حکم شرعی خوردن مشروبات الکلی

در آموزه های اسلامی، نوشیدن مشروبات الکلی به وضوح و با دلایل محکم حرام شمرده شده است و از آن با عنوان «ام الخبائث» یا «مادر پلیدی ها» یاد می شود. این تحریم نه تنها یک دستور فقهی، بلکه یک تدبیر الهی برای حفظ سلامت روح، جسم، عقل و آرامش جامعه انسانی است. هنگامی که انسان به عواقب گسترده و ویرانگر مصرف الکل، چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی می نگرد، به خوبی می تواند حکمت نهفته در این حکم را درک کند. این حکم به گونه ای است که ریشه بسیاری از آسیب ها را خشکانده و مسیر را برای رشد و تعالی انسان هموار می سازد.

در گستره زندگی انسانی، انتخاب ها مسیر سرنوشت را رقم می زنند. انتخاب نوشیدن یا نپذیرفتن مشروبات الکلی، تنها یک انتخاب شخصی نیست؛ بلکه دارای ابعاد عمیقی است که بر فرد، خانواده و جامعه تأثیر می گذارد. اسلام، با نگاهی جامع به سعادت بشر، این موضوع را از زوایای مختلف بررسی کرده و راهنمایی های روشنی ارائه داده است. این مقاله به تفصیل، حکم شرعی قطعی خوردن مشروبات الکلی، دلایل قرآنی و روایی آن، حکمت های الهی در تحریم، و همچنین ابعاد فقهی و عواقب دنیوی و اخروی آن را تبیین خواهد کرد تا خواننده بتواند با درکی عمیق و جامع، به مسیر پاکی و رستگاری گام نهد.

حکم شرعی قطعی مشروبات الکلی: اجماع قاطع دین

مشروبات الکلی، از هر نوع و با هر درصد الکلی، در اسلام حرام قطعی و غیرقابل انکار شمرده شده اند. این حکم، بر پایه آیات صریح قرآن کریم، احادیث معتبر نبوی و ائمه اطهار (علیهم السلام) و اجماع فقهای جهان اسلام استوار است. این تحریم، نه یک ممنوعیت خشک و بی دلیل، بلکه نتیجه بصیرت عمیق دین در درک طبیعت انسان و مسیر سعادت اوست.

آیات قرآن کریم: رویکرد تدریجی به تحریم

اسلام در تحریم شراب، یک رویکرد تربیتی و تدریجی را اتخاذ کرد تا جامعه ای که سال ها به این عادت ناپسند خو گرفته بود، بتواند به آرامی خود را از آن رهایی بخشد. این مراحل نشان دهنده حکمت الهی در تربیت و هدایت انسان است:

1. مرحله اول: اشاره به گناه بزرگ تر (سوره بقره، آیه ۲۱۹)

   در آغاز، قرآن کریم به طور مستقیم به حرام بودن شراب اشاره نکرد، بلکه آن را عملی دارای گناهی بزرگ تر از نفع ظاهری اش معرفی نمود. پروردگار در این باره می فرماید: «یَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ ۖ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ كَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا» (بقره: ۲۱۹). این آیه، تلنگری بود برای بیدار شدن وجدان های خفته و آغاز تفکر در عواقب واقعی شراب.

2. مرحله دوم: نهی از نماز در حال مستی (سوره نساء، آیه ۴۳)

   در گام بعدی، برای آنکه پیوند انسان با خالقش در حال خلوص کامل باشد، از نزدیک شدن به نماز در حال مستی نهی شد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ» (نساء: ۴۳). این دستور، عملاً زمینه را برای کاهش مصرف الکل فراهم آورد، زیرا برای اقامه نمازهای پنج گانه، فرد مجبور بود از نوشیدن آن خودداری کند.

