مسلمی نائینی: ردپای کمرنگ «فرهنگ نقد و بررسی» در دانشگاه/ حمایت تمام قد از استارت آپ های نوپای دانشجویان+ فیلم

خبرگزاری علم و فناوری آنا_ نادیا عابد؛ مطابق اساسنامه مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، دو هدف گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه تتبع و استعداد ها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکایی و گسترش طرح های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور بکارگیری نتایج پژوهش از ۳ هدف اصلی جهاددانشگاهی به پژوهش و فناوری معطوف شده است. 

مسلمی

زمینه های فعالیت تخصصی حوزه پژوهش و فناوری این نهاد شامل فنی مهندسی و علوم پایه، پزشکی، کشاورزی و منابع طبیعی و علوم انسانی، اجتماعی و هنر است که فعالیت های خود را در قالب ۳ پژوهشگاه، ۳۰ پژوهشکده، ۱۵۶ گروه پژوهشی و ۱۵۹ مرکز خدمات تخصصی دنبال می کند. 

جهاددانشگاهی در حوزه های مختلف دارای ماموریت هایی است، به منظور آشنایی بیشتر با مسئولیت های این نهاد در بخش آموزش و پژوهش به سراغ حسن مسلمی نائینی رئیس جهاددانشگاهی کشور رفتیم که مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید. 

آنا: جهاددانشگاهی دارای ماموریت های مختلف است، در حوزه توسعه علمی پژوهشی چه برنامه ای پیش رو دارید؟

مسلمی نائینی: «انتقال فناوری»، یکی از مهم ترین ماموریت های جهاددانشگاهی که در نقشه جامع علمی کشور آورده شده است؛ محققان این نهاد علمی تحقیقات گسترده ای روی موضوعات «ناباروری» و «ژن درمانی» انجام داده اند و همواره سعی کرده اند پژوهش های سطح اول با هزینه های کمتر و خدمات و کیفیت مطلوب تر تولید کنند. 

آنا: یکی از وظایف جهاددانشگاهی، حمایت و تشویق پژوهشگران و نخبگانی است که تحقیقات خود را بر شناسایی و رفع نیاز های کشور متمرکز می کنند؛ تا کنون چه بستری را برای فعالیت محققان فراهم کرده اید؟

مسلمی نائینی: جهاددانشگاهی دارای ۳ پارک علم و فناوری و پارک های منحصر به فردی مانند پارک علم و فناوری نرم و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان است که به منظور حمایت از جوانان خلاق در قالب ارائه فضا و مکان، تسهیلات مختلف، آموزش های تجاری سازی، کمک در فروش محصول و … راه اندازی شده است و با توجه به ایده ای که از سوی جهاددانشگاهی مطرح شد و در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، قرار است با همکاری وزارت ارشاد و میراث فرهنگی برخی از پارک های علم و فناوری را به شهرک علم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی تبدیل کنیم.

اعلام آمادگی برای جذب سالانه ۱۰۰۰ نخبه با هدف افزایش کارآمدی

در مراکز تحقیقاتی و تخصصی و کارگاه های جهاددانشگاهی آماده پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰۰ نخبه جهت پرورش طرح ها و ایده های آنها و همکاری با محققان هستیم تا با کسب مهارت های توانمندی و کارآمدی بتوانند در جامعه و صنایع جذب بازار کار شوند یا به صورت تخصصی کسب و کارنوپا راه اندازی کنند که این موضوع را به بنیاد ملی نخبگان اعلام کرده ایم. 

