اگرچه روسیه در قرون گذشته رابطه خصمانه ای با ایران داشت و حتی برخی از سرزمین های ایران را اشغال کرده بود. اما در سال های اخیر شرایطی به وجود آمده که همکاری و نزدیکی با روسیه به یک احتمال جدی برای ایران تبدیل شده است. واقعیت این است که روابط دوجانبه ایران و روسیه سابقه همکاری طولانی در موضوعات مورد علاقه دارد و به طور غیرمستقیم در نتیجه سیاست های آمریکا در قبال ایران تقویت می شود.
در سال های اخیر همسایگی و همکاری ایران با روسیه باعث ثبات بازار جهانی نفت شده است و البته در کنار آن، «اوپک گازی» نیز در کنار برخی دیگر از کشورها تشکیل شد تا کنترل بیشتری به کشورهای دارای این منبع استراتژیک بدهد. از منابع و منافع خود بهره مند شود. از سوی دیگر، تلاش‌های آمریکا برای جهانی‌شدن و جهانی‌شدن نظم مطلوب خود و تک‌قطبی‌سازی جهان با مخالفت ایران و روسیه مواجه است. بر این اساس انگیزه اضافی برای همکاری دو کشور حمایت از توسعه نظام چندقطبی است
و این برای مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا بود. منافع مشترک ایران و روسیه بستن پایگاه های آمریکا و سایر کشورهای غربی در منطقه غرب آسیا، مقابله با تهدید داعش و تروریسم، جلب همکاری های نظامی و تسلیحاتی است و در ماه های اخیر روسیه توسط کشورهای غربی تحریم شده است. حمله به اوکراین و اشغال کشوری با وضعیت مشابه و خنثی کردن تحریم ها از دیگر دلایل و انگیزه هایی است که ایران و روسیه را به هم نزدیک کرده است.
اگرچه روابط ایران و روسیه نیز در این سال ها با چالش های جدی مواجه بود. موضع نه چندان دوستانه روس ها در قبال موضوع هسته ای ایران و تصمیمات صادر شده علیه کشورمان در سال های اخیر، تاخیر در راه اندازی نیروگاه بوشیر و عدم تحویل سامانه دفاعی اس-300. شیطنت های کشورمان روسیه برای جلوگیری از حضور ناوگان دریایی ایران در مورد رابطه ایران و روسیه و موازنه آن در دریای خزر و مسائل دیگر بحث های زیادی شده است.
برخی از تحلیلگران معتقدند جمهوری اسلامی ایران به دلیل موقعیت استراتژیک، ژئوپلیتیک و عوامل مختلف قدرت منطقه ای، جایگاه مهمی در سیاست خارجی روسیه به دست آورده است و همین امر به شکل گیری استراتژیک روابط ایران و روسیه کمک می کند. در این میان به ویژه توسعه کلان روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران و روسیه و نیز تهیه نقشه روابط راهبردی دو کشور با تامین منافع و امنیت دو کشور محقق شد. دو کشور این به یک کابوس کامل برای کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده تبدیل شده است و می تواند بلوک قدرت ضد آمریکایی در جهان را تا حد زیادی تقویت کند.
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران معتقدند که روسیه برخلاف مقامات ایرانی، نگاه استراتژیکی به روابط خود با تهران ندارد. از آنجایی که این کشور منافع ملی خود را مطابق رویه ثابت سایر کشورها دنبال می کند و از آنجایی که سیاست خارجی ایران همواره با غرب به ویژه آمریکا در تنش است، مسکو در شرایط عادی (نه در شرایط فعلی) آمادگی لازم را ندارد. در جنگ با اوکراین) برای تقویت اعتبار و وزن بین‌المللی خود در چنین روابط تیره‌ای و مختل کردن روابط با آمریکا و سایر نقاط جهان. روسیه روابط گسترده ای با رژیم اسرائیل و کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی دارد و روابط راهبردی با ایران که روابط پرتنشی با این بازیگران دارد، طبیعتاً بر روابط و منافع مسکو در این حوزه ها تأثیر منفی خواهد گذاشت. . بنابراین بر اساس دیدگاه این گروه، برقراری روابط راهبردی بین دو کشور عملا غیرممکن است.
در جمع بندی و تحلیل نهایی این آرا و دیدگاه ها باید گفت که هنر از نظر روابط بین الملل، توسعه روابط با کشورها و پرهیز از تنهایی استراتژیک، مهارتی است که از دیپلمات های همه کشورها انتظار می رود. جمهوری اسلامی. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین، توسعه روابط با کشورهای قدرتمند غیر غربی مانند روسیه و چین معمولاً دارای مزایای مثبت و پایدار است. با این حال؛ دیپلمات های ایرانی در توسعه روابط بین الملل از جمله روابط با روسیه باید دو اصل را در نظر بگیرند.
اول، طبق آن توصیه معروف: “همه تخم مرغ های خود را در سبد یک کشور قرار ندهید”. به عبارت دیگر، توسعه روابط باید متوازن باشد و طیف وسیعی از کشورها و بازیگران مختلف را در بر گیرد. تا بتوانیم در شرایط عادی و اضطراری از مزایای گسترده و متنوع چنین روابطی بهره مند شویم و هیچ کشوری نتواند ما را تحت فشار و منزوی قرار دهد.
دومین؛ توسعه و استفاده بهینه از پتانسیل ها و توانمندی های داخلی از جمله نوسازی زیرساخت های انرژی، توسعه مسیرهای ترانزیتی و فعال سازی منطقه ای و جهانی آنها، افزایش تولید محصولات استراتژیک کشاورزی و صنعتی و غیره. بازیگران وابسته به کشور ما، روابط خارجی خود را با همه کشورها از جمله روسیه به گونه ای توسعه دهند که دور زدن ایران، انکار و اعمال فشار بر کشور ما خسارات جدی و آسیب به منافع آنها وارد کند و حداقل نخواهند رفت. آنجا. سیاست ها به عنوان اولین گزینه مطلوب.
* رئیس موسسه فرهنگی اکو