3. مرحله سوم: تحریم قاطع و نهایی (سوره مائده، آیات ۹۰-۹۱)

   سرانجام، پس از آماده شدن جامعه، حکم نهایی و قاطع الهی نازل شد. پروردگار با لحنی صریح و بدون ابهام، شراب را از اعمال پلید شیطانی دانست و فرمان به دوری کامل از آن داد: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالْأَنصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ * إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ ۖ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ» (مائده: ۹۰-۹۱).

   کلمات کلیدی در این آیه، عمق تحریم را نشان می دهند:

   • «رجس»: به معنای پلیدی و ناپاکی است. این کلمه نشان می دهد که شراب نه تنها از نظر فقهی نجس است، بلکه از نظر معنوی و اخلاقی نیز روح انسان را آلوده می سازد و آن را از طهارت باطنی دور می کند.
   • «عمل الشیطان»: شراب مستقیماً به کارهای شیطان نسبت داده شده است. این تعبیر، بیانگر آن است که مصرف الکل، راه نفوذ شیطان به قلب و ذهن انسان را باز می کند و او را به سوی گناهان و بدی ها سوق می دهد.
   • «فَاجْتَنِبُوهُ»: این فعل امر به معنای پس از آن دوری کنید است و نشان دهنده فرمان قاطع و الزام آور الهی برای ترک کامل و بی چون و چرای مشروبات الکلی است. این دوری، نه تنها از خود نوشیدن، بلکه از هرگونه حضور در محیط های آلوده به آن را نیز شامل می شود.

احادیث و روایات معتبر: تأکید بر پلیدی و پیامدها

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار (علیهم السلام) نیز در سخنان خود به شدت از شراب و عواقب آن برحذر داشته اند و آن را ریشه بسیاری از بدی ها معرفی کرده اند. این روایات، تصویری روشن از ابعاد مختلف تأثیرات مخرب الکل بر زندگی انسان ارائه می دهند:

• «مَن بات سکران بات عروسا للشیطان»: این روایت از پیامبر اکرم (ص) بیان می کند که «کسی که شب را در حال مستی به سر برد، صبح را در حالی شروع کرده که عروس شیطان بوده است.» این جمله نه تنها یک تشبیه استعاری است، بلکه بیانگر عمق نفوذ و تسلط شیطان بر فرد مست و از دست دادن اراده و اختیار اوست. گویی فرد خود را تسلیم وسوسه ها و خواسته های شیطانی کرده است.
• «شراب، ام الخبائث است»: این تعبیر که در روایات بسیاری به چشم می خورد، به معنای «مادر همه پلیدی ها و گناهان» است. شراب به دلیل اینکه عقل را زائل می کند، انسان را از بزرگ ترین نعمت الهی محروم می سازد و راه را برای ارتکاب هرگونه گناهی از جمله زنا، قتل، دزدی و بی حیایی باز می کند.
• مقایسه با بت پرستی: در برخی روایات، دائم الخمر (کسی که به طور مداوم شراب می نوشد) هم ردیف بت پرست قرار داده شده است. این مقایسه نشان می دهد که اعتیاد به الکل تا چه اندازه می تواند انسان را از بندگی خداوند دور کرده و او را به پرستش هوس ها و امیال پست بکشاند.
• حدیث لعنت: روایت معروف «لعن الله الخمر و شاربها و ساقیها و بائعها و مشتریها و آکل ثمنها و حاملها و المحمولة إلیه» (لعنت خدا بر شراب و نوشنده و ساقی و فروشنده و خریدار و کسی که بهای آن را می خورد و حمل کننده و کسی که برایش حمل می شود)، گستره این گناه را به تمام افرادی که به نوعی در چرخه تولید، توزیع و مصرف آن نقش دارند، تسری می دهد و نشان می دهد که خداوند از تمام این اعمال ناراضی است.

این روایات، فراتر از یک منع ساده، هشداری عمیق درباره نابودی بنیان های انسانیت و معنویت است که مصرف الکل به همراه دارد.

