انواع سوله و کاربردهای آن
سوله قدمت زیادی در سراسر دنیا دارد و در سال های اخیر کاربرد انواع سوله ها در ایران بسیار شده است. تاریخچه سوله و انواع آن در ایران قدمت چندان زیادی ندارد و در ابتدا کاربرد سوله تنها برای اسکان های موقت بود و یا در صنایع کشاورزی و دام پروری کاربرد داشت. در حال حاضر پیشرفت علم مهندسی در تولید انواع سوله سبب شده است که این سازه صنعتی کاربردهای مختلفی پیدا کند. در صنایع بزرگ جهان در برای انواع کاربردها از سوله های مناسب استفاده می شود و ایران نیز به تبعیت از جهان به تولید و استفاده آن ها پرداخته است و انواع سوله بیشتر در بخش صنعت مورداستفاده قرار می گیرند.
این طور که از تاریخچه سوله در جهان برمی آید برای اولین بار در اواخر قرن پانزدهم در انگلیس از سوله استفاده شده است. اعتقاد بر این است که سوله ها ریشه های آنگلوساکسونی دارند و سال ها در روستاهای سراسر این کشور استفاده می شده است. ویلیام کاکستون صاحب چاپخانه ای قدیمی در انگلیس اسنادی دارد که نشان می دهند از انواع سوله برای ذخیره سازی مواد مختلف مانند ادوات کشاورزی و محصولات کشاورزی استفاده می شده و حتی به عنوان پناهگاه حیوانات یا همان طویله نیز استفاده داشته است.
سوله یکی از ویژگی های اصلی برای خانوارهای اروپایی به حساب می آمد اما در دوران ویکتوریا بیشترین محبوبیت را داشته است. خانم های خانه به وسیله سوله های چوبی گلخانه ها، کارگاه های خیاطی و کارگاه های آشپزی خود را به بیرون از خانه انتقال دادند و در حیاط منزل این سوله ها را به پا کردند.
بین جنگ جهانی اول و دوم، علاقه شرکت های مختلفی به کانکس با الهام گیری از سوله های انگلیسی زیاد شد و سوله جهت به وجود آوردن یک فضای اضافی و بسیار قابل استفاده در باغ ها و البته ارزان بسیار مورد استقبال قرار گرفت و حتی به ارزش باغ های مردم می افزود.
انواع سوله و تعریف آن
در سایت ویکی پدیا برای تعریف سوله آمده است که «سوله سازه ای فلزی با سقف شیب دار است که بر اساس محاسبات خاص طراحی و ساخته می شود». اولین سوله ها در جهان از جنس چوب بوده اند و به مرورزمان و به دلیل مقاومت سازه های فولادی این سوله های با جنس فولادی نیز به بازار ساخت وساز آمدند.
سوله ها را می توان بر اساس نوع دهانه و یا به صورت اسمی تقسیم بندی کرد.
ابتدا انواع سوله را بر اساس اندازه و نوع دهانه تقسیم بندی می کنیم که این نوع تقسیم بندی بسیار تخصصی بوده و برای مطالعه مهندسین متخصص امر مفید است:
- سوله تک دهانه به صورت ۸
- سوله دو یا چنددهانه یا با ستون مشترک به صورت ۸۸ یا ۸۸۸ یا ۸۸۸۸
- سوله دو دهانه به صورت ۸۸
- سوله قوسی
- سوله چندضلعی
نحوه اجرای انواع سوله
سوله های بسیاری با جنس های مختلفی در جهان وجود دارند؛ اما سه نوع سازه بیشترین استفاده را در جهان و در ایران دارند. در این بخش از مطلب، نحوه اجرای انواع سوله را بر اساس نوعی که به صورت عمومی شناخته می شوند تقسیم بندی می کنیم و به تعریف آن ها می پردازیم:
- نوع اول: سوله سنگین که با نام های سوله تیر ورقی و سوله سنّتی شناخته می شود.
- نوع دوم: سوله سبک که نام هایی مثل سوله خرپایی، سوله قوسی و سوله HSS نیز دارد.
- نوع سوم: سوله های UBM
سوله سنگین
این نوع سوله ها که به سوله های سنّتی نیز معروف هستند در ایران بسیار کاربرد داشتند و در بسیاری از ساختمان های ایران، در ابتدا از سوله های سنگین استفاده می کردند. همان تیرآهن های معروف نام سوله های سنگین یا سنّتی را دارند؛ اما با گذشت زمان و پیشرفت علم مهندسی مشخص شد که این نوع سوله ها به دلیل وزن بالایی که دارند نمی توانند در برخی از ساختمان های شهرهای بزرگ و یا برخی محل های خاص قابل استفاده باشند. این شد که انواع دیگر سوله ها و روش اجرای سوله ها نیز به بازار آمدند.
