روزنامه شرق: سرمایه گذاری هزار میلیارددلاری خارجی در ایران، با توجه به تجربه 20سال گذشته امکانپذیر نیست
به گزارش رویداد برتر روزنامه شرق نوشت: برای بررسی ظرفیت و پتانسیل سرمایه گذاری در ایران باید به تجربه میدانی دو دهه گذشته رجوع کنیم.
نگاه گذرا به گذشته نشان می دهد که تجربه ایران نه تنها در سرمایه گذاری خارجی در آسیای مرکزی و حوزه نفوذ سیاسی خود ناموفق بوده است بلکه در جذب سرمایه گذاری خارجی با چالش های عمیقی مواجه است که فراتر از موانع سیاسی و تحریمی قرار دارند.
تجربه های ناکام در هضم و جذب سرمایه
پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵ انتظارات برای ورود سرمایه گذاری خارجی به ایران به اوج خود رسید. ادعاهایی مطرح شد که آمریکا قرار است در مدت ۲۰ سال هزار میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری کند یعنی سالانه ۵۰ میلیارد دلار. این ادعا که ابتدا از سوی یکی از دیپلمات های ایرانی مطرح شد به سرعت در رسانه ها و افکار عمومی بازتاب یافت.
مشابه این موضوع در سال ۱۳۹۸ اعلام شد که براساس برنامه ۲۵ساله همکاری ایران و چین قرار است چینی ها ۴۰۰ میلیارد دلار در بخش های نفت گاز پتروشیمی و زیرساخت های حمل ونقل ایران سرمایه گذاری کنند. همچنین تفاهم نامه ۴۰ میلیارد دلاری با شرکت گازپروم روسیه در سال ۱۴۰۱ و پیشنهادهای متعدد دیگر به چین برای سرمایه گذاری های کلان و ناکام همگی نمونه هایی از این وعده های بزرگ بودند. نه تنها هیچ کدام از این سرمایه گذاری های کلان به مرحله هضم هم نرسید و جذب آن محقق نشد بلکه در برخی سال ها میزان سرمایه گذاری خارجی در ایران حتی از کشورهای کمتر توسعه یافته ای مانند افغانستان نیز پایین تر بود.
گزارش ها نشان می دهند که سرمایه گذاری خارجی در ایران در بهترین حالت به چند میلیارد دلار محدود شده و عمدتا از سوی سرمایه گذاران کوچک تر مانند اتباع افغانستانی انجام شده است.
این ناکامی ها پرسش هایی اساسی را درباره دلایل موفقیت نداشتن ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی مطرح می کند. رئیس کمیسیون سرمایه گذاری اتاق بازرگانی ایران در گفت وگویی به دو دسته اصلی از موانع جذب سرمایه گذاری خارجی اشاره می کند: ۱-زیرساخت های سخت افزاری (فیزیکی) و ۲- زیرساخت های نرم افزاری (نهادی). زیرساخت های سخت افزاری شامل مواردی مانند سیستم حمل ونقل کارآمد دسترسی به برق و آب و شبکه های جاده ای و ریلی مناسب است. بدون این زیرساخت ها سرمایه گذاری حتی در صورت ورود نمی تواند به تولید و صادرات پایدار منجر شود.
بیان میزان نیاز ایران به سرمایه گذاری با ارقامی مانند هزار میلیارد دلار بدون در نظر گرفتن توان جذب سرمایه آن هم در شرایطی که ایران از ضعف زیرساخت های لازم رنج می برد تنها یک سراب و رؤیای غیرواقع بینانه است. حتی کشورهای پیشرفته با زیرساخت های قوی نیز به چنین ارقامی دست نیافته اند. برای مثال مطالعه مؤسسه مک کینزی پس از برجام نشان داد که ایران پتانسیل فرصت های یک تریلیون دلاری دارد اما این پتانسیل تنها در صورت آماده سازی زیرساخت ها و رفع موانع نهادی می تواند بالفعل شود.
23302