طلاق غیابی از غایب مفقود‌ الاثر

اگر فردی با گذشت مدتی بی‌خبری از خود بازگردد و شاهد آن باشد که تحت عنوان غایب مفقود‌الاثر، اموال خود را از دست داده یا همسرش طلاق گرفته، ممکن است به این باور برسد که به هیچ و پوچ رسیده اما قانون‌گذار برای بازگشت غایب مفقود‌الاثر هم حقوق و تکالیفی تعیین کرده است که یک حقوقدان جزئیات آن را به تفصیل بیان  می‌کند.

روز گذشته، مقررات حقوقی در خصوص طلاق همسر غایب مفقود‌الاثر و تعیین تکلیف اموال فرد غایب بررسی شد، اما در شرایطی که پس از طلاق همسر فرد و تقسیم اموالش، سر و کله فرد غایب پیدا می‌شود آنهم در زمانی که تمام بستگان و اطرافیان او از برگشتنش قطع امید کردند، بی‌قاعده و قانون نبوده و قانون‌گذار برای زمانی که او بعد از مدت طولانی بی‌خبری، بازمی‌گردد هم ماده و تبصره‌ای تعریف کرده تا بتواند با استناد به آنها به حق و حقوق از دست رفته خود دست یابد. سیدعلی کاظمی در گفت‌وگو با «حمایت»، نکاتی را مطرح می‌کند که غایب مفقود‌الاثر بتواند به واسطه آنها از حق و حقوق خود غافل نماند.

در صورتی که وراث از یک دارایی مطلع باشند و به عمد نگویند تخلف و جرم محسوب می‌شود و مطابق قانون با آن برخورد می‌شود اما در صورتی که وراث از آن بی‌خبر باشند و بعدا طی بررسی‌هایی مشخص شود، با رسیدن بخشی از آن به دولت، برای وراثی که باقی ماندند، تقسیم می‌شود که تمام اینها هم منوط به رای قاضی خواهد بود. این حقوقدان در پایان بر این نکته تاکید می‌کند که در غالب موارد، دادگاه برای تمام اموال از وراث تضمین‌هایی می‌گیرد تا در صورت برگشتن غایب مفقود‌ الاثر، بتواند وی به اموال خود دسترسی داشته باشد. اگر درباره پرونده غایب مفقود الاثر به مشورت نیاز دارید می‌توانید از طریق سایت تهران وکیل برای گرفتن وقت مشاوره اقدام کنید .

این حقوقدان می‌گوید: از نظر فقهی و عرفی نظرات مختلفی در این خصوص مطرح می‌شود که هر یک از آنها هم به تعبیری می‌تواند صحت داشته باشد اما تصمیم نهایی قاضی در دادگاه با استناد به قوانین موجود در این زمینه است که به طور خاص هم قانون مدنی بیش از هر قانون دیگری به این مساله اشاره کرده است. در صورت بازگشت، غایب مفقود‌الاثر به حقوق از دست رفته خود بازمی‌گردد وی می‌گوید: یک فرد زمانی عنوان غایب مفقود‌الاثر را با خود یدک می‌کشد که اثری از وی نباشد اما زمانی که برگردد این عنوان از او برداشته می‌شود و همزمان با خلع این عنوان، می‌تواند به دارایی و حقوق از دست رفته خود بازگردد.

کاظمی اظهار می‌کند: با صدور حکم قطعی موت فرضی غایب مفقود‌الخبر، اثر این حکم به وکالت‌نامه وی نیز تسری می‌یابد؛ بنابراین اگر پس از صدور و اعلام حکم قطعی موت فرضی، غایب مفقودالاثر پیدا شود یا زنده بودن یا تاریخ واقعی فوت او معلوم شود، وکالت‌نامه وی هم حسب مورد، معتبر است. این حقوقدان و استاد دانشگاه می‌گوید: زمانی که غایب مفقود‌الاثر، پیدا شده یا در اصطلاح برگردد، با دو نکته مواجه خواهد شد که یکی از آنها از دست دادن اموال و دارایی خود توسط بستگان درجه یک و وراث است و دیگری طلاق غیابی همسر که می‌تواند برای هر دو مورد به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست برای رسیدگی به این مساله تنظیم کند.