سوله سبک یا خرپایی
یکی دیگر از انواع سوله ها، سوله های سبک هستند و به دلیل طراحی خاصی که دارند نسبت به نوع سنگین خود مقاوم تر و باکیفیت تر هستند. این نوع سوله با آلیاژهای سبک تر ولی مقاوم تر ساخته شده اند و به سوله خرپایی نیز معروف هستند. این نوع سوله ها، سازه های ارزان قیمتی هستند که موارد کاربرد زیادی دارند و در کارگاه ها و کارخانه ها نیز استفاده می شوند.
وزن سبک این نوع سوله ها به دلیل حذف تیر ورق های فولادی معروف به تیرآهن از سقف این سازه ها است که به همین دلیل نیز نسبت به سوله های تیر ورقی بسیار سبک تر هستند. جالب اینجا است که این نوع سوله ها به صورت متنوع ساخته می شوند و به سلیقه و نوع نیاز مشتری نیز بستگی دارند. سوله های سبک یا همان خرپایی معمولاً از جنس پروفیل های صنعتی هستند. فراموش نکنید که هنگام انتخاب، نام برند سوله را در نظر داشته باشید زیرا در ساخت این گونه سوله ها تخصص و مهارت نقش مهمی را ایفا می کنند. کوچک ترین ایراد علمی در ساخت سوله ممکن است خسارات جبران ناپذیری را به وجود بیاورد و از سوی دیگر سوله هایی که اصولی ساخته و نصب می شوند، استقامت بالایی دارند، به گونه ای که به سازه های مادام العمر معروف هستند.
یکی از مزایای عمده این نوع سوله دهانه قابل انعطاف آن ها است که بر اساس نیاز مشتری قابل تغییر است و انواع دیگر سوله ها این مزیت را ندارند.
سوله UBM یکی دیگر از انواع سوله ها
سوله های UBM که چند سالی است وارد بازار ساخت وساز شده اند هنوز نتوانسته اند جایگاه سوله های خرپایی را بگیرند. این نوع از انواع سوله ها که به وسیله نرم افزارهای خاص طراحی می شوند، دارای ساختار پیچیده ای نیز هستند.
وقتی این نوع سوله ها وارد بازار ساخت وساز شدند خیلی ها فکر می کردند سوله بی نقصی وارد بازار شده است البته هنوز برخی افراد معتقد هستند که این روش هنوز به خوبی در میان اهالی صنعت و ساختمان جا نیفتاده است و به زودی جایگاه خود را پیدا خواهد کرد.
برخی از مهندسین متخصص امر نیز این روش را دارای معایب روش قدیمی تیر ورقی می دانند. درست است که ساخت انواع سوله به این روش، سنگینی روش تیر ورقی را ندارد اما به دلیل اینکه دهانه آن دارای انعطاف نیست آن را نوعی روش تیر ورقی می دانند. از طرف دیگر به دلیل ساختار خاص و قوسی مانندی که دارند به راحتی قابل حمل نیستند و در این مورد مانند روش تیر ورقی محدودیت هایی دارند.
از این نوع از انواع سوله ها در ساخت بیمارستان و داروخانه نمی توان استفاده کرد و بیشتر موارد استفاده آن برای انبارهای نظامی، کارگاه های صنعتی و انبارهای لوازم خانگی بوده و همچنین در مرغداری، پرورش قارچ و انبار محصولات کشاورزی نیز قابل استفاده هستند. البته برخی معتقد هستند که این نوع از سوله به دلیل نوع عایق بندی که دارد بهتر است برای انبارکردن موارد خوراکی استفاده نشود؛ زیرا نوع عایق بندی که دارد می تواند خدشه دار شود و مواد غذایی آسیب می بینند و بهداشت آن ها، آن گونه که باید رعایت نخواهد شد.
کدام انواع سوله ها بیشترین میزان کاربرد را دارند؟
سوله خرپایی یا سوله سبک یکی از روش های پرطرفدار برای ساخت انواع سوله است. در این نوع سوله به دلیل طراحی انعطاف پذیر، سفارش دهنده انتخاب های متعددی با اندازه های مختلف و درعین حال وزن سبک دارد. یکی از علل انتخاب این گونه سوله ها قیمت مناسب آن ها نسبت به میزان کارایی است که دارند. استفاده از این نوع سوله ها به دلیل مقاومتی که دارند همراه با حذف هزینه های اضافی نیز هست. یکی از هزینه های اضافی که در این شرایط حذف می شود، هزینه حمل ونقل آن این سوله است که نسبت به انواع سوله های دیگر کمتر است.
طراحی سوله سبک با روش جاگذاری خرپایی به گونه ای است که ماندگاری را به همراه دارد و همان طور که قبلاً گفته شد این نوع سوله از انواع سوله معروف به سوله های مادام العمری هستند. این نوع سوله ها با انواع جرثقیل قابل نصب هستند و محدودیتی برای استفاده از نوع جرثقیل وجود ندارد.