برای مثال، مته حفاری یکی از نیاز های کشور بود که از خارج وارد ایران می شد، اما محققان جهاددانشگاهی متناسب با همین مسائل کشور فرایند پژوهش و تحقیقات را شروع کردند یا تجهیزات مخابراتی یکی دیگر از نیاز های جامعه است که جهاددانشگاهی در راستای آن تولیداتی انجام داده، حتی توسعه مترو هم یکی دیگر از نیاز های جامعه به حساب می آید که جزء اصلی آن از سوی جهاددانشگاهی تولید شده است. ایران؛ کشوری توسعه یافته در درمان ناباروری جهان 

در مراکز تحقیقاتی و تخصصی و کارگاه های جهاددانشگاهی آماده پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰۰ نخبه جهت پرورش طرح ها و ایده های آنها و همکاری با محققان هستیم

همچنین، با توجه به اینکه ایران در دهه ۶۰ با معضل ناباروری و خروج ارز از کشور با رفت و آمد بیماران ایرانی به سایر کشور ها برای درمان خود مواجهه بود و هم اکنون ۳ و نیم میلیون خانواده و زوج دچار این مشکل هستند، پس پژوهشگران جهاددانشگاهی در راستای این معضل گام برداشتند و در حال حاضر از خارج از کشور به پژوهشگاه رویان و مراکز درمانی برای رفع مشکل خود مراجعه می کنند. 

آنا: در زمان مسئولیت ریاست شما در جهاددانشگاهی، محققان چه تعداد نیاز را شناسایی و حل کردند؟

مسلمی نائینی: سعی کرده ایم پروژه های ناتمام را تکمیل کنیم که تقریبا این مورد انجام شده است، همچنین در حال حاضر فعالیت های تحقیقاتی متعدد در حوزه های مختلف در حال انجام است، مثلا یکی از نیاز های اصلی «بحث های سالمندی» است که پژوهشگاه رویان برای رفع مشکلات مربوط به آن در حال انجام تحقیقات متعدد و کارآمد است. 

آنا: جهاددانشگاهی برای ارتقای کیفیت حوزه آموزش چه اقداماتی انجام داده است و چه برنامه هایی دارد؟

مسلمی نائینی: با توجه به اینکه جهاددانشگاهی دارای مرکز تحقیقاتی و تخصصی و دانشکده است، باید گفت بسیاری از دانشکده های آن مانند دانشکده فناوری و زیستی، دانشگاه علم و فرهنگ و پژوهشگاه رویان به جذب و تربیت دانشجو اقدام می کنند، همچنین در پژوهشکده گیاهان دارویی و صنعتی این فرایند اجرا خواهد شد تا تحولی را در آموزش های کشور با محوریت «آموزش مهارتی و آموزش تخصصی» رقم بزنیم و تنها به آموزش نظری اکتفا نکنیم. 

جذب اشتغال ۴۰۰ هزار نوآموز 

جهاددانشگاهی دارای ۱۷۰ موسسه و مراکز آموزش کوتاه مدت در کشور است و تاکنون به بیش از ۴۰۰ هزار کارآموز در سال ۱۴۰۲ خدمات آموزشی ارائه داده اند و همین تعداد را جذب بازار کار کرده اند.

آنا: جهاددانشگاهی از استارت آپ ها و نوآوری های دانشجویی چه حمایت هایی انجام داده است؟

مسلمی نائینی: علاوه بر پارک های علم و فناوری حدود ۷۰۰ مراکز نوآوری در کشور مستقر هستند که از استارت آپ ها و صاحبان ایده حمایت و کمک علمی می کنند و به اختصاص فضای مناسب می پردازند، گاهی هم تسهیلات مالی در اختیار صاحبان ایده قرار گرفته، اما بیشترین نیاز مربوط به «مکان و فضای مناسب» است. 

مهاجرت معکوس نخبگان با راه اندازی مرکز تحقیقاتی

برای جلوگیری از مهاجرت گروهی شرکت های دانش بنیان از پارک های درون آنها حمایت های تسهیلاتی کرد ه ایم. برای مثال اخیرا فضا های موجود را قطعه بندی کرده و در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار داده ایم تا بتوانند فعالیت های خود را در کارگاه ها و آزمایشگاه های کشور پیش ببرند. همچنین در حال تاسیس مراکز تحقیقاتی بزرگی هستیم که در جذب و مهاجرت معکوس نخبگان اثرگذار است. 

