به عبارت دیگر، اگر برجام در ابتدای دوره ریاست جمهوری بایدن احیا می‌شد، ظرف چهار سال به مرحله‌ای می‌رسید که ریشه در این واقعیت داشت که اگر تغییر حکومتی در آمریکا صورت می‌گرفت، دولت جدید چیزی مشابه دولت ترامپ نمی‌دانست. کار کردن اما آن زمان تلف شد. مشکل اصلی اکنون این است که ایرانی ها حق دارند شک کنند که اگر حتی الان برجام را امضا کنند و ایران به تعهدات هسته ای خود عمل کند، به زودی فرصتی برای تغییر اکثریت در کنگره به نفع جمهوری خواهان وجود خواهد داشت. به ویژه نزدیک شدن دولت جدید لزوماً توافق را اجرا نخواهد کرد.
ایران در گذشته این کار را انجام داده است و ایران نه به دلیل افزایش نظارت و کنترل، بلکه به دلیل تاخیر و انتقال تولید و فناوری هسته‌ای خود شکست خورد. حدود 20 درصد یا حتی کمتر از 5 درصد از تولید ایران منتقل شد و سقف محدودی در ایران باقی ماند. برخی از تأسیسات مانند آب سنگین اراک و برخی سانتریفیوژها جمع آوری یا بازیافت شد، اما با روی کار آمدن ترامپ، دیدیم که آمریکایی ها تحریم ها را پس گرفتند و نتیجه این شد که ایران آسیب بیشتری به برنامه خود وارد کرد. .
اقداماتی که او برای احیای برنامه هسته ای ایران انجام داد، اقدامات پرهزینه ای بود که در اوج تحریم ها انجام شد. بنابراین، تردید وجود دارد که در صورت حصول مجدد توافق و ناتوانی یا عدم تمایل دولت فعلی و آینده آمریکا به ادامه برجام، ایران متضرر شود. بنابراین فکر می‌کنم با امتناع دولت بایدن از دادن تضمین‌ها، یک اتفاق رخ می‌دهد و بدون تضمین، تنها یک چیز برای حفظ دیپلماسی می‌تواند اتفاق بیفتد و آن این است که طرفین درباره یک برجام جدید صحبت کنند.
در برجام جدید، ایران می‌تواند سطح فعلی تولید و فناوری هسته‌ای خود را حفظ کند، اما سطح مشخصی از نظارت و کنترل را بپذیرد تا به ایران اطمینان دهد که برنامه هسته‌ای خود را نقض نمی‌کند، از سوی دیگر، آمریکایی‌ها تمایل دارند. برای رفع تحریم ها بنابراین به نظر می رسد آمریکایی ها برای این کار آمادگی خوبی دارند، زیرا به سه میلیون بشکه نفت ایران نیاز دارند، اما البته ایرانی ها از تحویل 20 و 60 درصد سوخت خودداری می کنند و مابقی سوخت بالای 3 و 7 درصد بدون ضمانت از سوی دولت آمریکا. آنها فناوری ها و تاسیسات هسته ای خود را پس می گیرند.
بنابراین تاکید می کنم که ایران و آمریکا باید برای یک برجام جدید تلاش کنند که حتی می توان آن را مرحله اول دانست. اگر در مرحله اول اساس کار موفق باشد، ممکن است شرایط دیگری ایجاد شود.
* عضو پارلمان
* چاپ شده در روزنامه آرمان ملی/ دوشنبه 12 مرداد 1401