وی با تاکید بر اینکه غالب موارد و دادخواست‌ها پیرامون اموال مطرح می‌شود، می‌گوید: طبق قانون، دادگاه می‌تواند با استناد به تضمینی که از وراث در زمان تقسیم اموال گرفته، به بررسی مجدد آنها پرداخته و در صورت تبدیل آنها به اقسام و مبالغ دیگری، معادل‌سازی کرده و وراث موظف هستند به وی بازگردانند؛ البته این مساله هم مشروط به نکاتی است. به عنوان مثال فرد قبل از غایب مفقود‌الاثر شدن،‌ در صورتی که وکیلی برای خود تعیین کرده باشد می‌تواند حق وکالت را پس گرفته و دوباره حضانت اموال را بر عهده بگیرد. این حقوقدان خاطرنشان می‌کند: در مواردی هم که تضمینی از وراث گرفته نشده باشد، ورثه بعد از صدور حکم موت فرضی مالک اموال غایب به شمار می‌آیند.

  مقررات مرتبط با همسر غایب مفقودالاثر

وی در پاسخ به این سوال که اگر غایب مفقودالاثر پس از بازگشت با ازدواج مجدد همسرش روبرو شود، چه باید بکند، توضیح می‌دهد: همسر غایب مفقود الاثر پس از صدور حکم طلاق غیابی یا پس از صدور حکم موت فرضی و انقضای عده می‌تواند مجدد ازدواج کند؛ اگرچه برخی عوام معتقدند که زن باید از همسر دومش جدا شده و به همسر اولش رجوع کند اما از نظر قانونی، چنین دیدگاهی پذیرفته نشده است. این حقوقدان تصریح کرد: زن پس از صدور حکم طلاق غیابی یا صدور حکم موت فرضی برای غایب مفقود الاثر، حسب مورد باید سه ماه عده طلاق یا چهارماده و ده روز عده وفات نگه دارد و پس از آن منعی برای ازدواج مجدد ندارد.

کاظمی همچنین با استناد به ماده 1030 قانون مدنی، اظهار می‌کند: اگر شخص غائب پس از وقوع طلاق و قبل از انقضای مدت عده مراجعت کند نسبت به طلاق حق رجوع دارد ولی بعد از انقضای مدت مزبور حق رجوع ندارد. وی یادآور می‌شود: البته در صورتی که همسر از شوهرش که غایب مفقود‌الاثر است، طلاق گرفته باشد و در زمان بازگشت شوهر، هنوز ازدواج نکرده باشد، می‌تواند در صورت توافق با یکدیگر باز هم به عقد هم درآیند؛ این موضوع هم دیگر بازگشت به ازدواج سابق نیست بلکه یک عقد جدید و ازدواج جدید محسوب می‌شود.

این حقوقدان در پاسخ به این سوال که آیا زوجه می‌تواند در صورت گرفتن طلاق غیابی و بازگشت غایب مفقود‌الاثر، از سوی دادگاه حق و حقوق مدت زندگی مشترک خود که شامل مهریه و نفقه هم می‌شود، طلب کند یا خیر، می‌گوید: تمام این موارد امکان پذیر است و زوجه می‌تواند از طریق تنظیم دادخواستی، حقوق دوران زندگی مشترک خود را از غایب مفقود‌الاثر مطالبه کند که این مساله نیز روال عارفتن به جنگ، سفر یا کار باعث می‌شود که گاهی رفتن پدر یک خانواده، برگشتی نداشته باشد اما برنگشتن به خانه، اشکال مختلفی دارد که یکی از آنها بی ‌اطلاعی بستگان درجه یک و سرانجام، غایب‌ مفقود‌ الاثر شدن است.