یکی از دلایلی که از این نوع سوله نیز استفاده می شود سرعت بالای طراحی و نصبی است که دارند و درعین حال این نوع سرعت به کیفیت کار لطمه نمی زند و ذاتاً نوع طراحی آن به گونه ای است که سرعت را نیز شامل می شود. البته طراحی خاص این نوع سوله به سرعت و استحکام تنها ختم نمی شود بلکه طراحی منحصربه فردی که دارد می تواند موجب بهینه سازی استفاده از فضا را نیز شامل شود.
همان طور که قبلاً اشاره شد این نوع سوله دارای دهانه انعطاف پذیر است و امکان ساخت با انواع دهانه ها در این نوع از انواع سوله ها وجود دارد بدون اینکه کاربر بخواهد هزینه اضافی را پرداخت کند.
نکات مرتبط با طراحی و انتخاب انواع سوله
با توجه به اینکه سوله خرپایی یا همان سوله سبک، نوعی از انواع سوله است که بیشترین کاربرد را دارد، بهتر است بدانیم برای طراحی و انتخاب سوله مناسب چه مواردی را باید در نظر گرفت. مواردی چون ارتفاع سوله، دهانه سوله، طول سوله و شیب سوله بسیار مهم هستند. بارهای تحمیلی بر سوله مانند بار باد و برف، هم چنین زلزله و محل اجرای سوله با توجه به اندازه مقاومت خاک در طراحی، ساخت و انتخاب مناسب سوله سبک یا همان سوله خرپایی بسیار مهم است.
موارد استفاده نوع سوله خرپایی از انواع سوله چیست؟
کارشناسان و مهندسین متخصص معتقد هستند که سوله خرپایی به دلیل طراحی خاص و انعطاف پذیری که دارد، دارای کاربردهای نامحدودی است. این نوع سوله در ساخت انواع ساختمان های صنعتی، پارکینگ های طبقاتی، سالن های ورزشی، سالن های نمایشگاه های بین المللی، اسکان های ضروری، کارگاه ها و کارخانه های صنعتی و حتی ساختمان های قابل سکونت استفاده می شود.
آیا می توان به سوله های دست دوم اعتماد کرد؟
برخی سوله های استفاده شده را تعمیر و رنگ می کنند و با قیمت پایین تر به فروش می رسانند. افرادی که از این نوع سوله های دست دوم استفاده می کنند نیز معمولاً راضی هستند؛ اما در مقابل افراد سودجویی نیز هستند که از ورقه های نازک فلزی با کیفیت نامناسب در ساخت سوله ها استفاده می کنند و آن را به عنوان دست دوم به فروش می رسانند. پس در زمان خرید سوله های دست دوم نیز حتماً باید با متخصصین امر مشورت کنید.
سخن پایانی
سوله انواع مختلفی با کاربردهای مختلفی دارد؛ اما سوله سبک که به سوله خرپایی معروف است از انواع سوله است که بیش ترین کاربرد را دارد. با پیشرفت علم مهندسی، هنوز نوع سوله جدیدی نتوانسته است جای سوله های خرپایی سنتی را بگیرد. سوله خرپایی مقرون به صرفه، مستحکم، سبک و قابل انعطاف است و سرعت کاربرد بالایی نیز دارد و درعین حال دارای طراحی منحصربه فرد نیز هست؛ این نوع سوله به سوله های مادام العمر معروف هستند.
فراموش نکنید که سوله خرپایی باید درست طراحی شود تا دوام و کارایی بالایی داشته باشد و به همین دلیل باید آن را از محل مناسب و مطمئنی تهیه کرد. برخی از شرکت ها هستند که مدیریت کل پروژه را به عهده می گیرند و از طراحی تا ساخت انواع سوله را برای شما انجام می دهند.
امروزه سوله های فلزی به صورت گسترده آنقدر جای خود را در صنعت باز کرده اند که اکثرا راه‌اندازی یک کارخانه یا کارگاه را بدون سوله غیر ممکن و سخت می‌دانند و به علت طراحی متفاوت با دیگر سازه ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. در واقع سوله یک سازه فلزی با سقف شیب دار است که طبق محاسبات فنی خاص به اشکال متفاوت و با تمرکز به ایجاد محیطی بدون ستون میانی تولید می شود.
سوله (shed) برحسب نوع کاربرد، دارای انواع متفاوتی می باشد. این سوله ها در پوشش دهانه های بزرگ و در ساختمان های صنعتی و کشاورزی مانند کارخانه ها، انبارها، آشیانه های هواپیما، سالن های ورزشی، مرغداری، دامداری و موارد دیگر استفاده می شود.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
اجزای سوله فلزی
سوله دارای اجزای مختلفی می باشد که شامل:
- رفتر یا فریم: شامل تیرها و ستون ها می باشد
- وال پست: برای کاهش بادگیر ستون های اصلی در ابتدا و انتهای سوله قرار می گیرند.
- استرات: برای انتقال نیرو در قاب ها بکار می رود و به عنوان تکیه گاه جانبی در نظر گرفته می شود.
- لاپه (پرلین): این اجزا به صورت مقطع محوری بوده و در دو نوع سقفی و دیواری موجود می باشد.
