بذل مهریه قابل برگشت است

بذل مهریه قابل برگشت است؟ این سوالی است که در دل بسیاری از زنان جوانه می زند، لحظه ای که تصمیم می گیرند از حق قانونی خود بگذرند و سپس با موجی از تردیدها و پشیمانی ها روبرو می شوند. حکایت بخشیدن مهریه، داستانی پر از پیچیدگی های عاطفی و ظرافت های حقوقی است که در آن هر کلمه و هر سند، می تواند سرنوشت را به سمتی متفاوت سوق دهد.

مهریه، آن پشتوانه ی مالی و عاطفی که از لحظه ی جاری شدن صیغه ی عقد به ملکیت زن درمی آید، گاه به دلایل مختلفی نظیر تلاش برای حفظ زندگی مشترک، توافق بر طلاق یا حتی نشان دادن حسن نیت، بخشیده می شود. اما آیا این گذشت، همیشه یک مسیر بی بازگشت است؟ آیا زنانی که مهریه ی خود را بخشیده اند، می توانند دوباره آن را مطالبه کنند؟ پاسخ به این پرسش، نه یک بله ساده است و نه یک خیر قاطع. داستان رجوع از بذل مهریه، فصلی از کتاب حقوق خانواده است که با انواع مختلف بخشش و شرایط منحصر به فرد هر کدام گره خورده است. در این مسیر، آگاهی از جزئیات حقوقی مانند تمایز میان هبه، ابراء، اقرار به وصول و بذل در طلاق خلع، می تواند همچون نقشه ای عمل کند و راه را برای کسانی که به دنبال بازپس گیری حق خود هستند، روشن سازد.

مهریه و جایگاه آن در زندگی زنان

برای درک عمیق تر موضوع بذل مهریه و امکان رجوع از آن، ابتدا لازم است جایگاه مهریه در نظام حقوقی و اجتماعی ما را بازخوانی کنیم. مهریه نه تنها یک تعهد مالی، بلکه نمادی از احترام و تضمینی برای حقوق زن در زندگی مشترک است.

مهریه، پشتوانه ای از جنس قانون و عاطفه

مهریه، بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران، به محض جاری شدن صیغه ی عقد، به مالکیت زن درمی آید. این بدان معناست که زن از همان لحظه، حق هرگونه تصرفی در مهریه ی خود را دارد، اعم از مطالبه، بخشش، یا هرگونه معامله ی دیگر. مهریه تنها یک مبلغ یا دارایی نیست؛ بلکه یک پشتوانه حقوقی و عاطفی است که می تواند در بزنگاه های زندگی، حامی زن باشد. زن با دریافت مهریه، به استقلال مالی دست می یابد و این موضوع می تواند به او در تصمیم گیری های مهم زندگی، آرامش خاطر بیشتری ببخشد. این حق، از گذشته های دور، به عنوان یک حمایت بنیادین برای زنان در نظر گرفته شده و هدف آن تضمین موقعیت زن در چارچوب خانواده بوده است.

بذل مهریه: تصمیمی از سر امید یا اجبار؟

بذل مهریه، به معنای بخشیدن یا اسقاط آن، یکی از حقوق مسلم زن است که می تواند با اراده ی آزاد خود آن را اعمال کند. اما چرا یک زن ممکن است تصمیم به بخشش مهریه ی خود بگیرد؟ گاه این تصمیم از سر حسن نیت و برای استحکام بخشیدن به زندگی مشترک گرفته می شود؛ مثلاً زمانی که زوجین به توافقی عمیق برای ادامه ی زندگی می رسند و زن با بخشش مهریه، مهر و اعتماد خود را ابراز می کند. گاهی نیز در مسیر دشوار طلاق های توافقی یا خلع، زن برای رسیدن به حقوقی دیگر مانند حضانت فرزند یا حق طلاق، مجبور به گذشت از مهریه ی خود می شود. این بخشش می تواند یک تصمیم بسیار شخصی باشد که با امید به آینده ای بهتر، یا گاهی تحت فشار و با تلخی برای پایان دادن به وضعیت موجود، گرفته می شود. در هر صورت، این اقدام باید با آگاهی کامل از تمامی پیامدهای حقوقی و آینده نگری انجام شود تا بعدها باعث پشیمانی و حسرت نگردد.

