبیاری قطره ای به دلیل ضخامت کمی که دارد دارای وزن کمی می باشد به عنوان مثال یک رول نوار 1000 متری با ضخامت 175 میکرون تقریبا 11 تا 12 کیلوگرم وزن دارد.

انواع نوار تیپ آبیاری

با افزایش اراضی کشاورزی و نیاز مبرم به صرفه جویی در انواع روش های آبیاری، یکی از بهترین و رایج ترین روش های آبیاری قطره ای، آبیاری قطره ای نواری یا استفاده از قطره ای به وسیله نوعی شلنگ آبیاری است. برای این که از تلفات و هدر رفت آب جلوگیری شود، آبیاری با تیپ، مناسب ترین گزینه می باشد. روش قطره ای دارای 10 درصد تلفات و آبیاری بارانی 20 درصد تلفات است. این روش جایگزین خوبی برای بسیاری از روش های آبیاری می باشد که با نام نوار قطره ای نیز شناخته می شود و برای محصولات با نیاز های آبی مختلف استفاده می شود. نوارهای آبیاری را می توان با توجه به روش خروج آب از آنها به دو نوع تیپ آبیاری درزدار (بغل زیپ) و تیپ آبیاری پلاک دار تقسیم کرد. این دو نوع تیپ آبیاری را می توان برای کاربردهای مختلف استفاده کرد که در ادامه به بررسی هر یک از این مدل ها خواهیم پرداخت.

نوار تیپ آبیاری پلاکدار

یکی از انواع نوار تیپ آبیاری، نوع پلاکدار است. قطر نوار های تیپ 16 یا 22 میلیمتر با ضخامت معمولا 150 تا 200 میکرون می باشند و پلاک های موجود در این نوار ها با فاصله های 10 سانتیمتر تا یک متر با دبی های مختلف می باشد. رایج ترین فاصله برای نوار تیپ آبیاری کشاورزی 10، 15، 20 و 30 سانتیمتر می باشد.

در نوار تیپ آبیاری پلاکدار، پلاک ها (قطره چکان ها) به صورت مجزا تولید شده و در موقع تولید نوار، پلاک ها به آن افزوده می شود. معمولا فاصله آنها بر اساس نوع محصول و روش کشت انتخاب می شود.

مزایای نوارهای آبیاری پلاکدار

• قابل استفاده در زمین های شیبدار به دلیل یکنواختی بهتر در آبدهی
• حل مشکل باز شدن دوخت در نوار آبیاری درزدار
• دارا بودن عمر بیشتر نسبت به نوارهای درزدار

نوار تیپ آبیاری کنار دوخت

از انواع دیگر نوار تیپ آبیاری کشاورزی و شیلنگ آبیاری، نوار های بغل دوخت یا درزدار می باشد که دارای قطر 16.5 میلیمتر با روزنه های 10، 20 و 30 سانتیمتر با دبی های متفاوت هستند و معمولا دارای ضخامت 175 میکرون است. در نوار تیپ آبیاری درزدار قطره چکان وجود ندارد ولی درز هایی در کناره ی نوار وجود دارد که به صورت زیگزاگ می باشد که باعث می شود فشار آب را گرفته و قطرات آب از طریق درز های موجود در نواری خارج شود. این محصول با متراژ های مختلف و آبدهی های گوناگون و برای کشت های مختلف کاربرد دارد.

نوع محصول و کشت آن در تعیین فاصله ی نوار تیپ ها موثر است. به عنوان نمونه، گندم به صورت ردیفی کشت می شود و تراکم کشت آن زیاد است و بهتر است که از نوار های با فاصله قطره چکان های 15 یا 20 سانتیمتر در طراحی آن استفاده شود. نوار تیپ آبیاری کشاورزی موجود ساخت ایران، کره، یونان و ترک می باشند. تفاوت نوار تیپ ها در ضخامت های جدار، قطر لوله ها، آبدهی قطره چکان ها و فواصل خروجی می باشد.

مقایسه انواع نوار تیپ آبیاری

فاکتورهای مهم از جمله یکنواختی خروج آب، یکنواختی تنظیم فشار، یکنواختی پخش آب در پلاک ها و همچنین تغییرا فشار آب در طول مسیر می باشد که دو نوع نوار آبیاری را از یکدیگر متمایز می کند که در جدول زیر می توانید تمامی اطلاعات لازم در مورد این دو نوع مدل مشاهده کنید.

میزان آبدهی نوار تیپ آبیاری

فشار کارکرد لازم برای آبدهی مناسب و یکنواخت 0.5 تا 2 اتمسفر می باشد. قطره چکان های نوار تیپ کشاورزی یا نوار آبیاری بارانی دارای دبی های متفاوت است از جمله 0.8، 1.3، 1.5، 1.6، 2، 2.5 و 3.8 لیتر بر ساعت میزان دبی خروجی نوار تیپ های رایج می باشد همچنین طول مناسب نوار یا تیپ آبیاری بر اساس بافت خاک، نوع نوار و شیب لوله در فشار 0.6 اتمسفر مطابق با جدول زیر می باشد.

اجزاء نوار تیپ کشاورزی

سیستم آبیاری متشکل از نوار تیپ شامل اجزای زیر می باشد:

• ایستگاه پمپاژ
• لوله آبیاری اصلی و فرعی
• شير فلكه ها
• اتصالات و نوار های آبياری تيپ

اتصالات نوار تیپ کشاورزی

شایان ذکر است که برای نصب نوار تیپ کشاورزی با نوار آبیاری قطره ای هیچ مواد شیمیایی یا واشری استفاده نمی شود که همین موضوع سبب اتصال و نصب راحت نوار تیپ کشاورزی شده است. اتصالات که می بایست در لوله 16- استفاده شوند شامل موارد زیر می باشند.

