در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد

از یک پژوهش رونمایی شد؛

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، این پژوهش توسط محمدرضا اولیا و در راستای ارج نهادن به دانش بومی و بهره گیری از اندیشه اندیشه ورزان پیشکسوت به چاپ رسیده است.

در ابتدای مراسم رونمایی از پژوهش در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد، مصطفی مومنی‌راد (مدیر مرکز معماری حوزه هنری) ضمن خوشامدگویی به حضار گفت: این مرکز در دو سال اخیر بر روی محور‌های مختلفی تمرکز داشته است و بحث ارتقای آموزش‌های هنری در حوزه معماری و راه اندازی مدرسه معماری از جمله این موارد بوده است. موضوع دیگری که در صدد راه اندازی آن هستیم سامانه داده کاوی مطالعات اسلامی ایرانی است که این فرصت را برای استفاده پژوهشگران فراهم می‌آورد و اطلاعات قابل اتکایی را در آن جا پژوهشگران می‌توانند بدست آورند.

* از میراث معماری گذشتگان چیزی باقی نمانده است

در ادامه این مراسم، سید محمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری؛ این پژوهش را در فضای معماری کشور دستاوردی مثبت خواند و گفت: معماری ما در ۷۰ سال اخیر دچار اغتشاش و از هم گسیختگی شده است. تا سال ۱۳۳۵بنا‌هایی که در سطح روستا‌ها و شهر‌ها وجود داشت را مردم ساخته اند. اگر می‌بینید که این بنا‌ها در جای صحیح خود قرار گرفته و در نوع خود زیبا هستند بدون شک حاصل اهلیت مردمان این سرزمین است. اهلیتی که از جنس همین خاک بوده و احساس تعلق خاطر و وابستگی باعث شده تا شاهد بنا‌هایی زیبا و درست باشیم. اما از سال ۱۳۳۵ به بعد بالغ بر ۹۹ درصد این بنا‌ها به غلط و زشت ساخته شده است و تنها ۱ درصد در جای صحیح خود قرار گرفتند.

وی تصریح کرد: اهلیت مفهوم وجودی است بطوریکه اگر اهل جایی هستید خود را تمام و کمال متعلق به آن جا بدانید. اما هر چه به جلوتر حرکت کردیم و در طی این ۷۰ سال اخیر ساز وجودی ما از کوک خارج شده است و در جای صحیحی قرار نگرفتیم. حتی نمود این مسئله را در معماری کشورمان هم شاهد هستیم و هیچ المانی از معماری اصیلی که سال‌ها به آن بالیدیم را نه تنها دیگر شاهد نیستیم بلکه هر چه به جلوتر می‌رویم شاهد نابودی میراث گذشتگان هم هستیم.

معماری ما در ۷۰ سال اخیر دچار اغتشاش و از هم گسیختگی شده است

بهشتی ادامه داد: افراد کوک در جامعه ما بسیار کمیاب و در سایه هستند. به نظرم دکتر اولیا یکی از این نوادر است که در حوزه معماری حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و امروز که در آئین رونمایی از این کتاب هستیم به نظرم یکی از آثار فاخر در حوزه معماری را شاهد هستیم که در طی این دهه‌ها نمونه آن را شاید کم‌تر دیده باشیم و امیدوارم امثال آقای اولیا را بیشتر ببینیم.

* اولیا از پیشقراولان و سرآمدان تدریس در حوزه معماری است

زهیر متکی دانش آموخته دکتری معماری از دانشگاه توکیو و از شاگردان استاد اولیا که اجرای برنامه را عهده دار بود در ادامه به یکی از ویژگی‌های مدرسه هنر و معماری یزد اشاره کرد و گفت: در این مکان علمی علاوه بر بهره بردن از معلمان زبده و حرفه‌ای معماری دانشجویان می‌توانند از کالبد خود مدرسه که از نظر معماری یکی از شاهکار‌های خارق العاده به شمار می‌رود نیز بهره‌مند شوند.

وی ادامه داد: در میان اساتید این مدرسه باید گفت که استاد اولیا از پیشقراولان و سرآمدان تدریس در حوزه معماری است که امروز و در رونمایی از کتاب وی، مخاطبان آن با نوعی از نگاه وی روبرو می‌شوند که در نوع خود جالب است و حاصل تفکر و اندیشه ورزی و ماحصل سال‌ها تلاش استاد در حوزه معماری است.

