راکل چاپ سیلک چیست و چه کاربردی دارد؟
چاپ سیلک روشی پرکاربرد و متنوع برای انتقال طرح بر روی سطوح مختلف است. در قلب این فرآیند ابزاری حیاتی به نام راکل قرار دارد. راکل که به آن اسکوییجی یا کاردک چاپ نیز گفته می شود نقش کلیدی در کیفیت و دقت نهایی چاپ سیلک ایفا می کند.
به زبان ساده راکل ابزاری است که در چاپ سیلک برای پخش یکنواخت جوهر بر روی شابلون و فشردن آن به سطح چاپ شونده به کار می رود.
این عمل باعث می شود که جوهر فقط از بخش های باز شابلون عبور کرده و طرح مورد نظر بر روی سطح منتقل شود. بدون راکل چاپ سیلک عملاً غیرممکن خواهد بود.
اصول عملکرد راکل در چاپ سیلک
عملکرد راکل بر پایه اصول ساده اما دقیق فیزیکی و مهندسی استوار است. برای درک بهتر این اصول لازم است نگاهی دقیق تر به اجزای چاپ سیلک و نحوه تعامل راکل با آن ها داشته باشیم :
- شابلون : شابلون چارچوبی معمولاً از جنس آلومینیوم یا چوب است که با توری ظریف از جنس پلی استر نایلون یا فلز پوشیده شده است. این توری با مواد حساس به نور پوشانده شده و پس از نوردهی و ظهور بخش هایی از آن مسدود و بخش های دیگر باز می مانند. طرح مورد نظر بر روی این بخش های باز شکل می گیرد.
- جوهر: جوهر چاپ سیلک بسته به نوع سطح چاپ شونده و کاربرد نهایی انواع مختلفی دارد. جوهر باید غلظت و ویسکوزیته مناسبی داشته باشد تا به خوبی از شابلون عبور کرده و بر روی سطح پخش شود.
- راکل (Squeegee) : راکل از دو بخش اصلی تشکیل شده است : تیغه و دسته تیغه راکل بخش اصلی و تعیین کننده عملکرد آن است که معمولاً از جنس پلی یورتان با سختی های مختلف (دورومتر) ساخته می شود. دسته راکل نیز برای نگهداری و اعمال فشار مناسب بر روی تیغه طراحی شده است.
فرآیند چاپ با راکل به این صورت انجام می شود
- شابلون بر روی سطح چاپ شونده قرار می گیرد.
- جوهر بر روی شابلون و در یک طرف طرح ریخته می شود.
- راکل با زاویه و فشار مناسب بر روی شابلون قرار گرفته و به صورت یکنواخت بر روی سطح شابلون کشیده می شود.
- فشار راکل باعث می شود که جوهر از بخش های باز شابلون عبور کرده و به سطح زیرین منتقل شود.
- حرکت راکل باید پیوسته و یکنواخت باشد تا جوهر به طور یکنواخت پخش شده و طرح به درستی منتقل شود.
عوامل کلیدی در عملکرد راکل
- فشار راکل : فشار اعمال شده توسط راکل باید به اندازه ای باشد که جوهر به خوبی از شابلون عبور کند اما نه آنقدر زیاد که باعث آسیب به شابلون یا پخش شدن بیش از حد جوهر شود. فشار مناسب بستگی به نوع جوهر شابلون و سطح چاپ شونده دارد.
- زاویه راکل : زاویه راکل نسبت به شابلون نیز تأثیر زیادی بر کیفیت چاپ دارد. زاویه معمولاً بین ۷۰ تا ۹۰ درجه تنظیم می شود. زاویه عمودی تر باعث فشار بیشتر و انتقال جوهر کمتر می شود در حالی که زاویه مایل تر فشار را کاهش داده و انتقال جوهر را افزایش می دهد.
- سرعت راکل : سرعت حرکت راکل باید ثابت و یکنواخت باشد. سرعت زیاد می تواند باعث ایجاد حباب در جوهر و سرعت کم می تواند باعث پخش شدن جوهر و کاهش وضوح طرح شود.
- سختی تیغه راکل (دورومتر) : سختی تیغه راکل با واحد دورومتر اندازه گیری می شود. تیغه های نرم تر برای چاپ روی سطوح ناهموار و تیغه های سخت تر برای چاپ طرح های ظریف و دقیق روی سطوح صاف مناسب هستند. انتخاب سختی مناسب تیغه راکل نقش مهمی در کیفیت چاپ دارد.
- شکل لبه تیغه راکل : لبه تیغه راکل می تواند اشکال مختلفی داشته باشد از جمله لبه تیز لبه گرد لبه دوبل و غیره. هر شکل لبه برای کاربرد خاصی طراحی شده است. به عنوان مثال لبه تیز برای چاپ خطوط نازک و لبه گرد برای چاپ سطوح وسیع تر مناسب است.
اجزای اصلی راکل چاپ سیلک
همانطور که اشاره شد راکل چاپ سیلک از دو بخش اصلی تشکیل شده است :
- تیغه راکل ( : قلب راکل تیغه آن است که وظیفه اصلی انتقال جوهر را بر عهده دارد. تیغه های راکل معمولاً از جنس پلی یورتان ساخته می شوند. پلی یورتان به دلیل خواص مکانیکی عالی مقاومت شیمیایی بالا و انعطاف پذیری مناسب بهترین گزینه برای ساخت تیغه های راکل است. انواع مختلفی از تیغه های راکل بر اساس شکل لبه سختی و جنس وجود دارد که هر کدام برای کاربرد خاصی مناسب هستند.
- لبه مربع : رایج ترین نوع لبه تیغه مناسب برای چاپ عمومی و سطوح صاف. انتقال جوهر کنترل شده و دقیق.
- لبه گرد : مناسب برای چاپ روی سطوح ناهموار و بافت دار و همچنین برای ایجاد لایه های ضخیم تر جوهر. انتقال جوهر بیشتر و نرم تر.
- لبه دوبل : ترکیبی از دقت لبه مربع و نرمی لبه گرد مناسب برای چاپ با سرعت بالا و سطوح حساس.
- لبه تک زاویه : برای چاپ طرح های بسیار ظریف و خطوط نازک دقت بسیار بالا.
- جنس تیغه : علاوه بر پلی یورتان تیغه های راکل ممکن است از جنس های دیگری مانند لاستیک طبیعی یا مواد کامپوزیتی نیز ساخته شوند. انتخاب جنس تیغه بستگی به نوع جوهر سطح چاپ شونده و شرایط کاری دارد.
- سختی تیغه (دورومتر) : سختی تیغه راکل با واحد دورومتر (Shore A) اندازه گیری می شود. دورومتر نشان دهنده میزان مقاومت تیغه در برابر فرورفتگی است. تیغه های نرم تر (دورومتر پایین تر) انعطاف پذیری بیشتری دارند و برای چاپ روی سطوح ناهموار و بافت دار مناسب هستند. تیغه های سخت تر (دورومتر بالاتر) دقت چاپ بیشتری دارند و برای چاپ طرح های ظریف و دقیق روی سطوح صاف ایده آل هستند. معمولاً سختی تیغه های راکل بین ۵۰ تا ۹۰ دورومتر متغیر است.
- شکل لبه تیغه : شکل لبه تیغه راکل تأثیر زیادی بر نحوه پخش جوهر و کیفیت چاپ دارد. اشکال رایج لبه تیغه عبارتند از :
- دسته راکل : دسته راکل وظیفه نگهداری و هدایت تیغه را بر عهده دارد. دسته ها معمولاً از جنس آلومینیوم چوب یا پلاستیک ساخته می شوند. طراحی دسته باید ارگونومیک باشد تا کاربر بتواند به راحتی و با کنترل کامل راکل را حرکت دهد.
- جنس دسته : دسته های آلومینیومی سبک و مقاوم هستند و برای استفاده های صنعتی و طولانی مدت مناسب اند. دسته های چوبی حس طبیعی تری دارند و برای کارهای هنری و دستی ترجیح داده می شوند. دسته های پلاستیکی ارزان تر و سبک تر هستند و برای کارهای سبک تر و آموزشی مناسب اند.
- طراحی دسته : طراحی دسته راکل باید به گونه ای باشد که کاربر بتواند به راحتی آن را در دست بگیرد و فشار یکنواختی را بر روی تیغه اعمال کند. دسته های ارگونومیک با روکش های ضد لغزش و شکل های متناسب با دست خستگی کاربر را کاهش داده و دقت چاپ را افزایش می دهند.
- قابلیت تعویض تیغه : در بسیاری از راکل های حرفه ای امکان تعویض تیغه وجود دارد. این ویژگی باعث می شود که بتوان تیغه های مختلف با سختی و شکل لبه متفاوت را بر روی یک دسته استفاده کرد و همچنین در صورت فرسودگی تیغه فقط نیاز به تعویض تیغه باشد و نه کل راکل
کاربردهای راکل چاپ سیلک در صنایع مختلف
چاپ سیلک به دلیل قابلیت چاپ بر روی سطوح متنوع و ایجاد لایه های ضخیم جوهر با ماندگاری بالا در صنایع گوناگونی کاربرد دارد. راکل به عنوان جزء اصلی این فرآیند در تمامی این کاربردها نقش اساسی ایفا می کند.
- صنعت نساجی و پوشاک : چاپ سیلک به طور گسترده در صنعت نساجی برای چاپ طرح های مختلف بر روی پارچه ها تی شرت ها لباس های ورزشی کیف ها و سایر محصولات نساجی استفاده می شود. راکل در این صنعت برای انتقال رنگدانه ها و جوهرهای نساجی بر روی پارچه به کار می رود و امکان ایجاد طرح های متنوع و باکیفیت را فراهم می کند.
- صنعت الکترونیک : چاپ سیلک در تولید بردهای مدار چاپی (PCB) پنل های خورشیدی نمایشگرهای لمسی و سایر قطعات الکترونیکی کاربرد دارد. در این صنعت از چاپ سیلک برای لایه نشانی مواد رسانا عایق و لحیم کاری بر روی سطوح مختلف استفاده می شود. راکل با دقت بالا امکان ایجاد لایه های نازک و یکنواخت از مواد را فراهم می کند.
- صنعت بسته بندی : چاپ سیلک برای چاپ بر روی بسته بندی های پلاستیکی شیشه ای فلزی و مقوایی مورد استفاده قرار می گیرد. چاپ لوگو اطلاعات محصول طرح های تبلیغاتی و بارکد بر روی بسته بندی ها از طریق چاپ سیلک و با استفاده از راکل انجام می شود.
- صنعت شیشه و سرامیک : چاپ سیلک برای تزئین شیشه های ساختمانی شیشه های خودرو ظروف شیشه ای و سرامیکی به کار می رود. چاپ طرح های دکوراتیو لوگوها و اطلاعات فنی بر روی شیشه و سرامیک با استفاده از جوهرهای مخصوص و راکل های مقاوم به حرارت انجام می شود.
- صنعت تبلیغات و تابلوهای تبلیغاتی : چاپ سیلک برای تولید تابلوهای تبلیغاتی بنرها پوسترها استیکرها و سایر محصولات تبلیغاتی به کار می رود. چاپ با ماندگاری بالا و مقاومت در برابر شرایط جوی از ویژگی های چاپ سیلک است که آن را برای کاربردهای تبلیغاتی در فضای باز بسیار مناسب می سازد.
- صنعت خودرو : چاپ سیلک در صنعت خودرو برای چاپ پنل های داشبورد دکمه ها نشان ها و سایر قطعات داخلی و خارجی خودرو کاربرد دارد. چاپ با کیفیت بالا و مقاوم در برابر سایش و شرایط محیطی از الزامات این صنعت است که با استفاده از چاپ سیلک و راکل های تخصصی قابل دستیابی است.
- صنعت پزشکی : چاپ سیلک در تولید تجهیزات پزشکی نوارهای تست پزشکی و سایر محصولات پزشکی کاربرد دارد. چاپ دقیق و بهداشتی با استفاده از جوهرهای سازگار با بدن و راکل های استریل از ویژگی های این کاربرد است.
استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته در راکل چاپ سیلک
صنعت چاپ سیلک مانند سایر صنایع پیشرفته تحت تأثیر استانداردهای بین المللی و فناوری های نوین قرار دارد. در زمینه راکل چاپ سیلک نیز استانداردهایی برای کیفیت مواد اولیه ابعاد سختی و عملکرد تیغه های راکل وجود دارد.
استانداردهای بین المللی :
- ISO ۹۰۰۱ : استاندارد بین المللی سیستم مدیریت کیفیت که بر فرآیندهای تولید و کیفیت محصولات از جمله راکل های چاپ سیلک نظارت دارد.
- RoHS (Restriction of Hazardous Substances) : استاندارد محدودیت استفاده از مواد خطرناک در تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی که بر استفاده از مواد ایمن و غیرسمی در تولید راکل های چاپ سیلک نیز تأثیرگذار است.
- REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) : مقررات اتحادیه اروپا در مورد ثبت ارزیابی مجوز و محدودیت مواد شیمیایی که بر استفاده از مواد شیمیایی ایمن و پایدار در تولید راکل های چاپ سیلک تأکید دارد.
فناوری های پیشرفته در راکل سیلک
- راکل های اتوماتیک : در خطوط تولید صنعتی چاپ سیلک از راکل های اتوماتیک استفاده می شود که به صورت خودکار و با دقت بالا بر روی شابلون حرکت می کنند. این راکل ها با سیستم های کنترل دقیق فشار زاویه و سرعت کیفیت چاپ را بهبود بخشیده و بهره وری را افزایش می دهند.
- تیغه های راکل با پوشش های خاص : برای افزایش طول عمر و بهبود عملکرد تیغه های راکل از پوشش های خاص مانند پوشش های ضد سایش ضد چسبندگی و مقاوم به حلال استفاده می شود. این پوشش ها باعث کاهش اصطکاک تیغه با شابلون جلوگیری از تجمع جوهر و افزایش کیفیت چاپ می شوند.
- راکل های هوشمند : نسل جدید راکل ها مجهز به حسگرهای هوشمند هستند که فشار زاویه و سرعت راکل را به صورت لحظه ای اندازه گیری و کنترل می کنند. این راکل ها با اتصال به سیستم های کامپیوتری امکان مانیتورینگ دقیق فرآیند چاپ و تنظیم خودکار پارامترهای راکل را فراهم می کنند.
- مواد نوین در ساخت تیغه های راکل : تحقیقات در زمینه مواد پلیمری منجر به توسعه مواد جدیدی برای ساخت تیغه های راکل شده است که دارای خواص مکانیکی شیمیایی و حرارتی بهبود یافته هستند. این مواد جدید باعث افزایش طول عمر تیغه ها بهبود کیفیت چاپ و کاهش ضایعات می شوند.
بهترین برندهای اسکویجی سیلک
از برندهای برتر جهانی در تولید راکل یا اسکویجی چاپ سیلک می توان به برندهای فیمور و واتس اشاره نمود. فیمور تولید کشور فرانسه و واتس تولید شرکت انگلیس است. راکل ها دارای درجه سختی های مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارد. چشم انداز سپاس در ایران نماینده برندها و شرکت های برتر جهانی است. شما می توانید از دستگاه سیلک تا اسکویجی را از این شرکت تهیه کنید.
نکات فنی مهم در استفاده از راکل چاپ سیلک
برای دستیابی به بهترین نتایج در چاپ سیلک رعایت نکات فنی مهم در استفاده از راکل ضروری است :
- انتخاب راکل مناسب : انتخاب راکل مناسب با توجه به نوع جوهر شابلون سطح چاپ شونده و طرح مورد نظر اولین و مهم ترین گام است. به سختی تیغه شکل لبه و جنس راکل توجه کنید.
- تنظیم فشار و زاویه راکل : فشار و زاویه راکل باید به درستی تنظیم شوند. فشار بیش از حد باعث پخش شدن جوهر و فشار کم باعث عدم انتقال کامل جوهر می شود. زاویه نامناسب نیز می تواند باعث ایجاد سایه و عدم وضوح طرح شود.
- حرکت یکنواخت راکل : حرکت راکل باید پیوسته یکنواخت و با سرعت ثابت باشد. توقف یا تغییر سرعت ناگهانی راکل می تواند باعث ایجاد ناهمواری در لایه جوهر و نقص در چاپ شود.
- نگهداری و تمیزکاری راکل : بعد از هر بار استفاده راکل باید به طور کامل تمیز شود تا جوهر خشک شده بر روی تیغه باقی نماند. جوهر خشک شده می تواند باعث آسیب به تیغه و کاهش کیفیت چاپ در دفعات بعدی شود. برای تمیزکاری راکل از حلال مناسب جوهر و دستمال نرم استفاده کنید.
- تیز کردن تیغه راکل : تیغه راکل به مرور زمان و در اثر استفاده فرسوده می شود و لبه آن کند می شود. برای حفظ کیفیت چاپ لازم است تیغه راکل به صورت دوره ای تیز شود. برای تیز کردن تیغه راکل از دستگاه های مخصوص تیزکن راکل یا سمباده نرم استفاده کنید.
- تعویض تیغه راکل : در صورت آسیب دیدگی یا فرسودگی شدید تیغه راکل باید تیغه را تعویض کرد. استفاده از تیغه فرسوده می تواند باعث کاهش کیفیت چاپ و آسیب به شابلون شود.
نتیجه گیری
راکل ابزاری ساده اما حیاتی در فرآیند چاپ سیلک است که نقش کلیدی در کیفیت دقت و کارایی این روش چاپ ایفا می کند. درک اصول عملکرد راکل شناخت اجزای آن و رعایت نکات فنی مهم در استفاده از آن برای دستیابی به نتایج مطلوب در چاپ سیلک ضروری است. با توجه به کاربردهای گسترده چاپ سیلک در صنایع مختلف و پیشرفت های روزافزون در فناوری راکل این ابزار همچنان جایگاه مهمی در دنیای چاپ و تولید خواهد داشت.
پرسش و پاسخ های متداول
۱. چگونه راکل مناسب برای کار خود را انتخاب کنیم؟
انتخاب راکل مناسب بستگی به نوع چاپ جنس سطح نوع جوهر و طرح مورد نظر دارد. به طور کلی برای چاپ روی سطوح صاف و طرح های دقیق راکل با تیغه سخت تر و لبه مربع مناسب است. برای چاپ روی سطوح ناهموار و بافت دار راکل با تیغه نرم تر و لبه گرد توصیه می شود. همچنین جنس تیغه باید با نوع جوهر سازگار باشد.
۲. چگونه می توان عمر مفید راکل را افزایش داد؟
برای افزایش عمر مفید راکل باید به طور منظم آن را تمیز کرده و از نگهداری صحیح آن اطمینان حاصل کنید. پس از هر بار استفاده راکل را با حلال مناسب تمیز کنید و از قرار دادن آن در معرض نور مستقیم خورشید یا حرارت زیاد خودداری کنید. همچنین در صورت فرسودگی تیغه آن را به موقع تیز یا تعویض کنید.
۳. چه عواملی بر کیفیت چاپ با راکل تأثیر می گذارند؟
عوامل متعددی بر کیفیت چاپ با راکل تأثیر می گذارند از جمله فشار راکل زاویه راکل سرعت حرکت راکل سختی تیغه راکل شکل لبه تیغه راکل کیفیت جوهر نوع شابلون و سطح چاپ شونده. تنظیم صحیح این عوامل و استفاده از راکل مناسب کلید دستیابی به چاپ با کیفیت و مطلوب است.