اجماع فقها و مراجع تقلید: یکپارچگی در حکم

یکی از نقاط قوت و یکپارچگی در فقه اسلامی، اجماع کامل تمامی فقهای شیعه و اهل سنت بر حرمت قطعی و غیرقابل انکار مشروبات الکلی است. هیچ فقیه و مرجعی را نمی توان یافت که در طول تاریخ اسلام، حکم به جواز یا حتی کراهت شراب داده باشد. این اجماع، مهر تأیید دیگری بر صراحت و استحکام این حکم الهی است و نشان می دهد که فهم مسلمانان از آیات و روایات در این زمینه، همواره یکسان و بدون اختلاف بوده است.

«شیطان مى‏ خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما عداوت وكینه ایجاد كند، و شما را از یاد خدا و از نماز بازدارد. آیا (با این همه زیان و فساد، و با این نهى اكید،) خوددارى خواهید كرد؟! » چنان كه مشاهده می كنید قرآن با این تأكید و تصریح و شدت، شراب را پلیدی و عمل شیطان خوانده است و از نزدیكی به آن مومنان را پرهیز داده است.

چرا شراب حرام است؟ حکمت های الهی در تحریم (فلسفه احکام)

حرمت مشروبات الکلی در اسلام، تنها یک فرمان بدون دلیل نیست، بلکه تجلی حکمت بالغه الهی و نگاه دقیق دین به سعادت و کمال انسان در تمامی ابعاد است. این تحریم، نه برای محدود کردن انسان، بلکه برای رهایی او از بندهای نفس و شیطان و رسیدن به والاترین مقام های انسانی است. در ادامه، به بررسی فلسفه این تحریم از ابعاد مختلف می پردازیم:

مضرات معنوی و روحانی: حجابی بر نور قلب

روح انسان، جوهره ای الهی است که با عبادت، ذکر و تقرب به خداوند تغذیه می شود. مشروبات الکلی، این ارتباط روحانی را خدشه دار کرده و حجابی بر نور قلب می افکند:

• بازداشتن از یاد خدا و نماز: همانطور که در آیه ۹۱ سوره مائده اشاره شد، شیطان با شراب و قمار می خواهد بین مردم دشمنی و کینه ایجاد کند و آنها را از یاد خدا و نماز بازدارد. هنگامی که فرد مست می شود، قدرت تمرکز و تعقل خود را از دست می دهد و نمی تواند به یاد خدا باشد یا نماز بخواند. این غفلت، به تدریج ارتباط انسان با خالقش را سست می کند و او را از فیوضات معنوی محروم می سازد.
• کدورت روح و دوری از رحمت الهی: الکل، روح را تیره و کدر می کند. این کدورت معنوی، مانع از دریافت الهامات رحمانی و توفیقات ربانی می شود. انسان در حالت مستی، از عالم ملکوت فاصله گرفته و در تاریکی گناهان غرق می شود.
• سلب توفیق درک حقایق: عقل که ابزار درک حقایق و رسیدن به معرفت است، تحت تأثیر الکل کارایی خود را از دست می دهد. فرد مست، توانایی تشخیص حق از باطل، درست از نادرست را ندارد و این وضعیت، مانع بزرگی برای رشد معنوی و بصیرت اوست.

آسیب های اخلاقی و اجتماعی: فروپاشی ارزش ها

الکل نه تنها به فرد آسیب می رساند، بلکه ستون های اخلاقی و اجتماعی را نیز متزلزل می کند و زمینه ساز بسیاری از مفاسد می شود:

• از بین بردن عقل و اراده: مهم ترین و خطرناک ترین اثر شراب، زایل کردن عقل است. عقل، معیار تمایز انسان از حیوان و ابزار تصمیم گیری و تمییز است. با زوال عقل، انسان کنترل خود را از دست می دهد و ممکن است دست به اعمالی بزند که در حالت هوشیاری هرگز به آنها فکر نمی کرد.
• زمینه ساز ارتکاب گناهان کبیره دیگر: شراب، «ام الخبائث» است، چرا که انسان مست بی اختیار می شود و بدون شرم و حیا دست به هر عمل ناشایستی می زند. از زنا و قتل و دزدی گرفته تا جسارت به نوامیس و محارم، بسیاری از جنایات در حالت مستی اتفاق می افتد. روایت از امیرالمؤمنین علی (ع) می فرماید: «شرابخوار چون شراب بخورد، زنا مى‏ کند، آدم مى‏ کشد، نماز را ترك مى ‏كند.» این روایت به خوبی نشان می دهد که چگونه یک گناه می تواند دریچه ارتکاب گناهان بزرگ تر را باز کند.
• تخریب بنیان خانواده و جامعه: مصرف الکل، به شدت بر بنیان خانواده تأثیر منفی می گذارد. افزایش خشونت خانگی، طلاق، بی توجهی به همسر و فرزندان، و از بین رفتن اعتماد و محبت، از پیامدهای شوم شراب خواری است. در سطح جامعه نیز، افزایش جرم و جنایت، ناامنی، و از دست رفتن سرمایه های انسانی، نتیجه مستقیم گسترش مصرف الکل است.
• از دست دادن حیا و مروت: شراب، پرده حیا را می درد و انسان را از مروت و جوانمردی دور می سازد. فرد مست، بدون توجه به عرف و اخلاق، هر کاری را انجام می دهد و این از دست دادن حیا، موجب بی آبرویی فرد و خانواده اش می شود.

مضرات جسمی و روانی (دیدگاه پزشکی و علمی): بیماری های خاموش

علم پزشکی نیز امروزه به وضوح آسیب های جبران ناپذیر الکل بر جسم و روان انسان را تأیید می کند و این، همان چیزی است که اسلام ۱۴۰۰ سال پیش بدان اشاره کرده بود. این مضرات نه تنها کیفیت زندگی را پایین می آورند، بلکه می توانند به مرگ زودهنگام منجر شوند:

• سیستم عصبی و مغز: الکل سلول های مغزی را تخریب می کند، باعث اختلال در حافظه، تمرکز، تعادل و تصمیم گیری می شود. خطر سکته مغزی، زوال عقل و اختلالات شناختی در مصرف کنندگان الکل به طور چشمگیری افزایش می یابد.
• کبد: کبد، اصلی ترین عضو برای سم زدایی الکل است. مصرف مداوم الکل منجر به کبد چرب، هپاتیت الکلی و در نهایت سیروز کبدی (مرحله ای کشنده که کبد توانایی خود را از دست می دهد) می شود.
• سیستم گوارش: التهاب مری و معده (گاستریت)، زخم معده و اثنی عشر، التهاب حاد و مزمن لوزالمعده (پانکراتیت) و افزایش خطر سرطان های دهان، مری، معده، روده و کبد از عواقب شایع مصرف الکل هستند.
• قلب و عروق: الکل می تواند فشار خون را افزایش دهد، باعث آریتمی های قلبی (ضربان نامنظم) شود و به عضله قلب آسیب برساند (کاردیومیوپاتی الکلی) که خطر نارسایی قلبی و سکته قلبی را به همراه دارد.
• سرطان ها: مطالعات متعدد علمی، ارتباط مستقیم مصرف الکل را با افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان ها از جمله سرطان دهان، گلو، حنجره، مری، کبد، روده بزرگ و سینه تأیید کرده اند.
• سیستم ایمنی: الکل سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و فرد را در برابر انواع عفونت ها (مانند ذات الریه و سل) آسیب پذیرتر می سازد.
• تأثیر بر جنین: مصرف الکل توسط زنان باردار، منجر به سندرم جنین الکلی (FAS) می شود که عواقب جبران ناپذیری بر رشد جسمی (ناهنجاری های فیزیکی) و ذهنی (عقب ماندگی ذهنی و مشکلات رفتاری) کودک دارد. این یک فاجعه انسانی است.
• عواقب روانی: افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، حملات پانیک، روان پریشی الکلی (توهمات و هذیان ها) و در نهایت اعتیاد شدید به الکل، از جمله پیامدهای مخرب روانی آن هستند.
• حوادث و آسیب ها: آمارها نشان می دهند که درصد بالایی از تصادفات رانندگی، سقوط ها، نزاع ها، خودکشی ها و آسیب های عمدی و غیرعمدی، مستقیماً به مصرف الکل مرتبط هستند.