* قدرت و غضب سبب آلوده شدن حقایق وجودی انسان 

هادی ندیمی دیگر سخنران این مراسم گفت: وجود ما مثل آب است که هم می‌شود گل آلود بود و هم شفاف. اگر آب شفاف شد پنهانی‌های خودش را نمایان می‌کند در حالیکه در آب گل آلود هیچ چیزی نمایان نیست. 

وجود ما مثل آب است که هم می‌شود گل آلود بود و هم شفاف. اگر آب شفاف شد پنهانی‌های خودش را نمایان می‌کند در حالیکه در آب گل آلود هیچ چیزی نمایان نیست. تقریبا وجود انسان هم به سان آب می‌ماند

ندیمی افزود: تقریبا وجود انسان هم به سان آب می‌ماند. حقایق در انسان پنهان نیستند بلکه شهوت، قدرت، غضب و منفعت است که این حقایق را در انسان پنهان می‌کند و اجازه شفافیت به آن‌ها نمی‌دهد. عمق وجود ما پر از حقایق است، اما وقتی گل آلود شد حقایق هم پنهان می‌شود.

مصداق ان را در دنیای امروزی باید در سرعت رشد تکنولوژی دانست که به گل آلود شدن عمق وجودی بشر کمک کرده است.

وی ادامه داد: امروز شعار بر شعور ما غلبه کرده است و با این موضوع بر جامعه خودمان حکمفرمایی می‌کنیم. وقتی نفس ملول شود انسان هم نایاب می‌شود و در حوزه‌ای به مشکل بر می‌خورد.

*معماری‌های امروزی شادی را از بچه‌ها گرفته است

محمدرضا اولیا پژوهشگر کتاب در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد هم در این مراسم، نوشتن را فرصتی برای در معرض قرار دادن فهم بشر به دیگران عنوان کرد و گفت: نگاهی که بنده به مباحث معماری دارم به عنوان یک پروژه نیست که آغاز و پایان داشته باشد بلکه به ما یاد داده شده تا با خلق اثری به سرانجام و خروجی آن فکر کنیم تا بتوان تحولی را در جامعه ایجاد کرد و ره آورد مثبتی را بوجود آورد. اگر افتخاری در این ۵۰ سال اخیر داشتم حتما با مشورت دوستانی دانشمند که در این حوزه حرفی برای گفتن دارند، بوده است.

وی به ذکر توصیه‌ای به معماران پرداخت و بیان داشت: اگر خواستید بنایی را بسازید حتما به اطراف آن توجه کنید تا ببینید چه اتفاقی افتاده است و جنس خاک آن از هر نظر چگونه است.

این استاد معماری خاطر نشان کرد: به علت معماری‌هایی که در ساختمان‌های امروزی شاهد هستیم بچه‌ها از بازی کردن محروم شده اند و در خانه‌ها نقش حیاط را دیگر مثل گذشته شاهد نیستیم. در حالی که در معماری‌های گذشته ما با استفاده از فضای حیاط این فضا را برای شادی بچه‌ها و بازی کردن آن‌ها فراهم کردیم، اما امروز با حذف این نوع معماری به نوعی شاهد ظلم و جفا به فضای معماری کشور هستیم.

وی ادامه داد: امروزه نسبت توسعه موقعیت شهری را نمی‌دانیم بطوریکه شهر‌های ما رشد غیر منطقی داشته است و وقتی این رشد نامعقول را شاهد باشیم دیگر نمی‌دانیم که چکار باید کرد.

اولیا در اشاره به این کتاب گفت: این کتاب گزیده‌ای از مقالات بنده در زمینه معماری ایرانی اسلامی، مرمت، حکمت و هنر اسلامی است که بازه‌ای بیست ساله و از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ را در بر می‌گیرد که در آن به فصل هایی، چون هنر و معماری سنتی یزد، فهرست کلی آثار تاریخی یزد، بازار یزد، مسجد جامع فهرج یزد، رباط زین‌الدین، یادمان‌ها و … پرداخته است.

گفتنی است؛ پژوهش «در جستجوی آداب آبادانی»؛ در مکتب معماری یزد به عنوان منبعی غنی در حوزه معماری یزد برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترای معماری و شهرسازی، کارشناسان معماری، کارشناسان مرمت، مدیران ستادی و اجرایی امور معماری و شهرسازی به شمار می‌آید.