تحریم موثر علیه ایران باید سریع و یکباره باشد، آن هم نه مطقعی

کتاب «اتاقی که در آن اتفاق افتاد»، خاطرات کاخ سفید از زبان جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا در دوران ترامپ است. او سابقه معاون وزارت خارجه و نمایندگی آمریکا در سازمان ملل را در دوران جورج بوش پسر نیز در سابقه دارد. بولتون که با رویکردهای ستیزه جویانه در حوزه سیاست خارجی شناخته می‌شود، 372 بار در کتاب خود به ایران اشاره کرده است. این کتاب توسط انتشارات های امیرکبیر و مهراندیش با ترجمه های مختلفی به چاپ رسیده است. «انتخاب» روزانه بخش هایی از این کتاب را منتشر خواهد کرد.

دلیل اصلی این که چرا تحریم‌ها آن طور که می‌توانستند مؤثر نبودند این نبود که زیاد از آن‌ها استفاده می‌شد، بلکه دلیلش این بود که از آن‌ها به شکل نادرستی هم در دولت ترامپ و هم در دولت اوباما، استفاده می‌شد. در حالی که نگرانی درباره از دست دادن جایگاه دلار به عنوان ارز ذخیره‌ای تا حدودی بجا بود، هیچ جایگزین واقعی ای برای آن تا مدت‌ها بعد دیده نمی‌شد. علاوه بر این هر دو استدلال منوچین بر این اصل استوار بود که د که تهدید تحریم‌ها از اعمالشان مؤثرتر بود، که کاملاً اشتباه بود.

روش درست اعمال تحریم‌ها این است که سریع و غیر منتظره اعمال شوند؛ آن‌ها باید گسترده و فراگیر باشند، نه مقطعی؛ و باید با قدرت و در صورت نیاز با استفاده از ابزار‌های نظامی برای جلوگیری از فروش کالا‌های غیرقانونی اعمال شوند.

این فرمولی بود که دولت بوش پسر بلافاصله بعد از حمله صدام حسین به کویت در اوت ۱۹۹۰ به کار برد و آثار ویرانگر آن را همه مشاهده کردند. اما حتی آن زمان هم این کافی نبود. اگرچه تحریم‌ها به شدت عراق را ضعیف کردند این کشور همچنان به قاچاق نفت کافی برای بقای خود ادامه داد، بنابراین در نهایت لازم شد نیروی نظامی دست به کار شود و عراق را از کویت بیرون کند.

اما برای داشتن یک نقشه برای اعمال سریع و فراگیر تحریم‌ها، قطعنامه‌های ۶۶۱ شامل تحریم‌ها علیه عراق و ۶۶۵ صدور مجوز برای استفاده از قوای نظامی برای اجرای آن‌ها شورای امنیت سازمان ملل متحد، جزء اسناد کلیدی بودند در عوض به خصوص در دوران اوباما تحریم‌ها طوری اعمال می‌شدند که گویی احکام قضایی انفرادی علیه نهاد‌ها یا افرادی خاصند. این رویکرد به برخی احکام تحریم خاص در قوانین آمریکا وجود داشت که اهدافی محدودتر از رسیدگی به تهدید‌های عظیم مانند عراق در ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ داشتند، اما گسترش و توسعه این اقدام اشتباه بود. در عوض، قوانین باید در موارد لازم اصلاح می‌شدند تا امکان اعمال تحریم‌های فراگیر بدون تحقیقات شبه حقوقی و احکام شبه قضایی در وزارت خزانه داری فراهم شود.