حسابرسی چیست؟ تعریف حسابرسی در حسابداری
حسابرسی توسط موسسات حسابرسی یعنی بررسی و ارزیابی صحت اطلاعات مالی. همانطور که می‌دانید، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف، باید اسناد و فعالیت‌های مالی خود را در چارچوب تهیه صورت‌های مالی ارائه دهند. معمولا حسابداران هر مجموعه وظیفه ارائه گزارشات مالی را برعهده دارند، اما حسابرسان بررسی صحت و سقم این گزارشات و اطلاعات مالی را انجام می‌دهند. دلایل مختلفی برای انجام فعالیت‌های حسابرسی وجود دارد. برخی شرکت‌ها ممکن است به دلیل اختلافی که بین شرکا وجود دارد، اقدام به استخدام حسابرس می‌کنند. همچنین ممکن است الزامات قانونی انجام حسابرسی را اجتناب‌ناپذیر کند. به هر حال حسابرس و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد از اهمیت بالایی برای شرکت‌ها برخوردار است.
منظور از حسابرسی چیست؟
به فرآیندی که در آن صحت اطلاعات مالی مورد ارزیابی و سنجش قرار می‌گیرد، حسابرسی گفته می‌شود. این سنجش و بررسی توسط حسابرس انجام می‌گیرد. البته برای این عنوان نام‌های دیگری، ازجمله ممیزی و رسیدگی هم در نظر گرفته‌اند.
حسابرسی را می‌توان نوعی اظهار نظر منصفانه در خصوص اطلاعات و گزارشات مالی دانست. درواقع هدف از این کار تعیین اشتباهات و پی بردن به تقلب در اسناد حسابداری و بررسی اسناد مالی است. به همین منظور رشته حسابرسی پایه‌گذاری شده است. در این رشته به دانشجویان نحوه بررسی و ارزیابی دقیق صورت‌های مالی آموزش داده می‌شود. افرادی که در دوره‌های حسابرسی شرکت می‌کنند، باید تسلط کافی روی مهارت‌ها و سیستم‌های مرتبط با آن داشته باشند.
حسابرسی باید در چارچوب استانداردهای خاصی که مراجع ذی‌صلاح اعلام می‌کنند انجام شود. به همین دلیل آشنایی با آموزش حسابداری و اصول حسابداری هم در این رشته ضروری است. به طور کلی حسابرسی فرایندی است که در آن درستی یا نادرستی اطلاعات مالی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
وظایف حسابرس چیست؟
با در نظر گرفتن اصول حسابرسی خیلی راحت می‌توان وظایف حسابرس را مشخص کرد. برای آنکه بدانیم وظایف حسابرس در طی حسابرسی چیست، باید اول انواع حسابرسان را بشناسیم. حسابرسان به 3 گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
- حسابرسان داخلی: حسابرسان داخلی استخدام رسمی شرکت هستند. این اشخاص در واحد مالی مستقر می‌شوند و گزارشات هفتگی، ماهانه و سالانه از وضعیت حسابداری به هیئت مدیره ارائه می‌دهند.
- حسابرسان مستقل: حسابرسان مستقل در موسسات مالی کار می‌کنند. بر اساس سفارش کار و قراردادی که بین شرکت و موسسات حسابداری بسته می‌شود، حسابرسان مستقل برای بررسی و حسابرسی امور مالی بر اساس استانداردهای حسابرسی شروع به کار می‌کنند.
- حسابرسان دولتی: تمامی حسابرسان دولتی استخدام یک سازمان دولتی مانند سازمان امور مالیاتی هستند. این افراد درباره اینکه حسابرسی مالیاتی چیست و چگونه انجام می‌شود، اطلاعات کاملی دارند. این افراد برای بررسی معاملات و صحت گزارشات مالی شرکت‌ها به سراغ آنها می‌رود.
با در نظر گرفتن انواع حسابرسان، حسابرس باید بتواند با شرایط محیطی متفاوت کار کند. یک حسابرس در درجه اول به مهارت‌های ارتباطی، کلامی و نوشتاری نیاز دارد. باید بتواند با اشخاص دیگر شاغل در واحد حسابداری، انبار، منابع انسانی و… صحبت کرده و اطلاعات مورد نیاز را از آنان دریافت کند. پس می‌توان گفت که وظیفه بعدی حسابرس، جمع آوری و تحلیل آمار و ارقام، بررسی حساب‌های مالی شرکت، شناسایی ویژگی‌ها و مشخصات شرکت، ارزیابی سیستم‌ها و ارائه گزارش مالی است.
حسابرس، نباید اهداف و استراتژی‌های شرکت را مورد ارزیابی قرار دهد. بلکه باید بهترین مسیر را برای رسیدن به این اهداف مشخص کند. ارزیابی کفایت یا عدم کفایت کارکنان بر عهده حسابرس نیست. او تنها وظیفه گزارش کردن اشتباهات و مغایرت‌هایی را برعهده دارد که در اثر خطای انسانی به وجود آمده است. وظیفه حسابرس پیش بینی آینده نیست. حسابرس تنها به اطلاعات گذشته دسترسی دارد و باید آنها را بررسی کند.
حسابرسی چه تفاوتی با حسابداری دارد؟
تفاوت اصلی حسابداری و حسابرسی در شرح وظایف آن است. حسابداران در اغلب اوقات استخدام رسمی شرکت هستند. اما حسابرس می‌تواند به شکل مستقل و بیرون از سازمان کار خود را آغاز کند. برای انجام فرآیند حسابرسی، لزومی به استخدام نیست. بستن قرارداد با یک موسسه حسابرسی برای شروع این فرآیند کفایت می‌کند.