آیا داستان بخشش مهریه همیشه یک پایان دارد؟ انواع بذل و امکان رجوع

پرسش اساسی این مقاله این است که آیا بذل مهریه قابل برگشت است؟ پاسخ به این سوال، به نوع بخششی که زن انجام داده است، بستگی دارد. در ادامه به بررسی دقیق انواع بذل مهریه و قابلیت رجوع از هر یک می پردازیم.

هبه مهریه: هدیه ای که شاید بازگردد

هبه به معنای بخشیدن مالی به دیگری به صورت هدیه است و یکی از روش های رایج برای بخشش مهریه محسوب می شود. بر اساس ماده ۷۹۵ قانون مدنی، هبه عقدی است جایز؛ یعنی هر یک از طرفین (واهب و متهب) می توانند تا زمانی که مال موجود است، از آن رجوع کنند. حال، تصور کنید زنی مهریه ی خود را به همسرش هبه کرده است. آیا می تواند از این تصمیم برگردد؟

بله، در شرایطی خاص امکان رجوع از هبه ی مهریه وجود دارد. بر اساس ماده ۸۰۳ قانون مدنی، واهب می تواند با بقای عین موهوبه (مال بخشیده شده) از هبه رجوع کند، مگر در موارد زیر:

1. اگر متهب (کسی که هدیه را گرفته) پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
2. در صورتی که هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد (یعنی در ازای هبه، چیزی دریافت کرده باشد).
3. اگر عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده باشد یا متعلق حق غیر واقع شود (مثلاً شوهر آن را فروخته یا به دیگری هبه کرده باشد).
4. در صورتی که عین موهوبه تلف شده باشد.

بنابراین، اگر زنی مهریه خود را به صورت هبه به همسرش بخشیده باشد و آن مال همچنان در مالکیت شوهر باقی باشد و مصرف نشده باشد، زن می تواند از بخشش خود رجوع کند. به عنوان مثال، اگر زنی ۱۰ سکه بهار آزادی را به همسرش هبه کرده باشد و این سکه ها هنوز نزد شوهر موجود باشند، زن حق دارد از هبه رجوع کرده و سکه ها را مطالبه کند. اما اگر شوهر این سکه ها را فروخته یا خرج کرده باشد، دیگر امکان رجوع از هبه وجود نخواهد داشت.

ابراء مهریه: وداع بی بازگشت با حق مهریه

ابراء به معنای اسقاط دین است و در مباحث حقوقی، جایگاهی متفاوت از هبه دارد. بر اساس ماده ۲۸۹ قانون مدنی، ابراء عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرف نظر نماید. زمانی که زنی مهریه ی خود را ابراء می کند، در واقع از حق مطالبه ی آن صرف نظر کرده و ذمه ی شوهر را از پرداخت مهریه بری می سازد. ماهیت ابراء، نهایی و غیرقابل برگشت است.

به عبارت دیگر، با ابراء مهریه، دیگر دین مهریه وجود خارجی نخواهد داشت و شوهر دیگر هیچ تعهدی نسبت به آن ندارد. این اقدام شباهت زیادی به پرداخت مهریه دارد؛ با این تفاوت که به جای پرداخت، زن از حق خود می گذرد. به همین دلیل، اگر زنی مهریه ی خود را ابراء کند، حتی اگر بعداً پشیمان شود، از نظر قانونی نمی تواند از ابراء رجوع کرده و مهریه ی خود را مجدداً مطالبه کند. این تفاوت اساسی ابراء با هبه است که آن را به تصمیمی کاملاً قطعی و برگشت ناپذیر تبدیل می کند. برای ابراء مهریه، معمولاً از الفاظ صریح و قاطع در سند رسمی استفاده می شود تا جای هیچ گونه شکی باقی نماند.

«ابراء مهریه به منزله اسقاط دائمی دین است و زن پس از ابراء، حق رجوع و مطالبه ی مجدد مهریه ی خود را نخواهد داشت؛ این نکته ای کلیدی است که هر زنی پیش از اقدام به بذل مهریه باید به آن واقف باشد.»