- سینه بند: از جنس ورق یا نبشی هستند و برای مهار کردن بال فشاری به لاپه ها در دو قسمت قاب بکار برده می شود.
- پوشش سقف: پوشش سقف برای جداسازی محیط ها و انتقال بارها به قسمت های مختلف سازه به کار برده می شونداز این نوع پوشش های سقف ورق های پلی روف وارنا، ورق گالوانیزه با داشتن وزن پایین و مقاومت بالا، عایق صوتی و حرارتی بودن و احتمال آتش‌سوزی کم بهترین گزینه می باشد. انواع دیگر پوشش های سقف شامل ساندویچ پنل و ورق های سقفی که استفاده از آن ها منسوخ شده است.
- پوشش دیوارها: استفاده از پلی کربنات برای مواقعی که میخواهیم از نور خورشید بهره بگیریم و یا بکار گیری ساندویچ پنل و آجر چینی
تصویر شماره 1 – اجزای سوله
انواع پوشش سوله
پوشش سقف سوله ها می تواند از ساندویچ پانل سقفی، ورق گالوانیزه رنگی و ساده، ورق آلومینیوم با انواع عایق پشم شیشه، فوم، کارتن پلاس و پسم و سنگ، پوشش سقفی پلی کربنات باشد.
- استفاده از ساندویچ پنل با فوم عایق پلی استایرن
- استفاده از پانل ساخته شد با ورق گالوانیزه و پشم و شیشه
- استفاده از پانل ساخته شده با ورق آلومینومی و پسم و شیشه
انواع پوشش بدنه سوله می تواند برحسب نوع کاربرد و شرایط آب و هوایی متفاوت باشد. پوشش دیوار سوله باید استاندارد های محیط زیست را دارا باشد. به طور کلی دیوار سوله باید سبک باشد، مقاوم در برابر ضربه و سوانح طبیعی مانند زلزله، سیل و آتش‌سوزی باشد.
به طور کلی می توان از موارد ذیل برای پوشش دیوار ها استفاده کرد:
- ورق گالوانیزه، ورق آلوزینک، ورق آلومینیوم
- ساندویچ پنل سقفی و دیواری که از نوع پلی یورتان می باشد و ضخات آن ها بین 4، 5، 6، 8 و 10 مناسبترین ضخامت ها می باشد.
- آجر و سیمان برای دیوار های سوله مناسب می باشد و ورق سقفی برای پوشش سقف که البته این روش سنتی بوده و کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از مهمترین بخش های ساخت سوله در هر کارخانه و کارگاه، تجهیزات کف است و کفپوش باید مناسب با محیط کاری باشد به طوری که به تجهیزات آسیب وارد نکند و به دلیل استفاده دائم باید مقاومت و اصطکاک در برابر فشار زیاد باشد.
انواع کفسازی سوله:
- کفسازی سوله با بتن
- کفسازی سوله با کفپوش اپوکسی بهداشتی
- کفسازی با کفپوش پلی یورتان
- کفسازی سوله با بتن ماله پروانه ای
کاربرد سوله فلزی
سوله فلزی را با هدف مختلفی ساخته می شود. در واقع سوله کاربرد های زیادی دارد که می توان بازرترین آن را نام برد. اسکلت فلزی جهت استفاده در جایگاه های سوخت، سوله جهت پرورش قارچ، سوله های صنعتی جهت مجموعه های تولیدی، سوله مرغداری، سوله جهت احداث گلخانه، سوله جهت احداث گاوداری از عمده ترین کاربرد سوله ها هستند.
تصویر شماره 2 – کاربرد سوله
مزایای سوله فلزی
رایج ترین سوال مردم در مورد خرید سوله این است چرا باید به جای سوله چوبی، سوله فلزی بخریم، سوله فلزی در مقایسه با سایر سوله ها گران می باشد و دقیقا به همین دلیل است که ما قصد داریم مزایای سوله فلزی را بیان کنیم.
سوله های ارزان قیمت می توانند فریب بنده باشند و بسیار از مردم فکر می کنند در حال دریافت معامله هستند، اما در طولانی مدت موارد استفاده برای ساخت این سوله ها آزمون زمان ندارد، سوله هایی که از ورق های فولادی نازک ساخته می شوند در معرض حمله نیستند و فقط باید برای موارد کم ارزش استفاده شوند، زیرا مقاومت کمی در برابر شرایط آب و هوایی دارد.
یکی از متداول ترین سوله های فلزی در فضای باز، زنگ زدگی است. بسیاری از سوله های فلزی کیفیت ورق تولیدی آن ها پایین است و در برابر زنگ زدگی مقاوم نیستند. که اغلب به صورت رایج از خارج از کشور وارد می شود. سوله را باید مبتنی بر اینکه در کدام محیط آب و هوایی قرار می گیرد نوع آهن آلات، پیچ و مهره و … خاصیت ضد زنگ زا داشته باشد تا در برابر شایط آب و هوایی خوردگی نداشته باشند.