حسابداران، موظف به انجام کار حسابداری در هر روز هستند. آنها اسناد و صورت‌های مالی را در دفاتر شرکت ثبت می‌کنند. تهیه گزارشات از درآمدها و بدهی‌ها، روند سود دهی شرکت، میزان خرید و فروش شرکت و… به طور روزانه توسط حسابدار انجام می‌شود. اما حسابرس لزومی به کار روزانه ندارد. حسابرسی در بازه‌های ماهانه و سالانه انجام می‌شود.
البته در بعضی از اوقات فرایند حسابرسی با شک به تقلب و مغایرت اسناد مالی شروع می‌شود و وابسته به زمان خاصی نیست. استانداردهای تعریف شده برای حسابداری و حسابرسی کاملاً متفاوت است. استانداردها و قوانین حاکم بر حسابرسی شامل مواردی است که قانون داخلی کشور امر می‌کند. قوانین حسابرسی ایران لزوماً از بقیه کشورها تبعیت نمی‌کند.
بررسی درستی و صحت اسناد مالیات باید طبق قوانین سازمان امور مالیاتی ایران و نه کشورهای دیگر انجام شود. علاوه بر تمامی این ها، کار حسابرس تنها بررسی اسناد و گزارشات موجود است. او تمامی اطلاعات را از واحدهای دیگر دریافت می‌کند و درستی آنها را بررسی می‌نماید. وظیفه حسابرس، تهیه ترازنامه و صورت‌های مالی نیست؛ او تنها این مدارک را تایید یا رد می‌کند.
چرا صورت های مالی باید حسابرسی شوند؟
بطور کلی باید گفت که اشتباه در صورت های مالی باعث سردرگمی و شاید حتی سقوط یک شرکت یا یک موسسه شود پس حسابرسی برای جلوگیری از اشتباه یا نقص هایی که در عملیات حسابداری صورت گرفته می باشد. موسسه حسابرسی از موسساتی است که می توان امور مربوط به حسابرسی را به آن واگذار کرد.
هدف حسابرسان چیست؟
از جمله هدف های حسابرسان موسسه حسابرسی برای انجام جمع آوری شواهد و مدارک و مقایسه و ارزیایی آن با این ادعاهایی که نسبت به فعالیت ها و وقایع اقتصادی می شود، بررسی و مشخص کردن میزان تطابق داشتن آنها با الگوها و معیار هایی است که از قبل تعریف شده است. موسسه حسابرسی و حسابرسان، باید طبق بخش ۲۰۰ استانداردهای حسابرسی کشور سال ۱۳۸۶ بند دوم، مقصود آنها از حسابرسی در موسسه حسابرسی بیان نظرات نسبت به تطابق صورت های مالی تهیه شده با استانداردهای حسابداری باشد.
معیار های از پیش تعیین شده
این معیار های از قبل تعیین شده، می تواند در هر حسابرسی هایی که در موسسه حسابرسی انجام می شود متفاوت باشد. اما در اصل برای تنظیم این صورت های مالی که مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد، معیاری های مورد قبول و اساسی، اصول حسابداری یا استانداردهای حسابداری می باشد.
این استانداردهای انواع حسابرسی که معیار سنجیدن کیفیت کار حسابرسان چه در موسسه حسابرسی یا غیره می باشد، به سه دسته که در زیر به آنها اشاره می کنیم تقسیم می شوند:
استانداردهای عمومی: از سه بخش تشکیل شده است
- فرآیند حسابرسی باید توسط افرادی که آموزش ها عملی و تئوری این حرفه را گذرانده اند، اجرا شود.
- حسابرسان چه در موسسه حسابرسی یا به طور فردی، باید در زمینه های مختلف حسابرسی استقلال رأی داشته باشند.
- رعایت مراقبت های حرفه ای در موسسه حسابرسی در طول فرآیند حسابرسی باید به عمل آید.
استانداردهای عملیات (رسیدگی): از سه بخش تشکیل می شود
- در حسابرسی باید برنامه ریزی به درستی و در ابعاد لازم صورت گیرد و در موسسه حسابرسی که کارکنان در آن وجود دارند، باید بر فعالیت های آنان به طور مناسب نظارت شود.
- شناخت کافی از ساختار کنترل داخلی لازمه ی انجام دادن برنامه ریزی و مشخص کردن زمان، نوع و میزان تست های آن می باشد.
- برای اظهار نظر نسبت به صورت های مالی نیاز است تا شواهد و مدارک، از راه های بازرسی، مشاهده، پرسش و پاسخ و گرفتن تاییدیه جمع آوری شود.
استانداردهای گزارشگری: به چهار بخش تقسیم می شود
- گزارش نهایی باید به صراحت تطابق صورت مالی با معیار های اصول حسابداری را مشخص کند.
- مشخص کردن شرایطی که معین کند در دوره جاری نسبت به دوره ی قبل، به طور یکنواخت این شرایط مشخص شده رعایت نشده است.
- شواهد و اطلاعات پخش شده به بیرون در صورت های مالی باید به طور منطقی، کافی در نظر گرفته شود، مگر آنکه در گزارش اظهار شده باشد.
- گزارش باید یا به صورت عدم امکان بیان نظر کلی با ذکر دلایل آن و یا به صورت اظهار نظر کلی درباره ی صورت های مالی باشد. همینطور گزارش باید بیانگر ویژگی هر نوع رسیدگی حسابرس و مسئولیت هایی که او بر عهده دارد در موارد ارتباط نام حسابرس با صورت های مالی باشد.
در ایران با توجه به اینکه کشورها تفاسیر متفاوتی از استانداردهای ده گانه که در سال ۱۹۴۷ توسط انجمن حسابداران رسمی آمریکا معرفی شده است، دارند سازمان حسابرسی مسئول تدوین این تفاسیر می باشد.