اعتیاد به نوتیفیکیشن، وقتی مغز در دام اعلان ها گرفتار می شود
هر بار که صفحه گوشی روشن می شود و نوتیفیکیشنی تازه ظاهر می شود مغز ما با موجی از دوپامین مواجه می شود؛ حسی شبیه به باز کردن هدیه ای غیرمنتظره. این اعلان های بی وقفه از پیام های دوستان تا آپدیت های شبکه های اجتماعی به مرور زمان ما را به خود وابسته می کنند.
به گزارش آنا هر نوتیفیکیشن سیگنالی برای آزاد شدن دوپامین است؛ هورمونی که با احساس لذت و انگیزه در ارتباط است. نیلوفر رضایی روان شناس بالینی می گوید: «نوتیفیکیشن ها مثل تله های کوچکی عمل می کنند که هر بار ما را به سمت خود می کشند. مغز ما به شدت به الگو های پاداش دهی سریع واکنش نشان می دهد و این اعلان های لحظه ای دقیقاً همین کار را می کنند.» به گفته او حتی اگر این اعلان ها حاوی اطلاعات مهمی نباشند باز هم نمی توانیم در برابرشان مقاومت کنیم؛ چرا که ذهن به طور ناخودآگاه به دنبال پاداش های سریع و آسان است.
خستگی دیجیتال قربانی شدن تمرکز در میان اعلان ها
پژوهش ها نشان می دهند که هر بار تمرکزمان را به خاطر یک نوتیفیکیشن از دست می دهیم به طور میانگین ۲۵ دقیقه طول می کشد تا دوباره به حالت قبل بازگردیم. این یعنی اگر در طول یک روز چندین بار به پیام ها و اعلان ها پاسخ دهیم بخش قابل توجهی از زمان را از دست خواهیم داد. مریم دانشجوی کارشناسی ارشد می گوید: «گاهی حس می کنم مغزم دیگر توانایی تمرکز ندارد. هر چند دقیقه یک بار گوشی ام را چک می کنم حتی اگر نوتیفیکیشنی هم نیامده باشد.»
طراحی های هوشمندانه چگونه به اعلان ها معتاد می شویم؟
رضایی می گوید:این وابستگی تصادفی نیست. اپلیکیشن ها با استفاده از طراحی های هوشمندانه از رنگ های تند گرفته تا لرزش های کوتاه به طور مداوم مغز را تحریک می کنند. نوتیفیکیشن های قرمز به ویژه به دلیل شباهتشان به علائم هشداردهنده در طبیعت بیشتر توجه ما را جلب می کنند. برخی توسعه دهندگان حتی از تکنیک های بازی های رایانه ای برای جذب کاربران استفاده می کنند؛ مانند سیستم های امتیازدهی و دستاورد های مجازی. به همین دلیل اعلان ها به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده اند.
راه های رهاییچطور کنترل را پس بگیریم؟
شاید اولین قدم آگاهی از همین اعتیاد پنهان باشد.رضایی ادامه می دهد: کاهش تعداد نوتیفیکیشن ها خاموش کردن اعلان های غیرضروری و اختصاص زمان های مشخصی برای چک کردن گوشی می تواند به مرور این وابستگی را کمتر کند. دکتر رضایی پیشنهاد می دهد که حتی می توان یک روز در هفته را به عنوان «روز بدون اعلان» در نظر گرفت تا به مغز فرصتی برای استراحت بدهیم.
آرامش از دست رفته؛ وقتی تکنولوژی دشمن تمرکز می شود
اعلان ها هرچند بی خطر به نظر می رسند اما می توانند آرامش و تمرکز ما را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهند. شاید زمان آن رسیده باشد که مرز های جدیدی برای خودمان تعریف کنیم؛ مرز هایی که در آنها مغز فرصت داشته باشد نفس بکشد و از تله های دیجیتالی رها شود. خاموش کردن چند اعلان شاید تغییر بزرگی نباشد اما می تواند قدمی کوچک برای بازگرداندن کنترل به دست خودمان باشد.