تاریخچه چاپ صنعتی در ایران و جهان
تاریخ چاپ صنعتی در ایران به پنج قرن پیش از میلاد یعنی به زمان پادشاهان هخامنشی و مهرهای سلطنتی می‌رسد که برای تأیید احکام و فرمان‌های حکومتی از آنها استفاده می‌کردند. ورود واژهٔ چاپ به زبان فارسی را به اواخر قرن هفتم هجری و زمان سلطنت ، پسر (۶۹۰–۶۹۴ق) نسبت می‌دهند و آن مربوط به پول‌های کاغذی ای بوده که به آن چاو یا کا او می‌گفتند. اولین دستگاه چاپ در ایران به‌شمار آورد. این دستگاه صنعت چاپ بسیار ساده بود و بر اساس پِرِس و روی استوار بود. عده‌ای نیز معتقدند واژهٔ چاپ همان چهاب یا چهابه است در به مفهوم مهری که با آن بر روی پارچه نقش می‌زدند. به ظن برخی، لغات «چاپ» و «چاپ خانه» از همین دوره وارد زبان فارسی شده و اصل آن از «چاو» و «چاوخانه» گرفته شده‌است. البته لغت چاپ را از ریشه «چهاپ» یا «چهاپه» سانسکریت می‌داند.
صنعت چاپ
خدمات چاپ صنعتی، فرآیندی برای تکثیر تصاویر و متون بر روی کاغذ، پارچه، پلاستیک و دیگر مواد است. این صنعت قدمتی دیرینه دارد و از گذشته تا به امروز نقش مهمی در انتقال اطلاعات و دانش داشته است.
تاریخچه صنعت چاپ:
- چاپ در چین: اولین نمونه‌های چاپ در جهان در قرن دوم میلادی در چین اختراع شد. در آن زمان از روش حکاکی روی چوب برای چاپ استفاده می‌شد.
- چاپ در کره: در قرن هشتم میلادی، روش چاپ با حروف متحرک در کره اختراع شد.
- چاپ در اروپا: یوهانس گوتنبرگ در قرن پانزدهم میلادی، چاپ با حروف متحرک را در اروپا اختراع کرد. این اختراع نقطه عطفی در صنعت چاپ بود و به گسترش سریع دانش و اطلاعات در اروپا کمک کرد.
انواع چاپ:
- چاپ افست: این نوع چاپ برای چاپ در تیراژ بالا و با کیفیت بالا استفاده می‌شود.
- چاپ دیجیتال: این نوع چاپ برای چاپ در تیراژ کم و با سرعت بالا استفاده می‌شود.
- چاپ فلکسو: این نوع چاپ برای چاپ روی سطوح مختلف مانند پلاستیک، پارچه و فلز استفاده می‌شود.
- چاپ گراور: این نوع چاپ برای چاپ تصاویر با کیفیت بالا و جزئیات دقیق استفاده می‌شود.
کاربردهای صنعت چاپ:
- چاپ کتاب و مجله
- چاپ روزنامه
- چاپ کارت ویزیت، بروشور، تراکت و دیگر اقلام تبلیغاتی
- چاپ لیبل و برچسب
- چاپ بسته بندی
- چاپ نقشه و کاتالوگ
- چاپ عکس و پوستر
- چاپ بوم نقاشی و تابلو
چالش‌های صنعت چاپ:
- ظهور فناوری‌های دیجیتال: ظهور فناوری‌های دیجیتال مانند اینترنت و کتاب‌های الکترونیکی، چالشی برای صنعت چاپ سنتی ایجاد کرده است.
- افزایش رقابت: با افزایش تعداد چاپخانه‌ها، رقابت در این صنعت افزایش یافته است.
- افزایش قیمت مواد اولیه: افزایش قیمت مواد اولیه مانند کاغذ و جوهر، سودآوری صنعت چاپ را تحت تاثیر قرار داده است.
آینده صنعت چاپ:
با وجود چالش‌های موجود، صنعت چاپ همچنان نقش مهمی در دنیای امروز دارد. پیشرفت‌های تکنولوژی مانند چاپ سه‌بعدی و چاپ دیجیتال، فرصت‌های جدیدی برای این صنعت ایجاد کرده است.
سومین ماشین چاپ در جلفای اصفهان سال ۱۸۴۴ میلادی
نخستین کتاب «زبور داوود» بود که در سال ۱۶۳۸ میلادی چاپ شد. یک سال و پنج ماه برای چاپ این کتاب وقت صرف شد. در یادداشت‌های این کتاب نوشته شده‌است:
«یک سال و پنج ماه است که روز و شب بدون وقفه با کل اعضاء حوزهٔ علمیه به کار مشغولیم، برای اینکه نه از جایی دیده‌ایم و نه استادی داشته‌ایم.»
دومین کتاب به نام «هاراتس وارگ» در سال ۱۶۴۱ میلادی به چاپ رسید. کتاب مزبور شرح حال روحانیون ارمنی، تارک دنیاها و پندنامه است. این کتاب تنها در پانصد نسخه، با حروف بسیار درشت و صفحات دو ستونه، به چاپ رسانند. کتاب «خورهر تاددر» سومین کتابی بود که در چاپخانه وانک در سال ۱۶۴۱ میلادی به چاپ رسید. در سال ۱۶۴۲ میلادی چهارمین کتاب به نام «ژاماگیرک آدنی» چاپ شد؛ که از نظر شکل ظاهری، در مقایسه با کتاب اول، دارای حروف کوچکتر و زیباتر و چاپی منظم تر و مرتب تر بود و بخش‌هایی از آداب انجام مراسم کلیسایی را شامل می‌شد. کتاب ژاماگیرک آدنی مزین به تصاویر زیبایی از حروف ارمنی به شکل پرندگان و تزیینات قوسی شکل به سبک ارمنی است که احتمال می‌رود کار میناس، نقاش اهل جلفا، باشد. در یادداشت‌های این کتاب نوشته شده‌است:
«… زیرا خاچاطور هر روز آثار چاپی را در میان ملل لاتین مشاهده می‌کرد و آرزو داشت که ارمنیان نیز از این نعمت برخوردار باشند. باید همراه ذکر نام این پدر مقدس و شاگردان پاک‌سرشت او نامهای سیمون، داویت، مگردیچ، باقداسار و بقیه را ذکر کنیم و نیز وارتاپت هوهانس را، که به کشورهای لاتین سفر کرد تا از آنها بیاموزد و به ارمنستان بازگردد این صنعت را به ارمنیان بشناساند».
چاپخانهٔ جلفای اصفهان پس از وقفه‌ای طولانی از ۱۸۷۲میلادی بار دیگر شروع به کار کرد با همت شخصی به نام مانوک هوردانانیان بار دیگر صنعت چاپ در رونق گرفت. هوردانانیان ضمناً بنیان‌گذار مدرسه‌ای دخترانه در جلفا بود. او، که در زندگی می‌کرد، یک دستگاه کامل چاپ به زادگاهش، جلفا، فرستاد (۱۸۴۴ میلادی)، تا در کلیسای وانک از آن استفاده شود. این دستگاه چاپ به مدت ۲۸ سال بی استفاده ماند تا اینکه در ۱۸۷۲میلادی با کوشش خلیفهٔ وقت، اسقف «گریگوریس هوانسیان»، راه‌اندازی شد و کتبی خاص تعلیم زبان ارمنی منتشر کرد.
به کوشش اسقف «استپانوس مخیتاریان»، خلیفه ارمنیان ، در سال ۱۸۸۹ میلادی یک دستگاه ماشین چاپ برای رفع نیازهای مدرسه «آرامیان» تهیه شد. این چاپخانه پس از هشت سال تحت نظارت خلیفه‌گری ارمنیان آذربایجان قرار گرفت و چاپخانه خلیفه‌گری نامیده شد. در سال ۱۹۰۳ میلادی خلیفه ارمنیان آذربایجان «یقیشه مرادیان» به سفر کرد. در باکو «میرزاجان میرزابگیان»، کارخانه دار بزرگ ارمنی که در و باکو کارخانه دخانیات داشت، یک دستگاه ماشین چاپ به خلیفه اهدا کرد. این ماشین چاپ در حدود هشتاد سال از آن استفاده شد. هم‌اکنون این ماشین چاپ در موزه خلیفه‌گری آذربایجان نگهداری می‌شود.
چاپ دیجیتال فرآیندی نوین برای چاپ تصاویر و متون است که به جای استفاده از صفحات چاپ سنتی، از روش‌های دیجیتال برای انتقال تصویر به کاغذ استفاده می‌کند. این روش مزایای متعددی نسبت به چاپ سنتی دارد، از جمله:
مزایای چاپ دیجیتال:
- سرعت: چاپ دیجیتال به طور قابل توجهی سریعتر از چاپ سنتی است. این به دلیل عدم نیاز به تهیه صفحات چاپ و تنظیمات پیچیده است.
- کیفیت بالا: چاپ دیجیتال می‌تواند تصاویر و متون را با کیفیت بالا و وضوح چاپ کند.
- انعطاف‌پذیری: چاپ دیجیتال می‌تواند طیف وسیعی از مواد را چاپ کند، از جمله کاغذ، مقوا، پلاستیک و پارچه.
- چاپ در تیراژ کم: چاپ دیجیتال برای چاپ در تیراژ کم مقرون به صرفه است.
- سفارشی سازی: چاپ دیجیتال امکان چاپ تصاویر و متون متغیر را فراهم می‌کند.
- سازگاری با محیط زیست: چاپ دیجیتال به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی و ضایعات کاغذ، سازگار با محیط زیست است.
کاربردهای چاپ دیجیتال:
چاپ دیجیتال در طیف وسیعی از کاربردها استفاده می‌شود، از جمله:
- چاپ کارت ویزیت، بروشور، تراکت و دیگر اقلام تبلیغاتی
- چاپ کتاب و مجله
- چاپ عکس و پوستر
- چاپ لیبل و برچسب
- چاپ نقشه و کاتالوگ
- چاپ بوم نقاشی و تابلو
انواع چاپ دیجیتال:
دو نوع اصلی چاپ دیجیتال وجود دارد:
- چاپ لیزری: این روش از اشعه لیزر برای انتقال تصویر به کاغذ استفاده می‌کند. چاپ لیزری برای چاپ متن و تصاویر با کیفیت بالا مناسب است.
- چاپ جوهرافشان: این روش از قطرات جوهر برای چاپ تصاویر و متون استفاده می‌کند. چاپ جوهرافشان برای چاپ تصاویر با رنگ‌های زنده و دقیق مناسب است.
انتخاب روش چاپ دیجیتال:
انتخاب روش چاپ دیجیتال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع و کیفیت تصویر یا متن
- تیراژ چاپ
- بودجه
- سرعت چاپ
نکاتی برای انتخاب چاپ دیجیتال:
- قبل از سفارش چاپ، نمونه کارهای چاپخانه را بررسی کنید.
- از چاپخانه در مورد نوع جوهر و کاغذ مورد استفاده سوال کنید.
- فایل‌های خود را با فرمت مناسب برای چاپ دیجیتال آماده کنید.
- در مورد زمان تحویل و هزینه چاپ با چاپخانه صحبت کنید.
امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید باشد.