اعلام آلوده‌ترین شهر کشور در ۱۴۰۱ / آثار خشکسالی و تغییرات اقلیمی بر «سلامت»
عباس شاهسونی با اشاره به طوفان‌های گرد و غباری و با بیان اینکه در طوفان‌های گردوغبار و آلودگی هوای شهر‌ها نسبت ذرات PM ۲.۵ و PM ۱۰ متفاوت است، گفت: عمده ذرات معلق موجود در گرد و غبار را ذرات معلق PM ۱۰ تشکیل می‌دهد هرچند که ذرات PM ۲.۵ هم در آن‌ها موجود است؛ به عنوان مثال زمانی که غلظت ذرات PM ۱۰ در طوفان گردو غباری ۱۰۰۰ میکروگرم بر متر مکعب باشد قاعدتا بین ۳۰ تا ۴۰ درصد غلظت ذرات PM ۲.۵ بوده است که بسیار بالاتر از استاندارد بوده و برای سلامتی خطرناک است.
او با اشاره به اینکه تفاوت دیگر در جنس ذرات است، بیان کرد: جنس ذرات موجود در طوفان گرد و غباری عمدتا از ترکیبات معدنی مانند سیلیس، آهن، آلومینیوم و… است، اما در هوای شهر‌ها عمدتا بخش آلی این ذرات و فلزات سنگین در هوا وجود دارد. به طور کلی، هم طوفان‌های گرد و غباری و هم آلودگی هوای کلانشهر‌ها برای سلامت انسان خطرناک است.
شاهسونی با اشاره به تاثیر خشکسالی و افزایش دما در بروز طوفان‌های گرد و غباری ادامه داد: مطالعات متعددی در دنیا و در کشور ما انجام شده است که نشان می‌دهد طوفان‌های گرد و غباری سبب افزایش مراجعه به بیمارستان‌ها می‌شود و حتی تعداد بستری، موارد بیماری قلبی، تنفسی و… نیز افزایش می‌یابد و از طرفی بر سیستم بینایی نیز اثرگذار است.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه در مناطق سیستان و بلوچستان اکنون شاهد طوفان‌های ۱۲۰ روزه هستیم که از گذشته وجود داشته است، ولی تعداد روز‌های آن و شدتش افزایش یافته، افزود: البته با توجه به خشکسالی‌هایی که در منطقه وجود دارد، تداوم این مشکل دور از انتظار نیست. در استان‌های غربی و جنوب غربی کشور هم چنین مشکلی را شاهد هستیم؛ درواقع بخشی از منابع طوفان‌های گرد و غباری در داخل کشور و بخشی دیگر هم مربوط به خارج از کشور است که عمدتا در فصل بهار و تابستان این مشکل را رقم می‌زند.
وی افزود: در طوفان‌های گردوغباری، استان‌های شرقی و جنوب شرقی کشور بویژه سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان در معرض خطر هستند. در نیمه غربی و جنوب غربی نیز کرمانشاه، ایلام، خوزستان و بوشهر این مشکل را دارند؛ ولی با تداوم این شرایط، مناطق مرکزی‌تر مانند قم، فارس و اراک هم در معرض خطر قرار می‌گیرند. به طور کلی تقریبا نیمی از جمعیت کشور ما با طوفان‌های گرد و غباری مواجه هستند که بر سلامت افراد اثرگذار است.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اینکه طی سال گذشته زابل به دنبال بروز طوفان‌های گرد و غباری، آلوده‌ترین هوا را در میان شهر‌های کشور داشته است، گفت: میانگین سالیانه غلظت ذرات معلق PM ۲.۵ در شهر زابل در سال ۱۴۰۱ بیش از ۸۰ میکروگرم در متر مکعب و آلوده‌ترین شهر در کشور بوده است. در واقع عدد این غلظت، بیش از ۱۶ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و بیش از ۶ برابر استاندارد سالیانه کشور است.
وی با اشاره به طوفان‌های گردو غباری زابل که غلظت ذرات معلق را در این منطقه افزایش داده است و همچنین تعداد روز‌های قابل توجه درگیر با این پدیده، افزود: طی سال گذشته هشت درصد از روز‌ها در منطقه مورد نظر هوای خوب یا پاک، ۳۱ درصد از روز‌ها هوای قابل قبول، ۲۴ درصد از روز‌ها هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، ۲۵ درصد روز‌ها ناسالم برای همه گروه‌ها، ۶ درصد روز‌ها خیلی ناسالم و ۵ درصد روز‌ها خطرناک بوده است.
وی افزود: طی سال ۱۴۰۲ و تاکنون نیز ۸۰ روز غلظت ذرات معلق PM ۱۰ در شهر زابل سنجش شده است که ۱۱ روز غلظت این ذرات در محدوده هوای خوب یا پاک، ۲۷ روز در محدوده قابل قبول، ۵ روز در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس، ۵ روز ناسالم برای همه گروه‌ها، دو روز خیلی ناسالم و ۳۰ روز خطرناک بوده است.
شاهسونی با بیان اینکه در واقع طی ۸۰ روز سنجش ذرات معلق PM ۱۰، تعداد ۳۲ روز طوفان شدید گرد و غبار در منطقه زابل رخ داده است، تصریح کرد: غلظت حداکثر میانگین روزانه ذرات معلق PM ۱۰ به ۵۷۰۰ میکروگرم در متر مکعب رسیده است که نشان دهنده آثار خشکسالی و تغییرات اقلیمی در منطقه است که سبب بروز طوفان‌های شدید گرد و غبار و تشدید باد‌های شدید ۱۲۰ روزه شده است که بر سلامت مردم منطقه اثرگذار است.
شاهسونی درباره آمار بیمارانی که از ابتدای سال تاکنون به مراکز بهداشتی درمانی این منطقه مراجعه کردند نیز تصریح کرد: در کل ۳۴۶۸ نفر به مراکز درمانی مراجعه کردند که ۱۰۲۴ مورد بیماران قلبی، ۱۷۲۳ مورد بیماران تنفسی، ۴۴۸ مورد به علت مشکلات چشمی و ۲۷۲ مورد نیز به دلیل حوادث ترافیکی به مراکز درمانی مراجعه کردند.
او ادامه داد: مقایسه میانگین غلظت ذرات معلق PM ۱۰ در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در بازه زمانی از ابتدای سال تا ۲۵ تیرماه نشان دهنده این است که میانگین غلظت ذرات معلق PM ۱۰ در طی سال جاری بیش از ۳ برابر مدت مشابه در سال قبل شده است. طی سال ۱۴۰۱ در بازه مشابه از اول سال تا تیر ماه، تنها ۹ روز خطرناک داشتیم در صورتی که در سال ۱۴۰۲ تعداد روز‌های با هوای خطرناک به بیش از ۳۰ روز رسیده است و این نشان می‌دهد منطقه زابل چقدر تحت تاثیر طوفان‌های گردو غباری است و غلظت ذرات معلق افزایش داشته است.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تاکید کرد: گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان دهنده این است که طوفان‌های شن و گرد و غبار ممکن است باعث افزایش مرگ به علت بیماری‌های تنفسی، قلبی، افزایش مراجعه به مرکز اورژانس و افزایش حوادث ترافیکی به علت کاهش دید در منطقه شود.
به گفته وی، بیشترین تاثیر طوفان‌های گرد و غباری روی گروه‌های حساس، کودکان، سالمندان، زنان باردار، بیماران تنفسی و قلبی است.
او در خاتمه تاکید کرد: ذرات معلق PM ۱۰ بخش فوقانی سیستم تنفسی را درگیر می‌کند، ولی ذرات معلق PM ۲.۵ امکان نفوذ به بخش تحتانی سیستم تنفسی را هم دارد؛ البته بخشی از هر دوی این ذرات از طریق بلع وارد سیستم گوارش هم می‌شوند؛ بنابراین از مردم مناطق درگیر بویژه منطقه زابل می‌خواهیم از ماسک و یا پارچه‌هایی استفاده کنند که میزان ورود ذرات معلق به سیستم تنفسی را کاهش دهند.