بنابراین، تحریم شراب در اسلام، نه تنها محدودیت، بلکه حفاظتی حکیمانه برای سلامت جسم، روان و سعادت ابدی انسان است. این حکم الهی، راهی برای زندگی پاک، عاقلانه و سرشار از آرامش را به روی بشر می گشاید.

حکم نماز شراب خوار: چرا نماز تا چهل روز پذیرفته نیست؟

یکی از احکام مهمی که در مورد شراب خواری در روایات اسلامی تأکید شده، عدم قبولی نماز فرد شراب خوار تا چهل روز است. این حکم، یک مجازات روحی و معنوی عمیق است که به شدت بر وجدان فرد تأثیر می گذارد.

پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: «هر کس شراب بخورد، نماز او تا چهل روز قبول نمی شود.» این روایت صراحتاً به این نکته اشاره دارد که اثرات روحی و معنوی شراب، تا مدت ها بر وجود انسان باقی می ماند و مانع از نزدیکی او به درگاه الهی به شیوه کامل می شود. برای فهم بهتر این حکم، در نظر گرفتن نکات زیر ضروری است:

1. عدم سقوط وجوب نماز: باید توجه داشت که «عدم قبولی نماز» به معنای «ساقط شدن وجوب نماز» نیست. یعنی فرد شراب خوار همچنان مکلف به ادای نمازهای یومیه خود است و اگر نماز نخواند، گناه ترک واجبات نیز بر او افزوده می شود. خواندن نماز در این چهل روز، هرچند مقبولیت کامل را ندارد، اما تکلیف از او ساقط نمی شود و عمل به آن، قدمی در راه بازگشت و توبه محسوب می شود.
2. حکمت های حکم:
   • جنبه تنبیهی و بازدارندگی: این حکم، نوعی تنبیه روحی برای فرد شراب خوار است. وقتی انسان می داند که اعمال عبادی اش، که ستون دین و راه ارتباط با خداست، تا چهل روز مقبول واقع نمی شود، این آگاهی می تواند تلنگری جدی باشد تا از این عمل زشت پشیمان شده و به سوی توبه و بازگشت قدم بردارد. این مجازات، او را به تفکر درباره عمق خطای خود وادار می کند.
   • کدورت و ناپاکی درونی: شراب، همانطور که «ام الخبائث» است، ظلمت و ناپاکی عمیقی در روح انسان ایجاد می کند. این آلودگی باطنی، مانع از حضور قلب و کسب طهارت معنوی لازم برای مقبولیت نماز می شود. نماز نیازمند پاکی ظاهر و باطن است و شراب خواری، به ویژه در حالت مستی، این پاکی باطنی را مخدوش می سازد.
   • تأثیر بر طهارت باطنی: قبولی نماز صرفاً به انجام صحیح حرکات و تلفظ درست اذکار نیست، بلکه نیازمند طهارت و پاکی باطنی و قلبی است. شراب، نوعی حجاب بین انسان و خداوند ایجاد می کند که این حجاب تا چهل روز از بین نمی رود و مانع از آن می شود که نماز با تمام وجود و با خلوص کامل به درگاه الهی عرضه شود.

این حکم، نشان دهنده عمق تأثیر گناه بر روح انسان و همچنین رحمت الهی است که حتی در دل مجازات، راهی برای بازگشت و توبه قرار داده است تا بندگانش به سوی پاکی و رستگاری هدایت شوند.

