طناب خوب برای خفگی ملت
چند سال پیش یکی از دوستانش در یکی از بازارهای محلی در شمال ایران به فروشنده ای گفت که طناب هایش را در حیاط خانه اش بفروشد: «من یک طناب دارم، طناب خوبی برای خودکشی». این جمله کوتاه برای بازار روز شمال سالهاست که تمثیلی از سیاست های عمومی به ویژه بودجه بوده است. من توضیح خواهم داد.
ده ها سال است که کشور منابع خود را برای اجرای پروژه ها و اقداماتی اختصاص داده است که تاریخچه برنامه ریزی توسعه دارای ویژگی های مشترک بسیاری است:
یکی آنها مطالعات ارزیابی اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی خود را انجام نمی دهند و به دلیل فشارهای سیاسی یا لابی های کارآفرینی در ردیف های بودجه قرار می گیرند.
دو آنها برای محیط زیست بسیار مضر هستند و بسیاری از آنها آب، خاک، جنگل ها، تنوع زیستی و منابع هوا را در طول دهه ها از بین برده اند.
سه. بودجه آنها بسیار زیاد است و صرف منابع برای این پروژه ها هیچ بودجه ای برای پروژه های کوچک اما بی اثر باقی نمی گذارد. بدین ترتیب کشور از مزایای این طرح های درست بی بهره است.
چهار آنها تأثیر قابل توجهی بر توانایی دولت برای اداره بهتر کشور ندارند و هیچ منفعتی جز حفظ منافع ذینفعان محدود ندارند.
پنج به دلیل عدم ارزیابی اقتصادی و مالی، سالها، دههها در بودجه میمانند، به پروژههای نیمهتمام تبدیل میشوند و صدها و هزاران نفر به منابع مالی عمومی وابسته هستند.
کلاه. به دلیل تاثیرات مخربی که بر محیط زیست دارند، منابع آب، خاک، جنگل و هوا را از بین برده اند و باید در بودجه در سال های آینده جبران خسارات وارده به آن ها پیش بینی شود.
هفت. آنها هرگز به اهداف اشتغال و درآمد زایی که ناآگاهانه یا کاذب بودجه در نظر گرفته شده است، نمی رسند و در عین حال که پاسخگوی نیازهای مردم نیستند، درک جامعه از فساد را افزایش می دهند.
هشت تامین مالی این پروژه ها با تامین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای سرمایه ای مورد نیاز پروژه ها باعث کسری بودجه شده و در اغلب موارد ارز موجود را کاهش داده و کسری تراز پرداخت ها را تحت تاثیر قرار می دهد و بر تورم و سایر کلان اقتصادی اثر مخربی می گذارد. متغیرها .
خیر منابع مالی هنگفت مورد نیاز برای اجرای این پروژه ها باعث وابستگی بیشتر بودجه به نفت و افزایش چرخه وابستگی به نفت می شود.
ده. تأثیر روانی آنها بر حاکمان این است که معتقدند با انجام این پروژه های بزرگ (کلمات بزرگ یا بزرگ برای چنین طرح هایی قابل احترام است) پیشرفت می کنند، از نظر روانی رضایت دارند و الزامات حکمرانی پایدار را نادیده می گیرند.
صدها پروژه از این دست ده ها سال است که ساخته شده است، بقیه کارها هنوز روی میز بودجه است و هر نماینده مجلس، پیمانکار یا گروه ذینفع دیگری خواهان تصویب و تامین اعتبار برای آنها است.
دهههاست که سیاستگذاران و بودجهسازان با پول نفت، منابع طبیعی، مالیات و سایر داراییهای کشور، ریسمانهای ده ملک فوق را خریدهاند و مشتاقانه و سرافراز به گردن مردم، طبیعت ایران و این تمدن بستهاند. .
هر طرحی که ده ویژگی فوق را داشته باشد طناب خوبی است که سیاستمداران، نمایندگان مجلس، وزرا، معاونان وزیر، کارآفرینان و مشاوران، دیوانسالاران فاسد یا ترسو که جرأت مخالفت را ندارند، آن را به دست مردم این سرزمین و آیندگان خواهند داد تا به دار آویزند. خودت کم کم
این داستان از ابتدای برنامه ریزی توسعه در ایران، از اوایل دهه 1330 تا به امروز تکرار شده است. اگر احساس میکنید غرق شدهاید، به خاطر طنابهایی است که حاکمان، سیاستمداران، بوروکراتها، کارآفرینان و مشاوران برای ۷۰ سال به گردن ما بستهاند. بدهی هایی که از محل بودجه سالانه دولت ها تامین می شود.