ستون ها وظیفه انتقال بار به زمین را دارند و به همین دلیل یکی از اجزای مهم سازه ها هستند. ستون گذاری پلان معماری یکی از اساسی ترین کارهایی است که معمار باید قبل از ارائه طراحی سوله به مهندس محاسب انجام داده باشد. در آیین نامه هیچ محدودیتی برای حداکثر فاصله ستون گذاری وجود ندارد و این پارامتر توسط معماران و با توجه به نوع سازه تعیین می شود. این فاصله باید به گونه ای انتخاب شود که در نهایت به لحاظ تعداد ستون ها صرفه اقتصادی حاصل شود و سازه از ایمنی لازم برخوردار باشد.
به طور کلی می توان گفت که اگر دهانه ستون ها ۴ الی ۵ متر باشد، به صرفه و معقول است و حداکثر فاصله ستون گذاری در مقاوم سازی ساختمان های بتنی مسکونی عموما ۷ متر است.
اصول کلی در تعیین حداکثر فاصله ستون گذاری
برای تهیه نقشه های سازه، اولین قدم ستون گذاری در اتوکد است که این امر مستلزم توجه ویژه ای به پلان معماری ساختمان است. محل ستون ها و حداکثر فاصله ستون گذاری بر اساس نوع سازه و بارهای وارد بر آن مشخص می شود. در ادامه به نکات کلیدی اشاره می کنیم تا بتوانید حداکثر فاصله ستون گذاری را به درستی تشخیص دهید:
- فاصله ستون ها از هم تا حد امکان یکسان باشد.
- محل قرارگیری ستون ها به گونه ای باشد تا ظاهر و زیبایی سازه تحت تاثیر قرار نگیرد و پرتی فضا کم باشد.
- ستون های فضاهایی مانند پارکینگ در محل هایی قرار گیرد که در تردد ماشین ها خللی ایجاد نشود.
- ستون ها حدالمقدور در فضاهایی مانند درون دیوار، جرزها و کمدهای دیواری مخفی شوند.
- در تعیین محل قرارگیری ستون ها به بخش هایی مانند دستگاه پله، آسانسور، نورگیر، داکت و … توجه شود.
- حداکثر فاصله ستون گذاری طوری تعیین شود که با حداقل تعداد ستون، کل بارهای وارد شده به سازه به زمین منتقل شود.
- ستون گذاری پلان معماری را منظم و در یک راستا انجام دهید.
- موقعیت ستون طبقات را در پلان پارکینگ و زیرزمین هم بررسی کنید.
- ستون ها در همه طبقات باید با چیدمان یکسانی اجرا شوند.
- توصیه می شود در چهار طرف اتاق پله و آسانسور ستون اجرا شود.
- ستون های متقارن اجرای ساده تر و ظاهر زیباتری دارند.
- ستون ها باید تا حد ممکن بر روی محورهای افقی و عمودی مشترک قرار داشته باشند.
- پراکندگی ستون ها طراحی و اجرای آن ها را پیچیده می کند.
رابطه حداکثر فاصله ستون گذاری با سیستم سقف سازه
اندازه دهانه ها در سیستم های مختلف سقف متفاوت است و همین امر باعث می شود تا بسته به نوع سیستم سقف، حداکثر فاصله ستون گذاری متفاوت باشد. به عنوان مثال حداکثر فاصله ستون گذاری در ۱۲ متر است.
حداکثر فاصله ستون گذاری در دال یک طرفه و دو طرفه ۱۰ متر است. حداکثر فاصله ستون گذاری در سقف کوبیاکس و یوبوت ۱۲ متر است. این فاصله در تک ۶ متر و در سقف تیرچه دوبل ۷٫۵ متر است.
دیتیل ستون گذاری در پلان یک پروژه
این شما و این اجرای یک پروژه! در ادامه پروژه ای را شرح می دهیم تا راحت تر بتوانید نکات گفته شده را به خاطر بسپارید. فرض کنید یک زمین وجود دارد و قصد دارید یک ساختمان مسکونی سه طبقه را در آن بسازید. طبقه همکف پارکینگ است و پلان های سه طبقه باهم متفاوت هستند. همچنین اسکلت سازه فلزی است.