اقرار به وصول مهریه: ادعایی که تغییر آن دشوار است

اقرار به وصول مهریه به این معناست که زن کتباً یا شفاهی اقرار کند که مهریه ی خود را به طور کامل از همسرش دریافت کرده است. این اقرار معمولاً در دفاتر اسناد رسمی ثبت می شود و سند رسمی اقرار به وصول، دارای اعتبار بسیار زیادی در محاکم قضایی است. تفاوت اقرار به وصول با ابراء در این است که در اقرار، زن ادعا می کند مهریه را دریافت کرده، نه اینکه آن را بخشیده باشد.

آیا اقرار به وصول قابل برگشت است؟ از نظر قانونی، اقرار حجّت است و زن پس از اقرار به دریافت مهریه، نمی تواند به سادگی از آن عدول کند. اثبات خلاف اقرار، کاری بسیار دشوار است و زن باید مدارک و دلایل محکمی ارائه دهد که نشان دهد اقرارش از روی اشتباه، اکراه یا اجبار بوده و مهریه را در واقع دریافت نکرده است. این فرایند معمولاً در دادگاه ها با چالش های بسیاری همراه است و شانس موفقیت در آن کم است. بنابراین، زنانی که به وصول مهریه اقرار می کنند، باید کاملاً از پیامدهای آن آگاه باشند، چرا که تغییر این ادعا نیازمند اثبات خلاف آن با مستندات قوی است.

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات: فرصت طلایی در ایام عده

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات، شرایط خاص و متفاوتی دارد. طلاق خلع زمانی اتفاق می افتد که زن به دلیل کراهت شدید از شوهر خود، حاضر می شود مالی (که معمولاً مهریه یا بخشی از آن است) را به عنوان فدیه یا عوض به او ببخشد تا طلاق بگیرد. در طلاق مبارات نیز کراهت متقابل است و هر دو طرف خواهان جدایی هستند. در هر دو نوع، بذل مهریه به عنوان شرطی برای جاری شدن صیغه طلاق است.

مهم ترین نکته در بذل مهریه در طلاق خلع، امکان رجوع از این بخشش در مدت عده است. عده ی طلاق خلع و مبارات معمولاً سه طهر یا سه ماه است. اگر زن در این مدت، از بخشش مهریه ی خود پشیمان شود و رجوع کند، طلاق از نوع خلع به طلاق رجعی تبدیل می شود. این بدان معناست که شوهر نیز حق خواهد داشت تا در همان مدت عده، به زندگی مشترک بازگردد و طلاق را لغو کند. این فرصت، یک پنجره ی طلایی برای زنانی است که پس از طلاق خلع، از تصمیم خود پشیمان شده اند. باید توجه داشت که این رجوع باید به صورت رسمی و در مراجع قانونی اعلام شود و زن به صراحت بیان کند که از بخشش مهریه خود منصرف شده است.

مثال: زنی برای طلاق از همسرش، پنجاه سکه از مهریه ی خود را می بخشد و طلاق خلع جاری می شود. اگر پس از یک ماه (و در حالی که هنوز در دوران عده است)، زن پشیمان شود و به دادگاه اعلام کند که از بخشش مهریه رجوع کرده و مهریه ی خود را می خواهد، شوهر نیز حق پیدا می کند که به زندگی مشترک بازگردد و طلاق را منتفی کند. این حق رجوع از مابذل، یکی از استثنائات مهم در قابلیت بازگشت مهریه است.

نکات مهم و ظرافت های حقوقی: برگ هایی از دفتر سرنوشت

در مسیر بذل یا رجوع از مهریه، توجه به جزئیات حقوقی و اداری اهمیت فراوانی دارد. این جزئیات می توانند تعیین کننده ی سرنوشت مالی و حقوقی زن باشند.