اگر سوله فلزی ساخته شده از فولاد گالوانیزه زخیم باشد روند گالوانیزه سازی فلز باعث می شود سوله ضد آب شود و از زنگ زدگی فلز جلوگیری کند.
برخی سوله ها در کارخانه رنگ آمیزی می شود و در رنگ آن ها پوشش پلی استر وجود دارد که این لایه سوله را در برابر زنگ زدگی مقاوم می کند.
سوله های فلزی در مقایسه با سایرسوله ها و ساخت های سنتی به شدت سبک هستند و صاحبان سوله های فلزی به طور معمول می توانند بیش از یک دهه از ساختمان های بیرون خود لذت ببرند.
هزینه تعمیر و نگهداری سوله های فلزی در قیاس با سایر سوله ها پایین‌تر می باشد اما بستگی به اقتصاد و تورم های هر کشور نیز دارد. زیرا وسایل ساخت اولیه سوله ها ورق فولادی، پروفیل، نبشی، ناودانی و میلگرد می باشد و قیمت آهن آلات مطابق با نرخ ارز تغییر می کند از طرفی وزن فلزات بسیار کمتر از محصولات چوبی است و راحتتر تعمیر می شوند.
سوله های چوبی ظاهر زیبا و سنتی در برابر سوله های فلزی دارد اما محصولاتی مانند چوب همیشه به طور مداوم با اثرات هوا و سایش طبیعی در حال مبارزه است به معنای رنگ آمیزی، دوباره کاری و بازسازی دیوارها.
هنگامی که صحبت از امنیت می شود سازه های فلزی امنیت بهتری ایجاد می کنند و از خطرات آتش‌سوزی عاری هستند. فلز در ذات خود ضد آتش است و می تواند در برابر شعله های طبیعی، مقاومت قابل توجهی از خود نشان دهند. اگر از لحاظ امنیت نگران هستند می توانید برای هر نوع سوله ای که استفاده می کنید قفل و مراحل امنیتی دیگر را رعایت کنید.
به منظور تهیه مصالح اولیه ساخت سوله فلزی از قبیل ورق گالوانیزه، نبشی، ناودانی، پروفیل زد، سپری و … با شماره تماس حاصل فرمایید و اجناس خود را با قیمت های عالی از کارشناسان فردسترسی سریع به محتوای این مطلب
زمان مطالعه: 8 دقیقه
یکی از سازه‌های فلزی مورد استفاده در اکثر صنایع و ساخت و سازها، سوله است. شاید شما هم در طول زندگی خود این نام را شنیده باشید و یا سالن‌های بزرگ با دیواره‌های فلزی را دیده باشید. اکنون این سوال مطرح می‌شود که سوله چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ انواع آن کدم‌اند و چه کاربری دارند؟ با ما همراه باشید تا پاسخ تمام این سوالات را بدانید.
فرض کنید در یک شهرک صنعتی در حال قدم زدن و یا با ماشین در حال حرکت هستید. در دو سمت خیابان ساختمان‌های یک شکل با دهانه‌های بزرگ می‌بینید. طول همه آن‌ها کشیده و سقف آن‌ها به صورت شیب‌دار است. بله، درست حدس زدید. شما با تعداد زیادی سوله صنعتی مواجه هستید.
سوله یک سازه فلزی است که پوشش سقف آن به صورت شیب‌دار اجرا شده به نحوی که محیط داخلی آن بدون هیچ ستونی بنا شده است. این سازه یکی از پرکاربردترین سازه‌های فولادی در دنیا شناخته می‌شود.
اکثر سالن‌های ورزشی، انبارها، سالن‌های تولید دام و طیور و … به صورت سوله ساخته می‌شوند. بر اساس اندازه دهانه، ارتفاع، طول و میزان تحمل باران و برف در محل احداث سوله در اشکال گوناگون طراحی و اجرا می‌شوند.
سوله از کلمه انگلیسی Shed گرفته شده است که به سازه مثلثی شکل گفته می‌شود. با توجه به نوع کاربری و منطقه مورد استفاده آن، نوع سوله مشخص می‌شود.
بیشتر بدانید:
تاریخچه سوله
برای اینکه بدانیم سوله چیست؟ انواع آن کدم‌اند و چگونه ساخته می‌شود باید تاریخچه آن را مورد بررسی قرار دهیم. در 25 سال قبل از میلاد مسیح ساختمان معبد پانتئون ها که مربوط به خدایان رم بوده است، سقف گنبدی دارد که خرپای سقف آن از جنس برنز ساخته شد. بعد از آن اولین خرپای آهنی در دهانه 28 متری سقف تئاتر فرانسه طراحی و اجرا شده است. احداث این سازه سرآغازی بود تا صنعت نساجی انگلستان در سال 1800 از یک فریم فلزی در سازه‌های خود استفاده کند.