احکام فقهی و مسائل مرتبط با شراب خوار: پرسش هایی از زندگی

مشروبات الکلی، علاوه بر حرمت اصلی، پیامدهای فقهی دیگری نیز دارند که زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار می دهند. شناخت این احکام برای هر مسلمانی ضروری است تا در مسیر طهارت و تقوا گام بردارد.

نجاست شراب و احکام آن

یکی از مهم ترین احکام فقهی مربوط به شراب، نجاست آن است. از نظر شرعی، شراب نجس و از خبائث است و هر چیزی که با آن تماس پیدا کند، در صورت وجود رطوبت مسری، نجس می شود. این نجاست، ابعاد مختلفی دارد:

• نحوه پاک کردن نجاست شراب: هر قسمتی از بدن، لباس یا ظرف که به شراب آلوده شود، باید با آب قلیل یا کر (آب جاری) شسته شود تا پاک گردد. در شستشو با آب قلیل، احتیاطاً دو بار شستن لازم است.
• انتقال نجاست: اگر دست فردی با شراب نجس شود و سپس با رطوبت به چیز دیگری (مانند لباس، غذا یا بدن فرد دیگر) برخورد کند، نجاست منتقل می شود. اما اگر محل نجاست خشک باشد یا رطوبت آنقدر کم باشد که منتقل نشود، نجاست نیز منتقل نخواهد شد.
• نجاست شراب خوار: اگر دهان یا قسمت دیگری از بدن شراب خوار به شراب آلوده شود، آن قسمت نجس است و با شستشو پاک می شود. اما نفس او یا کل بدن او نجس ذاتی نیستند؛ بلکه فقط محل تماس با شراب نجس می شود.

حکم پخت و پز غذا توسط شراب خوار

در مورد پخت و پز غذا توسط کسی که شراب می نوشد، باید به وضعیت دست او توجه کرد:

• اگر دست شراب خوار نجس باشد (مثلاً به شراب آلوده شده و هنوز پاک نشده باشد) و با رطوبت به غذا برسد، غذا نیز نجس می شود و خوردن آن حرام است.
• اما اگر دست او پاک باشد، یا دستش نجس باشد ولی کاملاً خشک باشد و با رطوبت به غذا نرسد، غذایی که می پزد نجس نمی شود و خوردن آن اشکال ندارد. با این حال، معاشرت با فرد شراب خوار کراهت دارد و باید از او نهی از منکر کرد.

حکم ازدواج و معاشرت با شراب خوار

ازدواج و معاشرت با فردی که شراب خوار است، از مسائل مهمی است که در اسلام مورد توجه قرار گرفته است:

• ازدواج با شراب خوار: ازدواج با فرد شراب خوار به شدت مکروه و ناپسند است و در برخی موارد (مانند فسق علنی و عدم توبه) می تواند جایز نباشد. یک فرد با ایمان، همواره به دنبال همسری است که او را در مسیر تقوا و کمال یاری کند و شراب خوار بودن همسر، مانعی جدی در این راه است. توصیه اکید، توبه و ترک قطعی شراب قبل از ازدواج است.
• ازدواج با کسی که اقوامش شراب خوار هستند: اگر خود فرد شراب خوار نباشد، ازدواج با او به دلیل شراب خوار بودن اقوامش اشکالی ندارد. مسئولیت گناه هر فردی به عهده خودش است.
• معاشرت با شراب خوار: معاشرت با فرد شراب خوار نیز مکروه است و باید از آن پرهیز کرد، مگر به قصد نهی از منکر و هدایت او. نشستن بر سفره ای که در آن شراب وجود دارد نیز حرام است. این دوری، نه تنها برای حفظ پاکی روحی و جسمی خود انسان است، بلکه می تواند تلنگری باشد برای فرد شراب خوار تا به خود آید.