اهمیت سند رسمی: چرا باید همه چیز مکتوب باشد؟

در دنیای حقوقی، سند رسمی مانند یک سپر محکم عمل می کند. ثبت رسمی اسناد مرتبط با بذل مهریه در دفاتر اسناد رسمی، اعتبار قانونی و اثباتی بالایی به این اقدام می بخشد. سند رسمی به سندی گفته می شود که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آن ها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد. تفاوت سند رسمی با سند عادی، در قدرت اثباتی آن ها در دادگاه است. سند رسمی به خودی خود معتبر است و نیاز به اثبات اصالت ندارد، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود؛ در حالی که سند عادی ممکن است در معرض انکار و تردید قرار گیرد و نیاز به اثبات اصالت داشته باشد. بنابراین، برای اطمینان از صحت و قطعیت بذل مهریه (یا هر اقدام حقوقی دیگر)، تنظیم سند رسمی اکیداً توصیه می شود تا در آینده هیچ ابهامی باقی نماند و طرفین نتوانند به راحتی از تعهدات خود شانه خالی کنند.

اراده آزاد و آگاهی کامل: ستون های تصمیم گیری صحیح

یکی از مهم ترین اصول در هر عقد و قرارداد حقوقی، وجود اراده ی آزاد و رضایت کامل طرفین است. بذل مهریه نیز از این قاعده مستثنی نیست. زن باید با اراده ی آزاد و بدون هیچ گونه اکراه، اجبار یا تهدید، تصمیم به بخشش مهریه ی خود بگیرد. اگر ثابت شود که زن تحت فشار، فریب یا اجبار مهریه ی خود را بخشیده است، آن بخشش باطل و بلااثر خواهد بود. علاوه بر اراده آزاد، آگاهی کامل از عواقب حقوقی این تصمیم نیز حیاتی است. زنی که مهریه ی خود را می بخشد، باید دقیقاً بداند که چه نوع بخششی انجام می دهد (هبه، ابراء، اقرار یا بذل در خلع) و هر کدام چه پیامدها و قابلیت های رجوعی دارند. عدم آگاهی می تواند منجر به از دست دادن دائمی یک حق مالی مهم شود و پشیمانی های بعدی را به همراه داشته باشد. مشورت با یک وکیل متخصص قبل از هرگونه اقدام، می تواند ضامن اتخاذ تصمیمی آگاهانه و حفظ حقوق زن باشد.

انتخاب کلمات: قدرتی فراتر از آنچه می پندارید

در تنظیم اسناد حقوقی، تک تک کلمات و عبارات دارای اهمیت هستند و می توانند سرنوشت یک موضوع را تغییر دهند. تفاوت بین هبه می کنم، ابراء می کنم و اقرار به وصول می کنم بسیار زیاد است و تأثیر مستقیمی بر قابلیت رجوع از مهریه دارد. استفاده از واژه ی هبه در سند، امکان رجوع را در صورت وجود شرایط فراهم می کند؛ در حالی که استفاده از واژه ی ابراء به معنای گذشت قطعی و بی بازگشت از مهریه است. اقرار به وصول نیز حالتی را ایجاد می کند که ادعای زن مبنی بر دریافت مهریه را اثبات می کند و رجوع از آن بسیار دشوار است. از این رو، تاکید می شود که قبل از امضای هر سندی، متن آن به دقت مطالعه شود و در صورت نیاز، از یک مشاور حقوقی یا وکیل کمک گرفته شود تا از انتخاب صحیح کلمات و مطابقت آن ها با نیت و اراده ی واقعی زن اطمینان حاصل شود. این دقت در انتخاب کلمات، می تواند آینده ی حقوقی زن را تحت تأثیر قرار دهد.

مسیر بازپس گیری حق: گام به گام تا عدالت

پس از درک پیچیدگی های بذل مهریه، ممکن است زنی به این نتیجه برسد که حق رجوع از بخشش خود را دارد. در این صورت، پیمودن یک مسیر مشخص و قانونی ضروری است. این مسیر با دقت و صبر، می تواند به بازپس گیری حقوق از دست رفته کمک کند.

گام اول: رمزگشایی از نوع بخشش

اولین و شاید مهم ترین گام برای رجوع از بذل مهریه، تشخیص دقیق نوع بخششی است که انجام شده است. همانطور که پیشتر گفته شد، تفاوت بین هبه، ابراء، اقرار به وصول و بذل در طلاق خلع، از اهمیت حیاتی برخوردار است. برای این کار، باید تمام اسناد و مدارک مربوط به بخشش مهریه، از جمله سند نکاحیه و سند مربوط به بخشش (در صورت وجود) به دقت بررسی شود. در صورتی که سندی در کار نباشد، یا سند موجود مبهم باشد، نیاز است تا با مراجعه به دفاتر ثبت اسناد رسمی یا دفاتر طلاق، اطلاعات دقیق در مورد ماهیت این اقدام حقوقی به دست آید. گاهی اوقات، متن یک سند به قدری پیچیده است که تنها یک حقوقدان می تواند ماهیت دقیق آن را تشخیص دهد. این مرحله، شبیه به رمزگشایی از یک معمای حقوقی است که تنها با یافتن سرنخ های صحیح می توان به پاسخ نهایی رسید.