اصل اولی که باید رعایت کنید این است که همیشه به خاطر داشته باشید که در ابتدا ستون هایی را در پلان قرار دهید که محل آن ها در پلان حتمی است؛ بنابراین در ابتدا باید چهار ستون در گوشه های اتاق پله قرار دهید. سپس دو ستون دیگر در راستای همین ستون ها و در دیوار بیرونی قرار دهید. در قدم دوم باید در چهار گوشه زمین ستون قرار دهید.
این ستون ها اجتناب ناپذیر هستند و همیشه جای ثابتی دارند. سپس سعی کنید با توجه به جانمایی ستون های موجود، محدودیت های پلان پارکینگ، موقعیت رمپ، موقعیت دیوارها، خاموت گذاری ستون، پلان معماری طبقات و … باقی ستون ها را به صورت منظم قرار دهید. در نهایت چون پلان های هر طبقه باهم متفاوت است، باید جانمایی ستون ها را در همه طبقات چک کنید تا ستون گذاری انجام شده به پلان طبقات دیگر صدمه ای وارد نکند.
پلان ستون گذاری طبقات متفاوت
در ساختمان هایی که پلان طبقات آن ها باهم یکی نیست، روش ستون گذاری مانند روشی است که در بالا گفته شد. اما باید دقت کنید که بعد از جانمایی هر ستون، موقعیت آن را در پلان پارکینگ، زیرزمین و دیگر طبقات بررسی کنید تا در صورت لزوم تغییراتی ایجاد کنید.
ستون گذاری پلان های منحنی
با این که بیشتر ساختمان ها با پلان مستطیل یا مربع شکل طراحی و اجرا می شوند؛ اما سازه های منحنی شکل نیز امروزه با گسترش طراحی های مدرن رواج یافته اند. برای ستون گذاری در پلان منحنی که به روش ستون گذاری شعاعی هم معروف است، ابتدا یک دایره روی محیط ساختمان رسم می کنید.
سپس با توجه به محدوده مجاز دهانه، چند دایره متحدالمرکز داخل دایره اول رسم کنید. با رسم قطر دایره ها در فواصل مشخص، شبکه ای مانند تصویر زیر به دست می آید. محل برخورد اقطار و دایره ها، موقعیت ستون ها است.
نحوه ستون گذاری مثلثی
در این ستون گذاری، یک ستون در هر گوشه سازه در نظر گرفته می شود؛ همچنین ستون هایحداکثر فاصله ستون گذاری از مسائل مھمی است که مھندسان و کارفرمایان به آن توجه ویژه ای دارند.ستون یکی از اجزاء اصلی ساختمان می باشد. برای ھمین فاصله گذاری بین ستون ھا بسیار مھم است. ولی این فاصله مشخص نیست و بستگی به نوع سقف دارد.
این فاصله مقدار مشخصی است که توسط معمار و یا مھندس سازه با توجه به ایمن بودن و مقاوم بودن سازه مشخص می شود. از طرفی باید جنبه اقتصادی داشته باشد و ستون ھا را به اندازه و به جا استفاده کنند. حال می خواھیم در این مقاله به نحوه ساخت سوله و حداکثر فاصله ستون گذاری بین ھر ستون بپردازیم.
ستون ھا یکی از مھمترین جزء سازه ھا می باشند که ستون ھا وظیفه انتقال بار را به زمین به عھده دارند. یکی از کارھای که مھندس محاسب باید انجام دھد تعیین حداکثر فاصله ستون گذاری می باشد. در آیین نامه ای منعی برای فاصله گذاری ستون وجود ندارد .
با توجه به وضعیت سازه مھندس تعیین می کند که فاصله بین ستون ھا چقدر باشد. باید مقدار فاصله ستون طوری انتخاب شود که ھم از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد و ھم اینکه سازه ای مقاوم داشته باشیم. می توان گفت اگر دھانه ستون بین ۴ تا ۵ متر باشد به صرفه اقتصادی می است .