پس از آن با شروع انقلاب صنعتی اروپا، ساخت سازه‌های سقف شیب‌دار و با طول کشیده به نام سوله در کارخانجات کشورهای اروپایی رونق گرفت. همراه با رشد و گسترش احداث سوله، این سازه یکی از عوامل تاثیر گذار بر پیشرفت و توسعه صنعت در هر کشوری شناخته شد.
در کشور ما ایران نیز از سوله سازی برای احداث کارخانه‌های صنعتی و کارگاه‌های کاری حدود 75 سال پیش استفاده شد. مهندسین ایرانی برای ساخت سوله در ایران و به خصوص ساخت سوله در اصفهان سازه‌ای مشابه با سوله‌های اروپایی را طراحی و اجرا نمودند. در دنیای امروز بیش از هزاران سوله در شهرک‌های صنعتی مختلف و صنایع گوناگون ساخته شده است.
نحوه ساخت سوله
امروزه احداث و ساخت سوله یکی از راه‌های ایجاد فضاهای بزرگ با ابعاد مورد نظر با قیمت مقرون به صرفه است. سوله در ایجاد سالن‌های مرغداری، پرورش دام، ورزشگاه، مدارس و … کاربرد دارد.
نحوه احداث سوله با فونداسیون یک ستونی شروع شده و اجزای مختلف آن با استفاده از اتصالات به یکدیگر متصل می‌شوند. ستون بنا شده بر فونداسیون به منظور پیشگیری از پوسیدگی آن از جنس بتن است. علاوه بر این استفاده از فولاد ضد زنگ در ساخت سوله ساخت اسکلت فلزی موجب می‌شود تا اجزای آن در اثر قرار گرفتن در معرض هوا دچار پوسیدگی نشوند.
پوشش دهی سقف‌ها با کمک ورق‌های رولی گالوانیزه شده و یا روکش چوب شیشه‌ای انجام می‌شود. هم چنین برای سقف و بدنه سوله‌ها از ساندویچ پنل و … برای پوشش دهی استفاده می‌شود.
در ساخت سوله‌های نیاز است تا متخصصان و مهندسان پروژه برای جلوگیری و محافظت سازه از آسیب‌ها و خطرات احتمالی به عواملی مانند بار مرده مثل برف، نیروهای جانبی مثل باد و زلزله، ارتفاع دیوار، بار جرثقیل، اندازه دهانه و طول سوله، میزان درصد شیب سقف و نوع پوشش سقف و دیوارها توجه نمایند.
اجزای سوله
قبل از آشنایی با انواع سوله و نوع کاربری آن‌ها، بهتر است بدانیم هر سوله از چه اجزایی ساخته می‌شود. همان طور که گفته شد سوله‌ها مطابق با فونداسیون ستون بنا می‌شود.
- ستون
ستون‌ها در سوله نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در واقع از مهمترین و اصلی‌ترین اجزا سوله ستون است که معمولا از تیر ورق تولید می‌شود. ستون‌ها مسئول تحمل بار، وزن سوله و افزایش مقاومت سازه در برابر حوادث غیر مترقبه مانند زلزله هستند.
- ستون وال پست
ستون جانبی نگه دارنده دیوار، ستون وال پست است که در قسمت ابتدایی و انتهایی سازه نصب می‌شود. این بخش وظیفه مهار و انتقال نیروی باد را بر عهده دارد.
- استرات
اتصال قاب‌های سوله به یکدیگر از جمله وظایف استرات ها است. این قسمت مسئول مقاومت در برابر فشار طولی است.
- سایه بان
سایه بان یا سقف شیب‌دار است که برای سازه بخش اصلی است.
- نبشی سینه بند
نبشی‌ها در برابر نیروها و بارهای اضافه‌ای که به سازه وارد می‌شود عکس العمل نشان داده و آن‌ها را به پولین ها منتقل می‌کنند.
- بادبند
بادبند یا مهاربند در دو نوع سقفی و بدنه‌ای در سوله وجود دارد. بادبند بدنه برای انتقال نیروی باد به پی و بادبند سقف برای انتقال نیروی باد از راه قاب استفاده می‌شود.
- میله مهار (سگرا)
میله‌های قابل نصب بر روی سقف است که نیروهای جانبی وارد آمده را به وسط سوله انتقال می‌دهد.
- فریم (رفتر) و پرلین
این بخش تمامی نیروهای جانبی وارد شده به سوله را به ستون منتقل می‌کند.
- پیچ و مهره
یکی از ابزارهای اتصال دهنده اجزای مختلف به یکدیگر، پیچ و مهره‌ها هستند. قرار گیری اجرای مختلف در کنار یکدیگر یک سوله را احداث می‌کند. فونداسیون ساخت سوله ترکیبی از بتن و فولاد است که توسط بتن مسلح شده یا بتن آرمه از ترکیب بتن و میلگرد خم شده ایجاد می‌شود. پس از گذشت زمان دو هفته‌ای و در اصطلاح عامیانه گرفتن بتن، می‌توان مراحل بعدی را به صورت زیر ادامه داد.