گام دوم: جمع آوری شواهد

پس از تشخیص نوع بخشش، نوبت به جمع آوری مدارک و شواهد لازم می رسد. این مدارک، پایه ی اصلی هرگونه اقدام قانونی بعدی خواهند بود. مدارک ضروری شامل:

• اصل و کپی سند ازدواج (قباله نکاح).
• اصل و کپی سند بخشش مهریه (اگر وجود داشته باشد) که می تواند شامل اقرارنامه، سند هبه یا هر توافق نامه دیگری باشد.
• مدارک هویتی زن (شناسنامه و کارت ملی).
• در صورت لزوم، شهادت شهود یا هر مدرک دیگری که می تواند به اثبات ادعای زن کمک کند (مثلاً اثبات اکراه یا عدم دریافت مهریه در موارد اقرار به وصول).

جمع آوری دقیق این مدارک، می تواند روند پرونده را تسریع بخشیده و از هرگونه تأخیر احتمالی جلوگیری کند. هر سند و هر مدرک، قطعه ای از پازل است که به تصویر کلی پرونده ی زن، و شانس او برای بازپس گیری حق، کمک می کند.

گام سوم: همراهی با یک وکیل متخصص: چرا یک راهنما نیاز است؟

در پرونده های حقوقی مربوط به خانواده و مهریه، حضور وکیل متخصص نه تنها مفید، بلکه اغلب ضروری است. وکیل خانواده با دانش عمیق خود از قوانین و رویه های قضایی، می تواند نقش یک راهنمای دانا و با تجربه را ایفا کند. او ابتدا پرونده را به دقت بررسی کرده، نوع بخشش مهریه را تشخیص می دهد و بهترین راهکار قانونی را به زن پیشنهاد می کند. سپس با تنظیم دادخواستی حقوقی قوی و مستند، از حقوق زن در دادگاه دفاع می کند. وکیل می تواند در مراحل مختلف پرونده، از جمله جمع آوری مدارک، مذاکره با طرف مقابل، و حضور در جلسات دادگاه، به زن کمک کند. برای مثال، اگر بخشش مهریه در طلاق خلع اتفاق افتاده باشد، وکیل می تواند در مدت عده، با سرعت و دقت لازم، اقدامات قانونی برای رجوع از مابذل را انجام دهد و طلاق را به رجعی تبدیل کند تا حقوق موکلش محفوظ بماند. همراهی وکیل، به زن این اطمینان را می دهد که پرونده اش به بهترین شکل ممکن پیگیری می شود و او تنها نیست.

گام چهارم: در مسیر قانونی

پس از مشاوره با وکیل و جمع آوری مدارک لازم، نوبت به اقدامات قانونی می رسد. این اقدامات بسته به نوع بخشش و شرایط پرونده می تواند متفاوت باشد:

1. تنظیم و تقدیم دادخواست حقوقی: اگر زن قصد رجوع از هبه مهریه را داشته باشد یا در صورت اثبات اکراه و اجبار در سایر موارد، وکیل دادخواستی را تنظیم و به دادگاه صالح خانواده تقدیم می کند. در این دادخواست، خواسته زن مبنی بر مطالبه مهریه یا ابطال سند بخشش به تفصیل شرح داده می شود و مدارک پیوست می گردد.
2. پیگیری در مراجع قضایی: پس از تقدیم دادخواست، پرونده در دادگاه به جریان می افتد. زن و وکیلش باید در جلسات دادگاه حضور یابند، دفاعیات خود را مطرح کنند و به سوالات قاضی پاسخ دهند. این مرحله ممکن است زمان بر باشد و نیاز به صبر و پیگیری مستمر دارد.
3. ارجاع به دفترخانه ای که سند در آن تنظیم شده (برای رجوع از بذل در طلاق خلع): همانطور که اشاره شد، در طلاق خلع، زن می تواند در مدت عده از بذل مهریه خود رجوع کند. این رجوع باید به اطلاع همسر برسد و در صورت لزوم، در همان دفترخانه ای که صیغه طلاق جاری شده، ثبت گردد تا طلاق از خلع به رجعی تبدیل شود.