حد (مجازات شرعی) شراب خواری

در اسلام، برای شراب خواری حد شرعی تعیین شده است که ۸۰ تازیانه است. این حد، در شرایط خاص و پس از اثبات شرعی، توسط حاکم شرع اجرا می شود. هدف از اجرای حد، بازدارندگی از این گناه بزرگ، حفظ نظم و امنیت جامعه و پاک سازی فرد از گناه است. این مجازات، پیامد دنیوی ارتکاب این گناه و نشانی از اهمیت حفظ پاکی جامعه و فرد است.

توبه از شراب خواری: مسیر بازگشت به پاکی

همانند سایر گناهان، درب توبه از شراب خواری نیز همواره به روی بندگان باز است و خداوند متعال، بخشنده و مهربان است. فردی که از کرده خود پشیمان شده و تصمیم به ترک دائمی این گناه دارد، می تواند با توبه نصوح به سوی خداوند بازگردد.

شرایط توبه عبارتند از:

• پشیمانی واقعی: ندامت قلبی از گناه گذشته.
• تصمیم بر ترک دائمی: عزم جدی برای عدم بازگشت به شراب خواری.
• جبران مافات (در صورت امکان): اگر حق الناسی بر گردن فرد باشد (مثلاً در مستی مالی را تلف کرده باشد)، باید آن را جبران کند.

توبه از شراب خواری، نه تنها گناهان گذشته را محو می کند، بلکه راه را برای یک زندگی جدید، سرشار از آرامش، معنویت و سعادت هموار می سازد. خداوند کسانی را که توبه می کنند و به سوی او بازمی گردند، دوست دارد و رحمت خود را بر آنان جاری می سازد.

از امام باقر سؤال شد كه بزرگ‏ترین گناه كبیره كدام است؟ فرمود: شرابخواری، خداوند به چیزى چون می خوارى نافرمانى نشده! ممكن است شخص نماز واجب خود را ترك كند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا كند، درحالى كه مست لایعقل باشد.

نتیجه گیری: بازگشت به سوی پاکی و رستگاری

در پایان این بررسی جامع پیرامون حکم شرعی خوردن مشروبات الکلی، به وضوح مشاهده می شود که اسلام، با درایت و حکمتی بی نظیر، این ماده زیان بار را به طور قاطع و همه جانبه تحریم کرده است. این تحریم، نه یک محدودیت بی دلیل، بلکه یک هدیه الهی و راهنمایی روشن برای انسان است تا خود را از دام های ویرانگر جسمی، روانی، اخلاقی و معنوی رهایی بخشد.

وقتی به تأثیرات عمیق و مخرب الکل بر سلامت جسم و روان، فروپاشی بنیان خانواده ها، افزایش جرم و جنایت در جامعه، و کدورت و دوری روح از معنویت نگاه می کنیم، درمی یابیم که حکم تحریم شراب، تجلی نگاه عمیق اسلام به سعادت و کمال انسان در هر دو جهان است. پروردگار مهربان، با این فرمان، مسیری پاک و بی غبار را برای زندگی ای سرشار از آرامش، عزت، سلامت و قناعت پیش روی بشر قرار داده است. دوری از «ام الخبائث» به معنای انتخاب زندگی ای است که در آن عقل و اراده بر هوس و شهوت غلبه دارد، روحی که در پرتو یاد خدا آرامش می یابد، و جسمی که از بیماری ها و رنج ها در امان می ماند.

توبه، راهی گشوده و همیشگی برای بازگشت به سوی خداوند است. هر کس که در این مسیر اشتباه گام نهاده، می تواند با پشیمانی و عزم راسخ، به سوی پاکی و رستگاری بازگردد و امید به رحمت بی کران الهی داشته باشد. اسلام با این احکام و راهنمایی ها، نه تنها به انسان هشدار می دهد، بلکه او را به سوی بهترین و والاترین نسخه ی وجودی اش فرا می خواند. باشد که با درک عمیق این حقایق، همگی در مسیر اطاعت از فرامین الهی و رسیدن به سعادت ابدی گام برداریم.