جریان دایمی «زاینده‌رود» تنها علاج «فرونشست» اصفهان
رویداد برتر اصفهان- عاطفه علیان: در حال حاضر بنا بر اطلاعات سازمان مسکن و شهرسازی فرونشست زمین جمعیتی بالغ بر دو و نیم میلیون نفر را در شهر اصفهان تهدید می‌کند.
سال ۹۸ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با همکاری استانداری اصفهان اقدام به پایش دشتهای استان برای انجام مطالعات فرونشست و تهیه اطلس فرونشست زمین در این دشت‌ها کرد. سال ۹۵ سازمان زمین شناسی کشور اعلام کرد که دو هزار و ۳۰۰ کیلومتر از دشتهای استان اصفهان در خطر فرونشست زمین قرار دارد و اطلاعات حاصل از پایش‌های زمین شناسی در سالهای ۹۸ و ۹۹ نشان داد که ۱۰ هزارکیلومتر مربع از مساحت استان اصفهان درگیر فرونشست است و از این لحاظ استان اصفهان رکوددار بیشترین مساحت درگیر با فرونشست زمین خواهد بود.
در همین ارتباط گفت و گویی با کوروش شیرانی، عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
آقای شیرانی! برخی مسئولان کشوری برای کند شدن روند فرونشست زمین اصفهانی‌ها را به صرفه‌جویی در مصرف آب دعوت می‌کنند. آیا موافقید؟
ببینید بحث صرفه جویی یک موضوع فرعی است بلکه آنچه که اهمیت دارد کاهش فشار برداشت آب از سفره‌های آب‌های زیرزمینی است؛ مدیریت مصرف بهینه آب خصوصا در بخش کشاورزی، توجه به ارزش سود به هزینه بسیاری از محصولات کشاورزی در ارتباط با مصرف آب مهم است. شاید بهتر باشد که محصولات کشاورزی به کشور وارد شود و یک بار برای همیشه به مصرف آب برای تولید محصولات کشاورزی پایان داد.
البته این در صورتی است که داستان صرفه‌جویی را فقط از اصفهانی‌ها انتظار نداشته باشیم رعایت کنند، بلکه برداشت‌های بی رویه و غیر قابل صرفه‌جویی در بالادست حوزه آبخیز زاینده‌رود واقع در استان چهارمحال و بختیاری نیز به شدت لازم است رعایت شود. ضمن اینکه در بالادست حوزه آبخیز زاینده‌رود اصولا شرایط محیطی از جمله شرایط عمق خاک، شیب زمین، اقلیم و … برای کشاورزی و مصرف بهینه آب اصلا مهیا نیست وحتی باعث فرسایش خاک، تخریب عرصه‌های منابع طبیعی ومحیط زیست می‌شود.
ثابت شده که آبرفت دشت اصفهان خصوصا در منطقه شهری به شدت تحت تاثیر تغذیه و یا تخلیه سفره آب زیرزمینی این آبرفت و در حقیقت تحت تاثیر وجود یا عدم وجود جریان آب در رودخانه زاینده رود است
آیا ارتباطی بین شکستن کلکتورهای شبکه فاضلاب اصفهان با فرونشست زمین وجود دارد چراکه برخی آن را تنها ناشی از فرسودگی شبکه می دانند؟!
علت اصلی شکستن کلکتورهای شبکه فاضلاب در اصفهان، آسیب‌پذیر شدن بستر آبرفتی است که در بیشتر قسمتها از جنس رسوبات تبخیری است که تحت تاثیر عملکرد فرونشست به صورت منطقه‌ای ایجاد می‌شود. بنابراین آسیب‌پذیری بیشتر باعث می‌شود تا در صورت نشت آب رخداد فروچاله‌ها بیشتر شود.
چرا فرونشست روند شکستگی لوله‌های فاضلاب را تشدید کرده است و مطالبه اصفهان از وزارت نیرو برای کاهش فرونشست چیست؟
در واقع علت شکستن لوله‌های فاضلاب و نشت آب و در ادامه تشدید انحلال و ایجاد فروچاله به دلیل عملکرد فرونشست زمین به صورت نامتوازن در رسوبات شده و متعاقب آن در اثر فرونشست رسوبات لوله‌ها شکسته و نشت خواهند داد.
پس حتی اگر علت نشت آب را باعث انحلال و آب بردگی رسوبات بدانیم شروع این نشت ناشی از فرونشست زمین بوده است؛ ثابت شده که آبرفت دشت اصفهان خصوصا در منطقه شهری به شدت تحت تاثیر تغذیه و یا تخلیه سفره آب زیرزمینی این آبرفت و در حقیقت تحت تاثیر وجود یا عدم وجود جریان آب در رودخانه زاینده رود است.
بنا بر شواهد کاملا علمی و به عقیده تمامی کارشناسان و حتی دوستان وزارت نیرو، راه حل اصلی کنترل و کند نمودن فرونشست به ویژه در محدوده شهری اصفهان، برقراری جریان دائمی رودخانه در حوزه از سراب (سرچشمه‌های زاینده رود در چلگرد) تا پایاب (تالآب گاوخونی) است.
بر همین اساس مهمترین مطالبه مردم از دولت و وزارت نیرو مدیریت یکپارچه آب در حوضه زاینده رود برای تمامی ساکنین این حوضه آبخیز است، لازم به ذکر است حوضه آبخیز زاینده رود در حدود چهار میلیون هکتار وسعت دارد که جمعیتی حدود هفت میلیون به آن وابسته است و ۹۷ درصد این رودخانه فلات مرکزی ایران در استان اصفهان واقع شده است؛ این در حالی است که برعکس این موضوع، ۹۷ درصد استان مجاور در حوضه رودخانه کارون است.
۴۶