این گام ها، هرچند ممکن است پیچیده به نظر برسند، اما با راهنمایی یک وکیل مجرب، قابل انجام هستند و می توانند به زن در بازپس گیری حقوق قانونی اش یاری رسانند.

جدول مقایسه ای: مروری بر انواع بذل مهریه و قابلیت رجوع

درک تفاوت های هر یک از انواع بخشش مهریه، کلید پاسخ به سوال آیا بذل مهریه قابل برگشت است می باشد. این جدول، خلاصه ای از این تفاوت ها را ارائه می دهد:

نوع بذل مهریه	تعریف	قابلیت رجوع	توضیحات کلیدی
هبه مهریه	زن مهریه را به عنوان هدیه به شوهر می بخشد (عقد جایز).	بله، در صورت بقای عین موهوبه و عدم وجود موانع قانونی.	مال بخشیده شده باید موجود و در مالکیت شوهر باشد؛ اگر مصرف شده باشد، قابل رجوع نیست.
ابراء مهریه	زن از حق خود نسبت به دریافت مهریه به طور کامل صرف نظر می کند و ذمه شوهر را بری می سازد (اسقاط دین).	خیر، به هیچ وجه.	این اقدام نهایی و غیرقابل برگشت است؛ دین مهریه از بین می رود.
اقرار به وصول مهریه	زن اقرار می کند که مهریه خود را دریافت کرده است.	بسیار دشوار، مگر با اثبات خلاف آن (اکراه، اشتباه، فریب).	سند رسمی اقرار به وصول، دارای اعتبار بالایی است و اثبات خلاف آن بار سنگینی دارد.
بذل مهریه در طلاق خلع/مبارات	زن برای رهایی از زندگی مشترک (به دلیل کراهت)، مهریه یا مالی را به عنوان فدیه می بخشد.	بله، تنها در مدت عده طلاق.	اگر زن در مدت عده رجوع کند، طلاق به رجعی تبدیل شده و شوهر نیز حق رجوع به زندگی را دارد.

نتیجه گیری: تصمیم آگاهانه، پایانی روشن

داستان بذل مهریه، حکایتی پر از فراز و نشیب های حقوقی و عاطفی است. این تصمیم، خواه از سر عشق و اعتماد باشد یا از روی اجبار و برای رهایی از شرایط دشوار، می تواند پیامدهای عمیق و طولانی مدتی در زندگی یک زن داشته باشد. پاسخ به این سوال کلیدی که بذل مهریه قابل برگشت است؟ همانطور که دیدیم، به سادگی قابل بیان نیست و کاملاً وابسته به نوع بخشش و شرایط حقوقی حاکم بر آن است.

دیدیم که در مواردی همچون هبه مهریه (با شرایط خاص) و بذل مهریه در طلاق خلع (در مدت عده)، فرصت هایی برای رجوع از این تصمیم وجود دارد. اما در مواردی نظیر ابراء مهریه و اقرار به وصول، این راه عملاً بسته می شود و زن باید بپذیرد که از حق خود برای همیشه گذشته است. بنابراین، هوشیاری و تحقیق قبل از هرگونه اقدام، نه یک توصیه، بلکه یک ضرورت است. هر زنی باید با چشمان باز و آگاهی کامل از حقوق خود، قدم در این مسیر بگذارد.

در تمام این مراحل، از تشخیص نوع بخشش گرفته تا جمع آوری مدارک و پیگیری های قضایی، نقش یک وکیل متخصص خانواده بسیار پررنگ و حیاتی است. وکیل با دانش و تجربه ی خود، می تواند چراغ راهی باشد در تاریکی های پیچیده ی قوانین، و اطمینان دهد که حقوق زن به بهترین نحو ممکن حفظ خواهد شد. حفظ حقوق زنان و اهمیت جایگاه مهریه، نه تنها یک اصل قانونی، بلکه یک ارزش اجتماعی است که باید همواره مورد توجه قرار گیرد و با تصمیمات آگاهانه، می توان از آن حراست کرد.