آنا: جهاددانشگاهی در زمینه همکاری های بین المللی دانشگاه ها چه اقداماتی انجام داده است؟ 

مسلمی نائینی: برای اینکه دانشگاه ها بتوانند همکاری های بین المللی را شکل دهند، در ابتدا لازم است در رتبه بندی های بین المللی قرار بگیرند و اخیرا دانشگاه علم و فرهنگ در رتبه بندی تایمز حرفی برای گفتن داشته است. قصد داریم در آینده با وابسته های فرهنگی و وزارتخانه های کشور های دیگر صحبتی داشته باشیم تا همکاری های بین المللی دانشگاه های ایران با سایر کشور ها پررنگ تر شود. 

یکی از مسائل کشور «بحث فرهنگ دانشگاهی» است. فرهنگ دانشگاهی این نیست که یک نفر متکلم وحده در کلاس درس و مابقی شنونده باشد، بلکه باید در درون دانشگاه ها فرهنگ نقد و بررسی صورت بگیرد تا آموزش تئوری به مهارتی تغییر یابد

تک تک محققان پژوهشگاه رویان و دانشگاه ها به صورت بین المللی فعالیت دارند، اما این موضوع به شیوه رسمی و کامل نیست. حتی، محققان جهاددانشگاهی در خارج از کشور فعالیت هایی انجام داده و مقالات مشترکی با پژوهشگران سایر کشور ها انجام می دهند. 

لزوم برخورد عالمانه دانشگاه با نیاز های صنایع

آنا: ارتباط صنعت و دانشگاهی موضوعی داغ در آموزش عالی است، برخی از مسئولان معتقد هستند که صنعت دانشگاه را پس می زند و در برخی از مواقع دانشگاه ها می گویند که صنعت پذیرای دانش آموختگان دانشگاهی برای شناسایی و رفع چالش های کشور نیست، چگونه می توان حلقه مفقوده صنعت و جامعه را پیدا کرد؟

مسلمی نائینی: صنعت و دانشگاه هر دو مقصر هستند. دانشگاه به سطح علمی بالای خود اعتقاد دارد و در مقابل معضلات صنایع در حد علم دانشگاهی نیست. در صنایع شاهد دستگاه هایی با تکنولوژی بروز هستم که اگر پژوهشگران دانشگاهی به بررسی های آن بپردازند، قطعا می توان ارتباط صنعت و دانشگاه را تقویت کرد. دانشگاه باید بداند که نیاز های صنعتی پیش پا افتاده نیستند، بلکه باید با آن چالش ها عالمانه برخورد شود. 

آنا: چگونه می توان از ظرفیت جهاددانشگاهی برای حل مسائل اجتماعی و اقتصادی موجود در کشور استفاده کرد؟ 

مسلمی نائینی: جهاددانشگاهی علاوه بر حوزه های فنی و مهندسی و کشاورزی در بخش های فرهنگی و علوم انسانی فعالیت های فوق العاده ای انجام داده است، مثلا افکارسنجی که راه اندازی کرده ایم به راحتی می تواند آمارمطلوبی را در اختیار کشور قرار دهد. 

حل چالش های کشور با استناد بر اطلاعات جهاددانشگاهی 

پژوهشکده علوم انسانی جهاددانشگاهی تحقیقات گسترده ای در حوزه های مختلف انجام داده است و حتی این بخش در سراسر کشور بسیار قوی عمل می کند و طی سال های گذشته روی توسعه اجتماعی تک تک شهر های کشور کار کرده است. مثلا، مسائل زیرساختی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و … در استان های مختلف بررسی می شود و نتایج آن به استاندار شهر ها ارجاع داده می شود که اگر بر اساس اطلاعات جهاددانشگاهی اقداماتی صورت بگیرد بسیاری از چالش های کشور حل خواهد شد. 