سوله یک اسکلت فلزی بر پایه ستون‌های متعدد است که توسط صفحه ستون به فونداسیون وصل شده و تا از ایجاد لرزش در سازه پیشگیری شود.
قسمت دیگر ستون‌ها با اتصالات فلنجی به رفتر یا فریم متصل می‌شوند. در واقع رفترها موجب سهولت در نصب و اجرای سقف شیب‌دار می‌شود. این بخش با پیچ و مهره‌ها به اتصالات فلنجی متصل می‌شود. در ادامه برای ساخت چنانچه در نظر داشته باشید یک نیم طبقه یا بالکن به سازه اضافه کنید، تیرها را در ارتفاع مناسب به ستون‌ها وصل نمایید.
کاربرد سوله
سوله در صنایع مختلف فولادی یکی از سازه‌های پر کاربرد است. برخی از موارد استفاده سوله عبارت‌اند از:
- آشیانه هواپیما
- سالن ورزشی
- مرغداری و سالن‌های نگهداری طیور
- استفاده در کارخانه‌های فراوری شده
- انبارهای صنعتی
- پالایشگاه‌ها
- کارگاه‌های صنعتی
همان طور که گفته شد سوله‌ها، سازه‌های فلزی با سقف شیب‌دار هستند که در انواع مختلف تولید شده و با توجه به نوع کاربری و محل اجرا مورد استفاده قرار می‌گیرند. سوله‌ها در انواع مختلف هر کدام مزایا و معایبی دارند که خریدار یا مشتری می‌تواند متناسب با نوع پروژه و سلیقه خود آن را سفارش دهد.
سوله خرپایی
یکی از ساده‌ترین و به روز ترین نوع سوله، سوله خرپایی است. وجود پارامترهای منحصر به فرد در ساخت آن موجب شده تا از دیگر انواع سوله متمایز شود. از لحاظ مصالح استفاده شده در ساخت با سوله تیر ورقی مشابه است اما در انجام محاسبات فنی دقیق متفاوت است.
استفاده از تخصص مهندسی به روز در ساخت سوله خرپایی موجب شده تا استفاده از قطعات فولادی در کمترین مقدار خود باشد در نتیجه مقدار وزن سازه کاهش یافته و در مقابل استقامت و دوام آن افزایش می‌یابد. عدم استفاده از قطعات فولادی زیاد در سوله خرپایی به هیچ عنوان ایمنی و امنیت آن را خدشه دار نمی‌کند.
در این سازه تمامی نیروهای جانبی وارد آمده مانند باد، زلزله و … در صورت ایجاد به صورت یکنواخت در تمامی قسمت‌ها توزیع می‌شود و همین کار موجب می‌شود تا از جمع شدن وزن در یک نقطه جلوگیری می‌کند.
از جمله مزایای ساخت سوله خرپایی می‌توان به هزینه‌های حمل و نقل کم، طراحی سقف قوسی یا هشتی شکل، سهولت در نصب توسط جرثقیل در هر تعداد، قیمت نهایی ایجاد کمتر، اجرای آن بدون محدودیت در دهانه‌های عریض و بدون ستون، عدم محدودیت در طراحی و قابلیت باز کردن سازه به آسانی اشاره کرد.
در ساخت این نوع سوله می‌توان دهانه را در ابعاد و اندازه دلخواه و متناسب با سلیقه مشتری ایجاد نمود.
سوله تیر ورقی
قدیمی‌ترین و پر استفاده ترین سوله‌ها با توجه به گذشت زمان، سوله تیر ورقی است. البته ذکر این نکته قابل توجه است که در گذشته به دلیل عدم داشتن دانش مهندسی این نوع سوله‌ها مرسوم‌تر بوده‌اند.
با توجه به تدریس ساخت سوله تیر ورقی در گذشته تمامی فارغ التحصیلان دانشگاهی از این روش و شیوه ساخت استفاده می کرده‌اند. به همین علت تعداد سوله‌های تیر ورقی در کشور بیشتر از نوع‌های دیگر است. ساخت این نوع سوله‌ها در کشورهای اروپایی منسوخ شده است اما هم چنان در کشورهای آسیایی مانند عراق، افغانستان، ایران و … هم چنان کاربرد داشته و ساخته می‌شود.
ساخت سوله تیر ورقی با استفاده از قطعات فولادی و ورق سیاه انجام می‌شود. شکل سقف این نوع سوله به شکل هشتی است که از طریق جوشی ایجاد می‌شود. ساخت این نوع سوله با معایب بسیاری مواجه است: امکان ساخت دهانه با طول بیشتر از 45 متر امکان پذیر نیست. وزن این سوله به دلیل استفاده از قطعات زیاد بیشتر از حد معمول است و در نتیجه هزینه آن هم نسبت به دیگر سازه‌ها بیشتر است. با توجه به توضیحات داده شده، افراد ترجیح می‌دهند سازه سوله‌ای دیگری را جایگزین سوله تیر ورقی کنند.