حال اینکه تکلیف اموال و همسر یک غایب مفقود‌ الاثر چه می‌شود، یکی از موضوعاتی که در دادگاه خانواده مطرح و به آن رسیدگی می‌شود طلاق غیابی از غایب مفقود‌ الاثر است. تعریف واژه غایب مفقود‌ الاثر در قانون مطابق ماده‌ ۱۰۱۱ قانون مدنی، غایب مفقود الاثر به کسی گفته می‌شود که از غیبت او مدت مدیدی گذشته باشد و از او به هیچ وجه خبری به دست نیاید که در چنین شرایطی غایب مفقود الاثر دارای وضع حقوقی خاصی بوده و حقوق و تکالیفی نیز برای او در قانون مقرر شده است.

در خصوص اینکه غایب مفقود الاثر حکم فرد زنده را دارد یا فرد فوت شده،  طبق ماده ۱۰۱۹ قانون مدنی، حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می‌شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است، مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی‌ماند. برای دریافت راهنمایی بهتر می‌توانید از و حضوری ما بهره‌مند شوید. مدت زمانی که قاضی با احتساب آن به این نتیجه می‌رسد که حکم موت فرضی صادر کند، حداقل ۳ سال و حداکثر ۱۰ سال از تاریخ آخرین خبر غایب است. نکته دیگری که در زمان مورد اشاره وجود دارد، سن غایب مفقود الاثر است که اگر سن او به علاوه آخرین خبری که از وی به دست آمده باشد، به بالای ۷۵ سال برسد، حکم موت فرضی در خصوص آن هم صادر می‌شود.

در غالب مواردی که برای دو حوزه همسر و اموال غایب مفقود‌ الاثر تصمیم‌گیری می‌شود، درباره اموال غایب مفقود‌ الاثر  باید اشاره نمود که در برخی مواقع امکان تعیین تکلیف قبل از غیبت فرد وجود داشته و این کار را انجام داده که دیگر نیازی به رای دادگاه نیست و گاهی هم فرد مورد نظر، به فرد دیگری وکالت اموال خود را می‌دهد که هم موظف است طبق قانون، وضعیت اموال غایب مفقود‌ الاثر را مدیریت کند. اما گاهی شرایط به گونه‌ای است که غایب مفقود‌ الاثر در خصوص اموالش تعیین تکلیفی نکرده که باید با نظر دادگاه درباره آن رای صادر شود. در این زمان دادگاه با تعیین یک قیم یا امین و معرفی او به خانواده غایب مفقود‌ الاثر، در خصوص تقسیم اموال یا سرانجام دارایی غایب مفقود‌ الاثر تصمیم‌گیری می‌کند؛ نکته این قانون در این است که تمام این تصمیمات و ارائه اموال به وراث، مشروط به گرفتن تضمین انجام می‌شود.

تعیین تکلیف همسر غایب مفقود‌ الاثر

قانون‌گذار در خصوص همسری که از شوهرش بی‌اطلاع است عنوان کرده که باید حتما ۴ سال از غیبت شوهر گذشته باشد و بعد از آن با مراجعه به دادگاه و اعلام وضعیت خود، دادگاه به روزنامه‌های کثیر الانتشار آگهی می‌کند و اشخاصی را که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت خواهد کرد تا اطلاعات خود را در اختیار دادگاه بگذارند. اگر یک سال هم از مدت آگهی بگذرد و هیچ خبری از غایب مفقود‌ الاثر نشود، سپس زن می‌تواند طلاق غیابی بگیرد. در صورتی که تمام اموال غایب مفقود‌ الاثر مشخص نباشد و رای امین و قاضی صادر شده و اجرا شود و بعد از مدتی مشخص شود که فلان ملک یا فلان وسیله هم برای غایب مفقود‌ الاثر بوده، در این شرایط از پرسیده می‌شود که تکلیف آن اموال باقی مانده چه می‌شود؟