• اتصالات تیپ به لی فلت
• اتصالات تیپ به تیپ

انتخاب نوار تیپ کشاورزی

موارد زیر از نکات مهم در هنگام انتخاب نوار تیپ آبیاری می باشد:

• طول نوار
• میزان تحمل فشار کاری
• ضخامت نوار آبیاری قطره ای کشاورزی
• میزان یکنواختی آبیاری
• طول رول نوار آبیاری قطره ای
• قطر داخلی نوار آبیاری قطره ای
• فاصله سوراخ ها یا دریپرها

دلایل گرفتگی نوار تیپ ها

مهمترین و در واقع اصلی ترین معضل در نوار تیپ ها، گرفتگی پلاک ها یا درز ها می باشد، گرفتی درزها و پلاک ها می تواند دلایل مختلفی داشته باشد البته لازم به ذکر است در صورتی که میزان EC یا شوری آب بیش از 3000 دسی زیمنس بر متر باشد، یا دور آبیاری را کم کنید تا به املاح، اجازه رسوب داده نشود یا از نوار تیپ استفاده نکنید، همچنینی می توانید در خصوص رسوب مواد معلق داخل تیپ نظیر جلبک و یا ذرات ماسه حتما از فیلتر های مناسب شنی (برداشت آب سطحی) و فیلتر دیسکی یا توری یا هیدروسیکلون (برداشت آب چاه) استفاده کنید. همانطور که پیش تر گفتیم گرفتی نوار تیپ آبیاری دلایل مختلفی دارد که در ادامه به برخی از این موارد اشاره شده است.

• گرفتگی به علت وجود املاح و شوری آب
• رسوب مواد معلق داخل نوار
• مکش معکوس و ورود گل به داخل تیپ

طریقه نصب نوار تیپ ها

نصب تیپ آبیاری دارای دو روش دستی و تراکتوری می باشد که بنا به شرایط محل نصب می توان از این روش ها استفاده نمود. بسته بندی نوار تیپ یکی از موارد مهمی است که به هنگام خرید باید به آن توجه کرد. در صورتی که بسته بندی نوار به صورت مقوایی و کارتنی باشد، پیاده سازی آن در زمین راحت می شود و هنگام پهن کردن در زمین، پخش نمی شود.

آب ورودی برای نوار تیپ ها می تواند از چاه یا هر منبع دیگری باشد ولی نکته ای که باید رعایت شود ایستگاه پمپاژ و فیلتر هایی نصب شده به منظور فیلتر گل و لای احتمالی و ذرات معلق آب فیلتر شده است که می توانند باعث گرفتگی روزنه های نوار تیپ کشاورزی یا نوار آبیاری قطره ای شوند. این امر برای اینکه عمر مفید نوار آبیاری قطره ای بیشتر شود الزامی و ضروری می باشد همچنین منجر به یکنواختی در خروج آب از نوار آبیاری قطره ای نیز می شود.

برای نصب نوار تیپ لوله اصلی را توسط پانچر سوراخ کرده و شیر مخصوص را داخل آن قرار دهید. نوار تیپ را داخل شیر قرار داده و پیچ آن را محکم کنید تا بطور کامل آب بندی بشود. در رابطه با انتهای خط آبگیری، نوار تیپ را دو بار تا زده و آن را به بست انتهایی وصل کنید و با استفاده از پیچ روی بست انتهایی، آن را آب بندی کنید. در زیر جدولی بر حسب قطر لوله، شدت جریان و فاصله قطره چکان ها جهت راهنمایی کاربر درج شده است.

نحوه نصب نوارهای تیپ به صورت مکانیزه

نحوه ی نصب نوار تیپ به صورت دستی

نگهداری و مراقبت و مدیریت تیپ ها

• نوار تیپ آبیاری هر دوره باید از روی سطح زمین جمع شود تا خار و خاشاک و یا حتی خاک روی سطح آن را پوشش ندهد زیرا در این صورت باعث رشد ریشه گیاه روی سطح نوار شده و در نهایت اتصال نوار به زمین می شود. این امر موجب می شود جریان در داخل نوار با مشکل روبرو شود. زمانی که نوار تیپ در عمق دفن می شود باید به این نکته نیز توجه داشت که از جوندگان و آسیب آنها حفظ شوند.
• قبل از اینکه گیاه در سطح مزرعه توسعه پیدا کند باید نوار تیپ آبیاری را از همه لحاظ تست کرده تا از کارکرد صحیح آن مطمئن شوید، بعد از اینکه گیاه در سطح مزرعه توسعه پیدا کند بازدید و رفع عیب نوار آبیاری قطره ای غیر ممکن یا حتی به سختی امکانپذیر می شود.

• کشاورزان محترم بایستی بعد از اتمام هر فصل، نوار آبیاری قطره ای کشاورزی را از روی سطح مزرعه جمع کنند تا برای کاشت در فصل بعد با مشکل روبرو نشوند.
• نوار آبیاری قطره ای کشاورزی باید درست جایگذاری شود به طوری که در راستای شیب مزرعه و هم سو با باد غالب منطقه باشد.
• فاصله ی بین نوار تیپ آبیاری قطره ای رعایت شود و طوری تعبیه شود که توسط باد جابجا نشود و همچنین قطره چکان ها در بخش زیرین لوله آبیاری قرار بگیرند. بست های ابتدایی باید درست قرار گرفته شوند که نشتی آب از این قسمت صورت نگیرد.