برای مقاوم بودن ساختمان حداکثر فاصله ستون گذاری معمولاً ھفت متر می باشد. اما بیشتر از ٧ متر ھم می توانند فاصله ی ستون ھا را در نظر بگیرند.مقدار فاصله ستون به نوع سقف ، ابعاد ستون و میزان باربری آن بستگی دارد.اینکه باشد یا بتنی هم در فاصله آنها تاثیر دارد.
نکات مھم برای تعیین حداکثر فاصله ستون گذاری
برای تھیه نقشه سازه اولین گام ستون گذاری در اتوکد می باشد. بر اساس نوع سازه و بارھای وارد شده به آن حداکثر فاصله گذاری ستون مشخص می شود. نکات مھم که در تعیین حداکثر فاصله ستون ھا می توان به آن اشاره کرد.
- تا جایی که امکان دارد فاصله ستون ھا از یکدیگر یکسان باشند.
- محل ستون ھا جایی باشد که به شکل و ظاھر سازه آسیبی نزند و پرتی فضا کمتر شود.
- تا جایی که امکان آن است ستونھا در جرز ھا و درون دیوار ھا و کمد ھای دیواری پنھان کنند.
- ستون ھا را در پارکینگ طوری طراحی می کنند که برای تردد ماشین ھا مشکلی به وجود نیاورند .
- استفاده کردن از ستون ھای متقارن اجرای راحت تری و شکل زیباتری دارد.
- باید ستون گذاری به صورت منظم و در یک راستا باشد.
- ستون ھا را باید روی محور افقی و عمودی قرار دھند.
- برای ستون گذاری به بخش ھای ھمچون آسانسور پله و نورگیر توجه خاصی داشته باشند
- در طبقات ستون ھا باید به صورت یکسانی اجرایی شوند.
- ستون ھا باید برای 4 طرف اتاق پله و آسانسور استفاده کرد.
- ستون طبقات پارکینگ و زیرزمین را باید موقعیت آن را بررسی و کنترل کرد .
حداکثر فاصله ستونھا در سیستم ھای متفاوت سقف
پراکندگی ستون باعث سخت شدن اجرای آن می شود.حداکثر فاصله ستون در متفاوت است که می خواھیم به شرح ھر یک بپردازیم. به گفته :
هیچ قانون دقیق و مشخصی برای تعیین فاصله بین دو ستون بتن آرمه وجود ندارد.بار ساختمان، نقش مهمی در حداکثر فاصله مجاز دارد.مهندسان معماری، فاصله بین دو ستون را با توجه به عملکرد ساختمان مشخص می‌کنند.
- عرشه فولادی : سقف عرشه فولادی حز سقف های سبک و بسیار مقاوم است که میتوان در آن فاصله ستون هارا کمی بیشتر در نظر گرفت .طبق استاندارد ملی ساختمان در سیستم سقف عرشه فولادی حداکثر فاصله بین دو ستون باید 12 متر باشد.
- دال بتنی(دال یک طرفه،دال دوطرفه،مجوف) : حداکثر فاصله ستون گذاری برای دال های یک طرفه و دو طرفه حدود ۱۰ متر میباشد .ولی توصیه می شود که حداکثر فاصله 8 متر در سیستم یک طرفه و دو طرفه استفاده شود.
- دال مجوف(سقف کوبیاکس،سقف یوبوت،سقف تیرچه) :سقف مجوف یعنی سقفی که فضا های توخالی در خود دارند. این سقف ها وزن سبکی داشته و به همین دلیل میتوان طول دهانه و ارتفاع سقف را افزایش داد.دال مجوف به چندین دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام با توجه ویژگی هایی که دارند حداکثر فاصله بین ستون ها متفاوت است.
سقف کوبیاکس یک نوع دال مسطح و تو خالی است که جزو سقف های مجوز میباشد.این نوع سقف وزن سبکی دارد و حداکثر فاصله ستون گذاری در سقف کوبیاکس تا ۱۲ متر می‌تواند باشد . طراحی خرپا با قوطی پروفیل به علت مزایا و کاربردهای آن، بسیار رایج می باشد.