توصیه می‌شود با توجه به اینکه سوله‌های با دهانه زیر 18 متر از طریق تیر ورقی به دلیل داشتن قطعات کمتر دارای هزینه کمتری برای احداث است، برای این اندازه دهانه از سوله تیر ورقی استفاده نمایید.
سوله UBM ( یو بی ام )
در ساخت این نوع سوله از ورق‌های گالوانیزه فرم داده شده و نورد کرده استفاده شده است. ورق‌ها توسط دستگاه مخصوصی به نام سمیر به یکدیگر متصل می‌شوند. این کار برای چفت نمودن ورق‌ها به یکدیگر انجام می‌شود. اما نکته قابل تامل در این قسمت امکان جدا شدن ورق‌ها از یکدیگر در اثر انقباض، انبساط و لرزش‌های شدید ناشی از نیروی باد است. بیشترین کاربرد این نوع سوله برای سازه‌های با دهانه حداکثر 30 متر است.
مقاومت پایین این نوع سوله در برابر رطوبت هوا، باران و برف به دلیل استفاده از روش عایق کاری پاششی موجب می‌شود تا در مدت زمان کوتاهی پس از اجزا نیاز به تعمیر و رسیدگی داشته باشد و این خود موجب افزایش هزینه‌های مصرفی می‌شود.
عایق استفاده شده در این نوع سوله‌ها، قابل اشتعال و جذب کننده آلودگی است. علاوه بر این به هیچ عنوان قابلیت ضد عفونی را نخواهند داشت به همین علت در بیمارستان‌ها، صنایع غذا سازی، مرغداری و یا دامداری به هیچ عنوان نباید از این نوع سوله استفاده نمود.
یکی از مزایای سوله UBM هزینه پایین احداث آن نسبت به سایر سوله‌ها است اما با توجه به محدودیت طولی دهانه و عدم مقاومت در برابر رطوبت و تغییرات آب و هوایی پیشنهاد می‌شود از انواع دیگر سوله‌ها استفاده نمایید.
آشنایی با انواع دیگر سوله
سوله‌ها بر اساس کاربرد و شکل نیز می‌توانند دسته بندی شوند.
انواع سوله از لحاظ کاربرد
این نوع سوله‌ها از کار آمدترین سازه‌ها برای گسترش و توسعه کارخانه‌ها است. استحکام و دوام این سوله‌ها در بیشترین مقدار خود قرار دارد و در اندازه‌ها و اشکال مختلفی احداث می‌شود. ساخت این سوله‌ها و جداسازی قطعات آن از یکدیگر به سهولت و آسانی انجام می‌شود.
سوله‌های سفارشی در واقع بر اساس نیاز شما و در اندازه و ابعاد مشخص شده متناسب با پروژه شما ساخته می‌شوند. شاید شما نیاز داشته باشید برای نگهداری محصولات خود از یک سوله منحصر به فرد با ویژگی‌های مخصوص داشته باشید که در این حالت می‌توانید آن را سفارش دهید.
یکی از ویژگی‌های سوله‌ها مقاومت در برابر رطوبت، باران و برف است. به دلیل استفاده از فولاد در سوله‌های جعبه‌ای، این سازه دارای مقاومت و استحکام بالایی در مقابل تغییرات آب و هوایی است. بیشترین کاربرد این نوع سوله‌ها در مکان‌های صنعتی مانند نیروگاه برق است. ساخت این سوله‌ها کاملا کنترل شده است و بدون هیچ گونه تهدیدی از فضای بیرون می‌تواند احداث شود.
انواع سوله بر اساس شکل ظاهری
یکی دیگر از دسته‌بندی‌های سوله‌ها بر اساس شکل ظاهری آن‌ها است.
- سوله قوسی
- سوله با ستون مشترک
- سوله تک شیب
- سوله چند دهانه با ستون
- سوله با ستون‌ها وسط مشترک
- سوله تک شیب با ستون وسط
- سوله تک شیب با ستون‌ها وسط
- سوله تک شیب متصل به ساختمان
علاوه بر این یک دسته بندی دیگر است که سوله‌ها را در چند نوع مختلف ارائه می‌دهد.
- سوله‌های یک دهانه
- سوله‌های چند دهانه
- سوله‌های چند ضلعی
- سوله‌های مدرو
- سوله‌های مختلط
سوله به عنوان یک سازه فولادی پر کاربرد در صنایع مختلف شناخته و مورد استفاده قرار می‌گیرد. سقف این سازه‌ها به صورت شیب‌دار و بدون استفاده از ستون در وسط سازه ایجاد می‌شود. سوله‌ها در بیشتر صنایع کاربرد دارند. انواع مختلف آن از گذشته تا الان بر اساس نوع کارایی، محل مورد استفاده، شکل ظاهری، ماده اولیه جهت ساخت در دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌شود. هر نوع از سوله‌ها با عملکرد و کارایی مشخص توسط مهندسین و متخصصان آگاه به دانش احداث آن ایجاد و مورد استفاده قرار می‌گیرند.