آنا: یکی از دغدغه های دانشجویان سر و کله زدن با دروس تئوری در دانشگاه ها و دوری از مهارت محوری است، چگونه باید این موضوع را بهبود بخشید؟ حتی طبق انتقادات دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی چرا در کشور آنطور که باید و شاید نظریه پرداز نداریم؟

مسلمی نائینی: یکی از مسائل کشور «بحث فرهنگ دانشگاهی» است. فرهنگی دانشگاهی این نیست که یک نفر متکلم وحده در کلاس درس و مابقی شنونده باشد، بلکه باید در درون دانشگاه ها «فرهنگ نقد و بررسی» صورت بگیرد تا آموزش تئوری به مهارتی تغییر یابد.

اگر قصد مهارت محور کردن تخصصی دروس را داریم باید در دانشگاه ها علاوه بر اینکه استادان سرفصل های تئوری را تدریس می کنند، حتما از صنعت، اقتصاد و … هم یک متخصص ماهر جهت آشنایی دانشجویان با بازار کار به دانشگاه ها اضافه شود

شاید در فنی و مهندسی دانش آموخته شدن دانشجویان ۴ سال زمان ببرد، اما در ژاپن این امر در بین دانشجویان علوم انسانی ۷ سال طول می کشد تا بتوانند تئوری را برای حل مسائل و نیاز های کشور ارائه دهند. هم اکنون، دانشجویان هر صحبتی که می شوند را می پذیرند، در صورتی که باید حتما نسبت به نظرات انتقاد کنند. وزیر علوم دولت آینده باید بتواند فرهنگ آموزش و پژوهش را همراه نقد و بررسی پرورش دهد. 

مهارتی کردن دروس با کمک متخصصان صنعت در دل دانشگاه 

اگر قصد مهارت محور کردن تخصصی دروس را داریم باید در دانشگاه ها علاوه بر اینکه استادان سرفصل های تئوری را تدریس می کنند، حتما از صنعت، اقتصاد و … هم یک متخصص ماهر جهت آشنایی دانشجویان با بازار کار به دانشگاه ها اضافه شود؛ چرا که بحث میان استاد و کارفرما و دانشجو در اینصورت جذاب خواهد بود، البته این امر در جهاددانشگاهی اتفاق افتاده است، مثلا دانشکده ها به مراکز تخصصی جهاددانشگاهی وصل شده اند و استادان در آن مرکز تدریس می کنند که این موضوع تاثیر زیادی در یادگیری خواهد داشت و لازم است که در این امر حتما از افراد مجرب و متخصص استفاده شود.

آنا: مرجعیت علمی یکی از دغدغه های اصلی آموزش عالی است، به نظر شما برای اینکه در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشیم، لازم است در همه رشته ها مرجع باشیم یا فقط یک در رشته؟ مقاله محوری و مسئله محوری باید در مرجعیت مرجعیت تفکیک شوند یا در راستای هم حرکت کنند؟

مسلمی نائینی: در ابتدا باید در چند تخصص خاص مرجعیت علمی پیدا کرده و دیپلماسی علمی داشته باشیم و ارتباط با استادان خارج را رعایت کنیم، ایران در زمینه های مختلف می تواند مرجع علمی باشد؛ این امر نیازمند مقاله، پروژه و مسئله است و مقاله نباید تنها یک تئوری خاص باشد، بلکه می تواند از طرح های کاربردی و مسائل و مشکلات استخراج و تهیه شود.

مشکلاتی در صنعت نهفته است که می توان آن را حل کرد تا به مرجع علمی دست یافت، پس مقاله و پژوهش و مسئله را نباید از هم تفکیک کرد، بلکه همه را در کنار هم استفاده می کنیم تا مرجعیت علمی محقق شود.

دکمه بازگشت به بالا