سوالات متداول

آیا برای بخشش مهریه حتماً باید به دفترخانه مراجعه کرد؟

خیر، بخشش مهریه می تواند به صورت شفاهی یا با سند عادی نیز انجام شود. اما برای اینکه بخشش مهریه از اعتبار حقوقی بالاتری برخوردار باشد و در آینده مشکل ساز نشود، اکیداً توصیه می شود که این اقدام در دفتر اسناد رسمی و به صورت رسمی ثبت گردد. سند رسمی، قدرت اثباتی بسیار بیشتری در مراجع قضایی دارد و احتمال انکار یا تردید در آن کمتر است.

اگر شوهر بعد از بخشش مهریه، آن را مصرف کرده باشد، باز هم زن می تواند رجوع کند؟

این موضوع بستگی به نوع بخشش دارد. اگر بخشش به صورت «هبه» بوده باشد و عین موهوبه (مال بخشیده شده) توسط شوهر مصرف شده یا از ملکیت او خارج شده باشد، امکان رجوع از هبه وجود نخواهد داشت. اما اگر بخشش به صورت «ابراء» باشد، اصلاً امکان رجوع وجود ندارد، چه مصرف شده باشد چه نشده باشد. در مورد بذل در طلاق خلع، مصرف مال توسط شوهر مانع رجوع زن در مدت عده نمی شود، اما پس از رجوع زن، طلاق به رجعی تبدیل می شود و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند.

مهلت رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع چقدر است و اگر این مهلت بگذرد چه می شود؟

مهلت رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع، در مدت عده طلاق است. عده طلاق خلع برای زنانی که عادت ماهیانه دارند، سه طهر (پایان سه عادت ماهیانه) و برای زنانی که عادت ماهیانه ندارند، سه ماه قمری است. اگر این مهلت بگذرد، طلاق بائن شده و دیگر امکان رجوع از بذل مهریه (و نیز حق رجوع مرد به زندگی مشترک) وجود نخواهد داشت.

آیا مرد می تواند زن را مجبور به ابراء مهریه کند؟

خیر، هیچ کس نمی تواند زن را مجبور به ابراء مهریه کند. ابراء مهریه باید با اراده ی آزاد، رضایت کامل و آگاهی از پیامدهای حقوقی آن صورت گیرد. اگر زن تحت فشار، اکراه، تهدید یا اجبار مهریه ی خود را ابراء کند، این ابراء فاقد اعتبار قانونی بوده و قابل ابطال است. در صورت اثبات اجبار در دادگاه، ابراء باطل خواهد شد.

بخشش مهریه در دوران عقد با دوران زناشویی تفاوتی دارد؟

از نظر ماهیت حقوقی، تفاوت اساسی در بخشش مهریه در دوران عقد با دوران زناشویی وجود ندارد. مهریه به محض جاری شدن صیغه عقد به مالکیت زن درمی آید، بنابراین زن می تواند در هر زمان (هم در دوران عقد و هم پس از آن) نسبت به بخشش تمام یا بخشی از آن اقدام کند. اما در دوران عقد، اگر زن قبل از نزدیکی اقدام به بخشش مهریه کند و سپس طلاق رخ دهد، ممکن است این بخشش پیامدهایی خاص برای او داشته باشد، به خصوص اگر نوع بخشش هبه باشد.

آیا می شود بخشی از مهریه را بخشید و بخشی را نگه داشت؟

بله، زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه ی خود را ببخشد. این امکان وجود دارد که زن تصمیم بگیرد تنها قسمتی از مهریه ی خود را به همسرش ببخشد (مثلاً از ۱۰۰ سکه، ۵۰ سکه را ببخشد) و مابقی را برای خود حفظ کند. این اقدام نیز باید با سند رسمی و به روشنی مشخص شود که چه مقدار از مهریه و با چه عنوانی (هبه، ابراء) بخشیده شده است، تا از بروز ابهامات و مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود.