سهم معلولان از سفر؛ سرگردانی و در نهایت حذف
با انگشتان ظریفش همه جلد مخملی تقدیرنامه را لمس می کند. با هیجان، تند و تند پلک می زند. درچشمانی که توانایی دیدن ندارند، می توان شعفی فوران زده را تماشا کرد. خوشحالی اش به دلیل برنده شدن در مسابقه آشپزی و جشنواره طعم امید ۲ در بخش نابینایان است.
نامش زینب است. از روستای زیارت استان گلستان به تهران آمده است. مادرش به عنوان همراه او لباس سنتی به تن دارد و با خوشحالی بخاطر نفر اول شدن دختر نابینایش دائم قربان صدقه اش می رود.
مادرش می گوید: «دخترم از اول عاشق آشپزی بود. نمی دید اما کنارم می ایستاد و سوال می پرسید. مامان از چه مواد غذایی استفاده می کنی؟ چطور این غذا تهیه می شود؟ و … حالا از روی صدا و لمس مراحل پخت غذا را می فهمد.»
به گزارش رویداد برتر، این رویداد که زینب در کنار ۹ نفر دیگر از معلولان در بخش های جسمی حرکتی، سندرم داون و نیز نابینایان در آن شرکت کرده اند در واقع مسابقه آشپزی با مشارکت معلولان است که از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با همکاری انجمن فرهنگی، ورزشی و گردشگری معلولان پارس برگزار شده است تا دو هدف تلاش برای احیای غذاهای سنتی در راستای توسعه گردشگری خوراک و همچنین انعکاس توانمندی های معلولان و هدایت توجه حوزه گردشگری به سمت فراهم کردن زیرساخت ها و مناسب سازی تاسیسات برای میزبانی این قشر از جامعه را دنبال کند.
زینب حالا با دو دست تقدیرنامه اش را در سینه می فشارد و رو به عکاس ها در حالی که با افتخار پشت ظرفی از غذای سبزی پلو و ماهی دست پخت خودش نشسته، لبخند می زند. چشمانش هر کدام به سمتی می رقصد و برای این موفقیت در پوست خود نمی گنجد. به او که گزیده دور اول مسابقه طعم امید ۲ در استان گلستان بوده و حالا برنده نهایی در بخش نابینایان است، تبریک می گویم و می پرسم «چقدر سفر می روی؟ اهل سفر هستی؟» می گوید: «بخاطر هزینه ها نه. خیلی نمی توانیم به سفر برویم.»
مادرش وسط صحبتش می آید و می گوید: «بگو که چند جایی رفتی! مثلا مشهد. قم… اما هزینه های سفر برای ما خیلی بالاست…»
می گویم: «دوست داری در طول سفر چه شرایطی برایت مهیا باشد که لذت بیشتری ببری؟» می گوید «خیلی دوست دارم یک نفر کنارم باشد و برای من که نابینا هستم و نمی توانم ببینم، همه چیز را توضیح بدهد. مثلا بگوید چه می بیند. بگوید طبیعت روبه روی من چه شکلی است. بگوید اینجا که تاریخی است چه چیزهایی وجود دارد. من دوست دارم در ذهنم آن چیزی که برایم تعریف می شود را درک کنم.»
حالا نام هر یک از برندگان برای تقدیر توسط علی اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوانده می شود: «مریم گیلانی لاریمی از گروه معلولان جسمی حرکتی، مریم مستوفی از بخش سندرم داون و زینب بابایی زیارتی از گروه معلولان نابینایان در کنار فاطمه توکلی که از بخش سندرم داون شایسته تقدیر می شود.»
ناهید کلوشانی، از فعالان حوزه گردشگری دسترس پذیر و نیز مدیرعامل بنیاد خیریه معلولان ایرانیان نیز در جمع ناظران مسابقه آشپزی و جشنواره طعم امید ۲ حضور دارد و با چشمانی مشتاق دستاوردهای معلولانی را مشاهده می کند که هر یک به گونه ای وضعیت مشابه خودش و یا افراد عضو در مجموعه اش را دارند.
از او که معلولی اهل سفر است درباره نیازهای دسترس پذیری می پرسم، از نیازهایی که یک فرد معلول جسمی حرکتی در سفر به آن نیاز دارد. می گوید: «ما چون افراد دارای معلولیت هستیم و نیاز به خدمات ویژه داریم اصولا وقتی می خواهیم هر سفری برویم از وسایل نقلیه گرفته تا مراکز اقامتی و پذیرایی به دنبال شرایط مساعد و مناسب سازی شده می گردیم. متاسفانه در ایران بیشتر هتل ها برای معلولان مناسب سازی نشده اند. به عنوان مثال بیشتر ورودی ها پله دارد و امکان وارد شدن معلولان را سخت می کند.»
او ادامه می دهد: «ویلچیر ما بین ۷۵ تا ۹۵ سانت است، به همین خاطر در بیشتر سرویس های بهداشتی و حمام هتل ها وارد نمی شود. بنابراین وقتی نتوانیم در مرکز اقامتی آسایش داشته باشیم، سرگردانی و در نهایت حذف سفر پیش رویمان خواهد بود.»
کلوشانی همچنین می گوید: «ما اعضای خیریه را بارها به عنوان فرد معلول همراه با خانواده هایشان به سفر برده ایم. در هر مرحله از سفر از نوع استفاده از حمل و نقل شامل هواپیما، قطار یا نوع اقامت در تلاش بوده ایم تا شرایط مساعد میزبانی را فراهم کنیم. ما باید بدانیم معلولیت ادامه دارد. متاسفانه تصادفات، بیماری ها، پرت شدن از بلندی، حوادث و … اجتناب ناپذیر است. امیدوارم روزی برسد که نتیجه زحمات فعالان اجتماعی این حوزه به ثمر برسد تا بستر آسایش افراد دارای معلولیت را فراهم کنیم.»
از نظر این فعال اجتماعی حوزه معلولین، اینکه چقدر در این زمینه موفق خواهیم شد به پشتکار فعالان این حوزه و مسئولان مرتبط است که تا چه میزان این موضوع را درک می کنند و چقدر دغدغه آن را دارند. او می گوید: «خوشبختانه چند سالی است که حساسیت تصمیم سازان نسبت به این موضوع افزایش یافته است و ما امیدوار به افزایش و استمرار آن هستیم.»
کلوشانی می گوید: وقتی جابه جایی و سفر از زندگی معلولی حذف شود، او محکوم به خانه ماندن است و بی شک انواع بیماری های روانی و یا زخم بستر در انتظارش خواهد بود …
این فعال حوزه مناسب سازی معلولان وقتی درباره تجربه سفرهایش از سوئیس، امارات و حتی آفریقای جنوبی می گوید، چشمانش برق می زند و با لبخند رضایت بخشی اظهار می کند: «سفرهای خارج از کشورم عالی بودند. به تنهایی سفر کردم. به تنهایی از مترو استفاده کردم و با آسایش اقامت داشتم. آنجا بحث مناسب سازی حوزه گردشگری و به طور کل تامین زنجیره سفر برای فردی معلول، موضوعی جاافتاده است و بستر مناسبی برای آن تامین شده است.»
یکی از افرادی که در مسابقه آشپزی و جشنواره طعم امید ۲ در نقش پدری برای معلولان حواسش به برگزاری شایسته این رویداد و نمایش توانمندی شرکت کنندگان است محمد اسماعیل شیخ قرایی، مدیرعامل انجمن فرهنگی، ورزشی و گردشگری معلولان پارس و دبیر میز ملی گردشگری دسترس پذیر شامل سالمندان، افراد دارای معلولیت و نیازمندی های خاص است که ساختار آن در معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شکل گرفته است.
او جزو افرادی است که برای گسترش و پیدا کردن جایگاه واقعی عنوان دسترس پذیری در زنجیره صنعت گردشگری برای معلولان، سالمندان، زنان باردار و … تلاش بسیاری می کند تا با ایجاد بستر مطالبه گری از سوی معلولان و ارتقای سطح پذیرش توسط مسئولان، سفر بتواند در زندگی این نوع از افراد جامعه راه پیدا کند.
او و همکارانش که در میز گردشگری دسترس پذیر در قالب حلقه ارتباطی میان مدیران و تصمیم سازان دولتی در وزارت گردشگری و از سویی دیگر جامعه مخاطب معلولان فعالیت می کند، برگزاری رویداد مسابقه و جشنواره طعم امید ۲ را فرصتی برای انعکاس توانمندی معلولان در جامعه می داند و بهره مندی آنها از امکان گردشگری را حقی مسلم برمی شمرد. شیخ قرایی با نگاهی به طی مسیر دو تا سه ساله در ساختار میز گردشگری دسترس پذیر معتقد است: «برای آنکه گام های برداشته شده به ثمر بنشیند باید ضمن ایجاد بستری از استمرار و تکرار به اولویت های اول این حوزه توجه ویژه شود. آموزش، یکی از اصلی ترین آن است. آموزش متولیان، مدیران و تصمیم سازان حوزه گردشگری که می تواند مدیر هتل، بوم گردی، دفتر خدمات مسافرتی، نماینده حمل و نقل و … را شامل شود.»
از نظر شیخ قرایی نیاز است به اقدامات عملیاتی و اجرایی شتاب داده شود. به عنوان مثال اقدامی که برای اختصاص سرویس های بهداشتی ویژه معلولان در برخی از مراکز پذیرایی بین راهی انجام گرفت، نمونه ای بارز از اتفاقی عملی است که گسترش آن در سایر تاسیسات گردشگری می تواند دستاوردهای اجرایی را افزایش دهد.
یکی دیگر از اولویت هایی که برای بقای فعالیت در بخش ترکیبی گردشگری و حوزه معلولان وجود دارد، استفاده از نقطه نظرات و تفکرات افراد دارای معلولیت است. این موضوع را دبیر میز گردشگری دسترس پذیر از زاویه ای مطرح می کند که موضوعات تخصصی مربوطه بتوانند قابلیت اجرایی پیدا کنند.
اختصاص بودجه برای مناسب سازی تاسیسات گردشگری، بازبینی قوانین و افزودن پیوست های مناسب سازی به تصمیمات جدید حوزه گردشگری و اولویت بخشیدن به آنها در کنار گسترش همکاری در زمینه تجهیزات با اتکا به دانش بنیان ها، ورود به نمایشگاه های تخصصی مربوطه و نیز تقویت ارتباطات بین المللی از جمله سایر اقداماتی است که به گفته دبیر میز گردشگری دسترس پذیر باید با تمرکز بیشتر در این حوزه مورد توجه قرار گیرد و با استمرار پیش رود.
شیخ قرایی در کنار بیان آنچه که نیاز است وجود داشته باشد، مهم ترین دستاورد فعالیت و اقدامات در میز گردشگری دسترس پذیر را حساس کردن جامعه گردشگری به موضوع معلولین می داند تا همانطور که کنوانسیون حقوق معلولان توجه بر عنوان دسترس پذیری را وظیفه دولت ها عنوان کرده است، خانواده گردشگری نیز با آغوش باز پذیرای این قشر مهم از جامعه شود.
او در پایان استانداردسازی موضوع دسترس پذیری در بخش های مختلف از جمله گردشگری را که با همکاری سازمان ملی استاندارد در حال انجام است؛ روزنه امید پیش رو می داند تا پس از این، خط کشی سلیقه ای در زمینه فراهم آوردن امکانات زیرساختی و دسترس پذیری ویژه معلولین کنار رود و در بستر استاندارد شده بومی و بین المللی ساختاری قابل اتکا شکل گیرد.
گزارش از شیرین نجوان، کارشناس ارشد گردشگری
انتهای پیام